معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.

این کتاب شامل گفت‌وگوی نیلی‌پور با لیکاف و چند مقاله و گفت‌وگو درباره‌ نظرات لیکاف و جانسن درباره‌ دومین انقلاب معرفت‌شناختی در زبان‌شناسی است.

در دوران معاصر در علوم شناختی و علوم وابسته به رابطۀ ذهن، دو انقلاب معرفت‌شناختی جدی اتفاق افتاده است. در منابع علوم شناختی، از این دو تحول معرفت‌شناختی با عنوان‌های «انقلاب اول شناختی» و «انقلاب دوم شناختی» یاد شده است. جورج لیکاف و مارک جانسن این دو تحول معرفت‌شناختی را «علوم شناختی نسل اول» و «علوم شناختی نسل دوم» نامیده‌اند. نخستین جرقۀ هر دو تحول معرفت‌شناختی یا پرسش نسبت به مبانی هستی‌شناسی زبان زده شد. پرسش‌هایی مانند رابطۀ زبان و ذهن چیست؟ و زبان در مغز چگونه یاد گرفته می‌شود؟ اگرچه هر دو با انقلاب شناختی محوریت زبان‌شناسی آغار شد و ادامه یافت. ولی وجه مشترک هر دو در اعتراض نسبت به مبانی فلسفی دوران پیشین خود دربارۀ ماهیت شناخت و رابطۀ ذهن و زبان نموده است.

انقلاب اول شناختی با درس گرفتن از فجایع جنگ جهانی دوم اعتراضی بود به سیطرۀ نگاه رفتارگرایانه و مطالعات حیوانی برای شناسایی بهتر انسان. این انقلاب که از نیمۀ دوم قرن بیستم رونق گرفت، با توجه به تعهدش در تحلیل‌ها به اصول فلسفۀ تحلیلی و منطق صوری، بیشتر به یک انقلاب علمی ماشینی گرایش پیدا کرد. اما در انقلاب دوم شناختی، با اعتراض به نگاه ماشینی نسبت به زبان و بی‌توجهی به هویت فرهنگی انسان، مبانی نظریۀ زبان و ذهن غیربدنمند پیشنهادی در زبان‌شناسی گشتاری و فلسفۀ پیشینی به چالش کشیده شد.

سیر تحولات زبان‌شناسی در این کتاب از زبان لیکاف و مارک جانسن در شش فصل بیان شده است. فصل اول حاصل گفتگوی نگارنده با لیکاف در تابستان 1392 در پاریس و فصل دوم حاصل گفتگوی جان براکمن در سال 1399 است. افزون بر این فصول سوم، چهارم و پنجم ترجمۀ مقالۀ لیکاف یا مقالۀ مشترک جانسن و لیکاف در توجیه مباحث زبان‌شناسی شناختی است. فصل پایانی برداشت‌های نگارنده دربارۀ نقش یادگیری زبان و ادبیات در «بدنمندی ذهن» با استفاده از نظریات لیکاف، فرای و ادلمن است. در این فصل قصد نگارنده بر این بوده تا موضوع بدنمندی ذهن مورد ادعای لیکاف و جانسن از یک‌سو و سطوح مختلف شناخت و آگاهی پیشنهادی ادلمن از سوی دیگر با توجه به نقش یادگیری سه گونۀ زبان (زبان روزمره، زبان‌های تخصصی یا علمی و زبان ادبی) مطرح شود.

فهرست مطالب کتاب:

یادداشتی بر دو انقلاب شناختی در زبان‌شناسی

فصل یک: سیر زبان‌شناسی از انقلاب اول شناختی به علم عصب پایۀ شناختی: گفتگوی رضا نیلی‌پور با جورج لیکاف

فصل دو: فلسفۀ بدنمند: ذهن بدنمند و چالش آن برای فلسفۀ غرب: گفتگوی جان براکمن و جورج لیکاف

فصل سه: زبان ژرف لیکاف در برابر زبان دکارتی چامسکی/ جان سرل و جورج لیکاف

فصل چهار: دفاع زبان‌شناسی شناختی از واقعیت‌گرایی بدنمند/ مارک جانسن و جورج لیکاف

فصل پنج: نظریۀ نورونی زبان و استعاره‌های مفهومی/ جورج لیکاف

فصل شش: زبان و ادبیات و بدنمندی «تخیل فرهیخته»/ رضا نیلی‌پور