۱۵۳۹
۵۳۶
نظریه ناسازه‌ها در ساختار زبان عرفان: نقد ساختاری و پساساختاری شطح‌های عارفان

نظریه ناسازه‌ها در ساختار زبان عرفان: نقد ساختاری و پساساختاری شطح‌های عارفان

پدیدآور: حمیرا زمردی ناشر: زوارتاریخ چاپ: ۱۳۹۵مکان چاپ: تهرانتیراژ: ۱۱۰۰شابک: 4ـ530ـ401ـ964ـ978 تعداد صفحات: ۲۶۶

خلاصه

در ابتدای این پژوهش، به ذکر مقدماتی در خصوص زبان عارفان، تعریف شطح، معرفی شطاحان و نقد آراء آنان پرداخته شده است.

معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.

 

با شناخت ساختارها یا ناسازه‌های قالب‌بندی شده و کدگذاری‌شدۀ زبان می‌توان به بازنمایی تفکر جوامع فرهنگی نظیر عارفان دست یافت و گفتمان‌های مختلف عرفانی را از زبان رسمی عارفان بازشناخت. زبان شطح در روند واسازانه و پساساختاری خود به مقابله با ایدئولوژی یا گفتمان عارفانۀ معمول می‌پردازد؛ اما قطعاً سازه‌های ناسازوار شطح به گونه‌ای است که ارزش مفاهیم متقابل را در حالت معکوس نسبت به هم قرار می‌دهد و با مرکززدایی حقایق، حاشیه‌ها را ارزش می‌بخشد و سویه‌های منفی را موجه جلوه می‌دهد تا از طریق انهدام افکار متداول، با ورود کارناوال و سازه‌ای جدید، به بازسازی عقیدتی مخاطب بپردازد. البته این جهت‌گیری ناساز در زبان در زبان موجب تنبیه و ایجاد شوک در مخاطب شده و روح او را از غرور و اشتباه باز می‌دارد و با تصحیح اندیشۀ او حقیقتی جدید را جایگزین باورهای پیشین او نماید. این امر در نمایش دفاع از ابلیس و رفتارهای شطحی عارفان نظیر دیوانه‌‌نمایان یا در پرتو جملات شطحی، عمیقاً مصداق دارد تا جایی که از نظر شطاح، غفلت نیز باعث جلب نظر خداوند و مایۀ رحمت او می‌شود.

نمونۀ اعلای این امر در جملۀ «لا اله الا الله» محقق است چنان‌که در نظر عارف «لا اله» ناظر بر نفی همه چیز است و «الا الله» اعتقاد کامل به الله را با نفی هر چه غیر خداست در نظر دارد و این آرمان شطاحان در روندی واسازانه و متناقض‌نما روی می‌نماید و در سایۀ گفتمان شطحی، معنایی غریب و تفسیری بدیع را به دست می‌دهد. همچنین ناسازه‌هایی همچون به‌کارگیری توتم‌های حیوانی و لبیک‌گفتن به آواز سگ یا گاو و غیر آن که در این کتاب بدان پرداخته شده، به منزلۀ توجه‌دادن عارفان به نیت‌های خالصانه و دوری از مزدطلبی دنیایی است. روندی که عارف با تابوشکنی، هنجارشکنی، فراواقع‌گرایی و شگردهای پست‌مدرنی و عوامل ناساز دیگر به ساختاری دست یابد که در مواردی مورد اعتراض گروهی دیگر نیز قرار می‌گیرد.

در این کتاب هدف این بوده که در دستیابی به این ساختارها و ناسازه‌ها و تطبیق نظریات و آرای ادبی با شواهد شطحی و عرفانی و نیز تحلیل این شگردها، رنگ بومی تحقیق حفظ شده و با اعتدال و ملایمت به طرح نظریه‌ها پرداخته شود.

در ابتدای این پژوهش، به ذکر مقدماتی در خصوص زبان عارفان، تعریف شطح، معرفی شطاحان و نقد آراء آنان پرداخته شده است. دو بخش بعدی کتاب نیز به بیان نظریه سازه‌های شطحی و ناسازه‌های شطحی در ساحت زبان عرفانی اختصاص یافته است. هر چند مقالات و آثاری چند در خصوص شطح، تاریخچه آن و زبان عرفان به چاپ رسیده است، اما هدف از انجام این پژوهش، علاوه بر بررسی جنبه‌های مختلف شطح، ارائه الگوی جامع و جدیدی بوده که در قالب نظریه عرضه شده است.

فهرست مطالب کتاب:

پیش‌گفتار

فصل اول: فرازبان عارفان

زبان عرفان

شطح‌گویان مشهور

آراء و نظرات مربوط به شطح

ساختارشناسی شطح

پیشینۀ ساختاری شطح

فصل دوم: سازه‌های شطحی

فصل سوم: ناسازه‌های شطحی

ساختارهای ناساز شطح

آشنایی‌زدایی

جنبه‌های توتمی شطح

فرادوآلیسم در شطح

طنز در شطح

سوررئالیسم در شطح

پسامدرنیسم در شطح

نظر شما ۰ نظر

نظری یافت نشد.