معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.

این کتاب نگاهی انتقادی است به ویرگول‌گذاری در زبان فارسی و می‌کوشد بر اساس دستور زبان فارسی قواعد نحوبنیاد ویرگول‌گذاری را تدوین کند.

بسيار پيش آمده است که به هنگام نوشتن متن دچار ترديد شده‌ايم و از خود پرسيده‌ايم: آيا بايد در جايي از جمله ويرگول بگذاريم يا نگذاريم؟ موقع خواندن نيز با نوشته‌هايي روبرو شده‌ايم که گاهي پر از ويرگول‌اند و گاهي هيچ نشاني از ويرگول در آنها نمي‌بينيم. اين ترديد و افراط و تفريط، اين آشفتگي در ويرگول‌‌گذاري ناشي از چيست؟ آيا در زبان فارسي قواعدي يکدست براي ويرگول‌گذاري وجود دارد و مي‌توان آنها را به سرعت ياد گرفت و به کار بست؟ اصولا ويرگول در يک متن چه اهميتي دارد که بايد به آن توجه کنيم؟ ویرگول درنگ‌نما نیست، مرزنماست؛ مرزنمای نحوی کلمه‌ها و گروه‌های هم‌پایه و بندها. ویرگول‌گذاری جدید گفتارمحور نیست، نوشتارمحور است؛ تلفظ‌بنیاد نیست، نحوبنیاد است؛ سوبژکتیو نیست، ابژکتیو است؛ اساس آن بر «رتوریک» نیست، بر «گراماتیک» است؛ برای بلندخواندن نیست، برای بی‌صدا خواندن است.

به باور نويسنده در زبان فارسي خلطي ميان ويرگول به مثابه علامتي از نقطه‌گذاري و ويرگول به مثابه نشانه درنگ وجود دارد و همين امر موجب شده است تا بسياري از افراد براي گذاشتن يا نگذاشتن ويرگول به گوش و احساس رجوع کنند. نويسنده بر اين باور است که تحولي بنيادين در ويرگول‌گذاري به وجود آمده است، به اين معنا که ويرگول ديگر کارکرد رتوريک خود را از دست داده و کارکردي گرامري به خود گرفته است، تحولي که ما هنوز به آن‌چنان که بايد، آگاهي لازم را نداريم. کتاب از شش فصل و یک ضمیمه تشکيل شده است: در فصل اول و دوم مطالبي به اختصار درباره تاريخ نقطه‌گذاري و نواي گفتار (آهنگ، تکيه و درنگ) آمده و نتيجه مي‌گيرد که ويرگول نشانه درنگ نيست، بلکه نشانه تقسيم‌بندي نحوي جمله است. فصل سوم درباره کاربرد نابجاي ويرگول و فصل چهارم درباره کاربرد ويرگول و قواعد ويرگول‌گذاري است. فصل پنجم به پيشنهادي درباره نشانۀ درنگ اختصاص دارد. فصل ششم نگاهي انتقادي است به قواعد ويرگول‌گذاري در کتاب‌هاي درسي.

در بخش ضمیمه مختصري درباره دستور زبان فارسي از منظر دستور وابستگي آمده است. «ويرگول در يک نگاه» و «واژه‌نامه توصيفي» پايان‌بخش کتاب است. در واژه‌نامه توصیفی این بخش برخی اصطلاحات دستوری که در قواعد ویرگول‌گذاری به کار رفته است، توضیح داده شده است.

فهرست مطالب کتاب:

پیش‌گفتار

فصل اول: جمله‌نشانه‌ها در گذشته و حال

فصل دوم: ویرگول و درنگ

فصل سوم: کاربرد نابجای ویرگول

فصل چهارم: قواعد ویرگول‌گذاری

فصل پنجم: نشانۀ درنگ

فصل ششم: قواعد ویرگول‌گذاری در کتاب‌های درسی

ضمیمه 1: مختصری دربارۀ جمله

ضمیمۀ 2: ویرگول در یک نگاه

واژه‌نامۀ توصیفی