۱۶۰۲
۴۱۹
سوسور: راهنمایی برای سرگشتگان

سوسور: راهنمایی برای سرگشتگان

پدیدآور: پل بویساک ناشر: یک فکرتاریخ چاپ: ۱۳۹۵مترجم: محمدامین شاکری مکان چاپ: تهرانتیراژ: ۱۱۰۰شابک: 0ـ0ـ96434ـ600ـ978 تعداد صفحات: ۳۱۰

خلاصه

نویسنده در این کتاب به شیوه‌ای جذاب آنچه را که امروز برای شناختن اندیشه‌های سوسور لازم است، به طور خلاصه آورده است.

معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.

 

روی هریس سه سوسور را از یک دیگر بازمی‌شناسد: سوسور مؤلفِ بالقوۀ کتاب دوره، سوسورِ استاد دانشگاه و مدرس سه دورۀ «زبان‌شناسی عمومی»، و سوسور در متون‌اش. سوسور نخست با دو سوسور دیگر تفاوت‌های قابل ملاحظه‌ای دارد، و همین سوسور است که همواره در مرکز توجه دانشمندان زبان بوده و توانسته است جریانات گسترده‌ای را به نفع و علیه خود برانگیزد. در مقابل سوسور دوم بسیار متزلزل‌تر و پویاتر است: او در جلسات دوره، ایده‌هایش را در قالب‌های مختلفی می‌ریزد، آنها را با چیدمانی متفاوت از چیدمان کتاب دوره طرح می‌کند، بارها در آرای خود شک می‌کند و به تناقض‌های موجود در آنها معترف می‌شود. او با بازسازی جلسات مهم‌تر این دوره، پرسش‌ها و آرای اساسی سوسور را نه بدان شکل که در کتاب دوره دیده می شود، بلکه عمیق‌تر و البته متزلزل‌تر پیش چشم خواننده حاضر می‌کند. این سوسور دوم اندیشمندی است درگیر، مردد، جسور، پرسش‌گر، خسته و مستأصل. سوسور سوم علاوه بر اینها، بسیار پیچیده‌تر است: سبک نوشتاری او غالباً بسیار فصیح و شیواست، متون‌اش پر است از نانوشته‌ها و خط‌خوردگی‌ها، گاهی احکام قطعی صادر می‌کند و باز آنها را از درون متزلزل می‌گرداند. موضع او در قبال مسئلۀ زمان و کاربردهای بالفعل زبان به گونه‌ای است که دیگر بسیاری از انتقادها بر سوسور نخست را منتفی می‌گرداند. او در بخش قابل توجهی از نوشته‌هایش به موضوعات غریبی چون اسطوره‌شناسی و شعرشناسی می‌پردازد و می‌خواهد در تلاش‌هایی متناقض‌نما مسئلۀ زبان را حل‌وفصل نماید، اما هیچ‌گاه به هیچ نتیجۀ مشخصی نمی‌رسد.

نویسنده در این کتاب به شیوه‌ای جذاب آنچه را که امروز برای شناختن اندیشه‌های سوسور لازم است، به طور خلاصه آورده است. بویساک طیف گسترده‌ای از مخاطبان را مد نظر دارد: از آنان که تازه می‌خواهند با سوسور آشنا شوند تا ژوهش گران و متخصصانی که سوسور دغدغه‌شان است و بازاندیشیِ آرای او را امری لازم می‌دانند.

کتاب در نه بخش و دو پیوست بدین ترتیب تدوین شده است: بویساک پس از مواجه کردن خواننده با سوسور دوم در بخش نخست، سه بخش بعدی – بخش‌های 2، 3 و 4- را به زندگی او اختصاص می‌دهد. او در این بخش‌ها به یاری اسناد جدید کشف شده و زندگی‌نامۀ سال 2008 مهیا کیهانو، روایتی مفید و روشن‌گر از زندگی فکری سوسور در اختیار خواننده می‌گذارد. خواننده در این بخش‌ها این فرصت را خواهد داشت تا با سوسور در پرتو تاریخ زندگی‌اش آشنا شود و او را در بافت زیست انسانی ـ اجتماعی‌اش بازشناسد. پس از مرور زندگی‌نامه، سه بخش بعدی ـ بخش‌های 5، 6 و 7- تبیین بویساک را از مهم‌ترین آرای سوسور شامل می‌شوند. اهمیت کار او در این است که به جای آنکه همچون بسیاری شارحان و منتقدان دیگر، تبیین خود را بر کتاب دوره بنا کند، تنها بر جزوۀ دانشجویان سه دورۀ زبان‌شناسی عمومی و دست‌نوشته‌های خود سوسور تکیه می‌کند.

