معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.

نویسنده این کتاب محمد آزرم در سال ۱۳۴۹ در تهران متولد شد. او از شاعران و منتقدان مطرح جریان امروز شعر فارسی است. کتاب‌های «عکس‌های منتشرنشده»، «هوم»، «عطر از نام» (بداهه‌نویسی مشترک با ایولیلیث) و «هیاکل» تا به حال از او منتشر شده است.

این کتاب، مجموعه‌ای از مقالات و یادداشت‌های انتقادی آزرم با موضوع شعر امروز فارسی ا‌ست که موضوع اصلی آنها مکالمات انتقادی نویسنده آن با شعر پیش از خود است و هدف عمده‌ آن نیز تعیین موقعیت شعر امروز و تبیین دیدگاهی است که وی آن را «شعر متفاوط» نامیده‌ است.

در گردآوری مقالات این کتاب، رویکردهای انتقادی نزدیک به هم انتخاب شده‌اند تا علاوه بر مرتبط بودن موضوع بحث‌ها، خط سیری تاریخی از جریان شعر معاصر فارسی نشان داده شود و البته می‌توان در میان این مقالات تغییر دیدگاه منتقد در طی این سال‌ها با مقایسه‌ مقالات و یادداشت‌ها را نیز مشاهده کرد.

الفبای راز کتابی است که نقادانه به شعر امروز نگاه می‌کند و تناقضات رفتاری شعرها را در برابر ادعای گفتاری آنها قرار می‌دهد. به باور نویسنده این اثر، الفبای راز آینه‌ای مقابل شعرها می‌گذارد تا به خود نگاه کنند و چهرۀ واقعی خود را ببینند.

دربارۀ شعر رضا براهنی در این کتاب می‌خوانیم: «براهنی وقتی برای شعر نظریه‌پرازی می‌کند، وقتی توضیح می‌دهد اما معنی نمی‌کند، خوانش دقیق‌تری از شعرهای مثالی خودش ارائه می‌دهد: «کلمه معنایش را پس از ورود به شعر پیدا می‌کند، به همین دلیل در شعر چیزی به وجود می‌آید به نام بافت مشترک که در آن نه معنای تک‌تک کلمات، بلکه معنای ارجاعی آنها به یکدیگر، اهمیت پیدا می‌کند؛ کلمات آینه‌دار یکدیگرند نه آینه‌دار خود و به همین دلیل به صورتی منعکس می‌شوند که کلمات دیگر آنها را در خود منعکس کنند؛ اینجاست که موضوع ارجاع‌پذیری به درون و ارجاع‌ناپذیری آنها به خارج مطرح می‌شود». (ص 125)

فهرست مطالب کتاب:

و اما

به سوی رادیکالیتۀ شعر نیما

گذشته چراغ راه نیما نیست

شبی که لعنت از مهتاب می‌بارید (خوانش تفسیری شعر کتیبه اثر مهدی اخوان ثالث)

چاهی که روایت و راوی را بلعید (خوانش شعر خوان هشتم مهدی اخوان ثالث)

همواره در جریان (خوانش شعر هنوز در فکر آن کلاغم اثر احمد شاملو)

راز مرگ رویین‌تن (خوانش تفسیری شعر سرود ابراهیم در آتش اثر احمد شاملو)

سرزمین هرز (خوانش شعر دیدار در شب اثر فروغ فرخزاد)

ساعت چهار بار نواخت (خوانش شعر ایمان بیاوریم به آغاز فصل سرد)

اسطوره‌ای به نام فروغ فرخزاد

اگر فروغ با مرگ تصادف نمی‌کرد

جایی میان بی‌خودی و کشف

تا انتها حضور (خوانش شعر تا انتها حضور سهراب سپهری)

رفتن از بین چرخ‌های خودمحور

نشان دادن فاصله‌ها (خوانش بیانیۀ شعر حجم)

مردی شبیه الفبای راز

کتابی که در دست نیست

یادداشتی دربارۀ کتاب شعر باده‌پیمایی با اژدها در تموز رضا براهنی

نام‌های یک نام (خوانش شعر اسماعیل نوشتۀ رضا براهنی)

آنان که ساختند، آنان که باختند

بررسی وضعیت شعر امروز ایران و نسبت آن با ترجمۀ شعر غربی در دهۀ 40

شش یادداشت برای شرایط فعلی

همه‌چیز در جای خود بود

نوشتارهای در خود اجرا شده

خود را به خودم مدیونم (خوانش شعری از کتاب از هزارۀ ترنج سرودۀ نرگس باقری)

قدم زدن با پل والری (پاسخی به مسئله‌سازهای شعر امروز ایران)

نام این بازی را حفظ کنید (خوانش شکل‌شناختی شعر حافظ از منظر شعر متفاوط)

شعر متفاوط و بحران نوشتن (بحثی پیرامون خلاقیت و نوآوری در شعر امروز ایران)

شعر متفاوط بیانیه ندارد (چشم‌انداز زبان در شعر متفاوط و تئوری تأخیر)