معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.

صادق هدایت افزون بر انواع کارهای ادبی که انجام می‌داد، در ایام فراغت نقاشی هم می‌کرد. البته او یک نقاش حرفه‌ای نبود و نقاشی‌هایش بیشتر نوعی برون‌گرایی قلم روی کاغذ بود. در ایام اقامت در پاریس او کارت‌پستال سفید تهیه می‌کرد و روی آنها نقاشی می‌کرد و تقریباً تمام نقاشی‌های او چنین است. نویسنده در این کتاب «تجلی عشق در نقاشی‌های هدایت» را بررسی کرده است. نویسنده نه‌تنها به نقاشی‌ها بلکه به طراحی‌های هدایت هم عطف توجه داشته که خود مکمل نقاشی‌های هدایت است. وی در این کتاب نگاه تیز و موشکافانه‌ای به آثار قلمی هدایت انداخته و با ظرافت و مهارت خود توانسته تصویرها را بنویسد و از آنها کتابی بنویسد.

صادق هدایت نقاش نبوده، حتی در این زمینه آموزشی هم دریافت نکرده بود؛ اما نقاشی می‌کرد. صادق هدایت نقاشی را بهانه‌ای برای مفارقت از هم گرفتاری‌ها یافته و به عنوان یک تفریح و کاری که او را مشغول و آرام می‌کرد، انجام می‌داد. او گاه نیاز داشت که خواندن، نوشتن، انجام کارهای درسی و همه چیز را کنار بگذارد و تصویری را نقاشی بکند. او برای نقاشی از آبرنگ، مداد سیاه، مداد رنگی، قلم و حتی خودنویس استفاده می‌کرد و موضوعی که برای نقاشی‌ها انتخاب می‌کرد، همیشه پیامی با خود داشت.

هدایت نوشتن را بر کشیدن ترجیح می‌دهد. این انتخاب برای هدایت چندان دشوار نبوده است و او بنا به ارادۀ خود، هنری را که برای تخلیۀ افکارش مناسب‌تر می‌دیده، برگزیده است. قدرت نوشته‌ها و تأثیر ماندگارش حاکی از تشخیص درست او بر سر دوراهی تعهدی ارثی بود. ولی نقاشی هم می‌کرده است. این تبادل کلمه و رنگ به چه منظوری انجام می‌گرفت؟ آیا مخالفت خانواده‌‌اش با انتخاب او، یعنی نوشتن هدایت را مجبور می‌کرده تا به جنبۀ دیگر وراثت هنری‌اش وفادار بماند؟ یا شاید هم برای تفنن و تفریح دماغی خود دست به چنین کاری می‌زد؟ و سؤال‌های دیگری از این قبیل.

نگاهی دقیق به نقاشی‌های هدایت همۀ این سؤالات را جواب می‌دهد و همچنین مشخص می‌کند طرح‌های به ظاهر ساده و گاه نه‌چندان حرفه‌ای او، بس آگاهانه ترسیم شده و هر کدام از آنها در ارگانیسمی هماهنگ با داستان‌هایش پیامی جاودانه را دنبال می‌کنند. هرچند اگر هدایت نقاشی‌هایش را نابود می‌کرد یا اصلا نقاشی نمی‌کشید، باز هم به‌جرئت می‌شد ادعا کرد او از حافظۀ بسیار قدرتمندی برای نقاشی برخوردار بوده است. نوشته‌های هدایت سرشار از کلماتی ریتمیک است که از طرفی با ردیف نت‌های موسیقی پهلو می‌زند و از سوی دیگر با قدرت تداعی شگفت‌انگیزی، تفکر خواننده را مثل پردۀ بوم برای خلق تصویر به خدمت می‌گیرد و با کمک ذهن او به‌راحتی فضای داستانی‌اش را ترسیم می‌کند.

فهرست مطالب کتاب:

از نقاشی تا مرگ

پیش‌گفتار

تبادل کلمه و رنگ

نقاشی‌ها

پرده‌خوانی

کتاب‌نامه