بویساک بخش 8 را به بررسی چگونگی شکل‌گیری کتاب «دورۀ زبان‌شناسی عمومی» اختصاص می‌دهد. این بخش مخصوصاً برای کسانی که سوسور را از طریق کتاب دوره شناخته‌اند، جالب توجه خواهد بود. گرچه بویساک به تفصیل به ایرادهای موجود در دوره نمی‌پردازد، با این حال با بررسی سیر شکل‌گیری کتاب و نیروهای دخیل در برساخته شدن آن، این مطلب را بر خواننده آشکار می‌کند که تکیۀ صرف بر این کتاب و خوانش غیرمحتاطانۀ آن نمی‌تواند خواننده را به درکی قابل قبول و درست از اندیشه‌های سوسور برساند.

بخش آخر کتاب، میراث فکری سوسور را مورد بررسی قرار می‌دهد. نویسنده در این بخش افزون بر معرفی مهم‌ترین تأثیرات آرای سوسور بر فضای اندیشگانی یکصد سال اخیر، با بررسی انتقادی مواضع گوناگون در برابر این آرا، به طور اجمالی کاستی‌ها و خطاهای هر یک از آنها را برای خواننده آشکار می‌سازد. بویساک بر این باور است که اغلب خوانش‌ها، تعمیم‌ها و مخالفت‌ها، به خصوص در برداشت‌های فلسفی، ناروا و به دور از انصاف هستند. او در کنار عوامل دیگر، عامل اصلی و مشترک تمام این کژفهمی‌ها را معیار قرارگرفتن کتاب برساختی دوره می‌داند. لحن قاطعانه و ساده‌سازی‌شدۀ سشویه و بلی، با پنهان ساختن تردیدها، ابهامات و پرسش‌های اساسی سوسور، چهره‌ای مطمئن و در عین حال بسیار شکننده از او ترسیم کرده است. بویساک اعتقاد دارد با اینکه تأثیرات مثبت و پیش‌برندۀ آرای سوسور قابل توجه است، اما کنکاش در پرسش‌های این پرسشگر هوشمند و تیزبین و تلاش برای همراهی با او، در نازل‌ترین سطوح اتفاق افتاده است. بویساک در ادامۀ این بخش با پیش کشیدن چند مسئلۀ مرتبط با مبادی نظری سوسور، نمونه‌هایی از امکانات جدید برای بازاندیشی در آرای او ـ از جمله نزدیک‌دانستن آنها با رویکردهای داروینیستی ـ ارائه می‌دهد و در پایان چنین نتیجه می‌گیرد: سوسور باید احیا شود و این مهم تنها با بازگشت به پیش از کتاب دوره و غور و واکاوی در دست‌نوشته‌های خود او، و پس از آن در جزوه‌های دانشجویان‌اش میسر خواهد شد.

بویساک دو پیوست مفید را به کتاب خود می‌افزاید: در پیوست اول دست‌نوشته‌های سوسور و طریقۀ دسترسی به آنها را از منابع مختلف به طور خلاصه فهرست می‌کند و در پیوست دوم، نوزده نمونه قطعه از این دست‌نوشته‌ها را برای مواجه کردن خواننده با سوسورِ پیچیده و کمتر دیده شده  ـ یعنی سوسور سوم ـ می‌آورد.

فهرست مطالب کتاب:

مقدمة مترجم

پیش گفتار

1. آخرین جلسات سوسور: آغازی بر زبان‌شناسی عمومی

2. نخستین سال‌های زندگی سوسور: دورۀ جوانی درخشان و پربار

3. سوسور در لایپزیگ، برلین و پاریس: پیش به سوی شهرت و بلوغ فکری

4. بازگشت به خانه: زبان‌شناس خودمختار شهر ژنو

5. زبان‌شناسی به مثابۀ یک علم: تمایزگذاری سوسور بین لانگ (زبان به مثابۀ یک نظام) و پارول (زبانی که به کار می‌رود)

6. نشانه، دلالت، نشانه‌شناسی

7. هم‌زمانی و درزمانی

8. دورۀ زبان‌شناسی عمومی (1916): کتابی که پس از مرگ نویسنده تدوین شد

9. میراث دوگانۀ سوسور و پیامدهای آن

پیوست 1: فهرست نوشته‌های موجود از سوسور

پیوست 2: نقل‌قول‌هایی از سوسور

نظر شما ۰ نظر

نظری یافت نشد.

پربازدید ها بیشتر ...

ایل بختیاری در دورۀ قاجار

ایل بختیاری در دورۀ قاجار

آرش خازنی

موضوع این کتاب تأثیر متقابل حکومت و ایل در حاشیۀ ایران در دورۀ قاجار است. بررسی تاریخ اتحادیۀ ایلی ب