معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.

موسیقی هر ملت، معرف فرهنگ، هویت و خلاصه زبان گویای هر ملت است و هر ملتی را با کارنامه فرهنگ، ادب و هنر آن سرزمین ارزیابی می‌کنند. ایران سرزمین اندیشمندانی چون ابن سینا، فارابی، عبدالقادر مراغه‌ای و دیگر بزرگانی است که عملکرد درخشانی در کارنامۀ علم و معرفت خود دارند و هر کس باید به اندازۀ توانش در معرفی این بزرگان اندیشه مبادرت ورزیده و آثار آنان را در دسترس جامعه قرار دهد. این کتاب که توسط شاگرد سلیمان‌خان امیرقاسم‌خانی فراهم شده، پژوهشی است در زندگی هنری و خاطرات ایشان.

سلیمان‌خان امیرقاسم‌خانی که با نام مستعار «سلیم‌خان» خوانندگی می‌کرد، از خوانندگان برجسته و بلند‌آوازه در دوره قاجار و پهلوی بود. استاد امیرقاسم‌خانی از صدای منحصربه‌فردی برخوردار بود و تبحر خاصی در انتقال رموز و فنون آوازی داشت. ایشان در سال 1263 خورشیدی در تهران به دنیا آمد و در سال 1354 روی در نقاب خاک کشید. قریحه خدادادی و صدای نافذ و پر وسعت او سبب شد تا از اوان جوانی به فراگیری ردیف آوازی نزد برجسته‌ترین استادان فن بپردازد. در این باره سال‌ها از محضر ردیف‌دانان منحصربه‌فرد دوران قاجار همچون عیسی آقاباشی و ابراهیم آقاباشی تلمذ نموده و رفته‌رفته خود در جایگاه یکی از ردیف‌دانان صاحب سبک، مبدأ ردیف و بداهه‌پرداز قرار گرفت. شمار زیادی از استادان مشهور اواخر قاجار و اوایل پهلوی همچون نورعلی‌خان برومند، علی تجویدی، اصغر بهاری و سعید هرمزی افتخار هم‌نوازی و همراهی با صدای به‌یادماندنی وی را داشته‌اند و افزون بر این بسیاری از هنرمندان شاخص حال حاضر ایران در حوزۀ ردیف از شاگران او به شمار آمده یا دست‌کم از محضر ایشان کسب فیض نموده‌اند.

سلیمان‌خان از جوانی صدایی رسا و جذاب داشت و عیسی آقاباشی را که از خوانندگان معروف و تربیت‌شدۀ ابراهیم آقاباشی (بزرگ) اصفهانی بود، به استادی برگزید. تحت تربیت او با دستگاه‌های موسیقی و رموز خوانندگی آشنا شد و از مصاحبت استادان بزرگ خواننده و نوازنده همانند علی‌خان نایب‌السلطنه و میرزا غلامرضا شیرازی بهره‌مند گردید. آوازهایی که در اواخر حسین طاهرزاده در محافل خصوصی و در مایۀ پست می‌خواند، امیرقاسم‌خانی در مایۀ بلند می‌خواند و شنوندگان را به اعجاب و تحسین وامی‌داشت.

او در محفلی که سخنی از عرفان و ادبیات نبود، حضور نمی‌یافت. او مردی وارسته، با اعتماد به نفس، متواضع، هنردوست، مهربان، شوخ‌طبع و سخاوتمند بود و شخصیت ممتازی میان هنرمندان و هنردوستان داشت.

سلیمان‌خان در تلاش برای شکوفایی هنر موسیقی با حداقل امکانات دوران خود، مرارت‌ها و رنج‌های بسیاری را متحمل شد؛ اما شخصیت هنری خود را فراموش نکرد و هنر را برای ارج هنر خواسته و به آن پایبند بود.

یکی از ویژگی‌های قابل توجه ایشان در هنگام تدریس یا مشق آواز در یک دستگاه این بود که اگر شاگرد جدیدی وارد می‌شد، حال و فضای تدریس به طور کلی تغییر می‌کرد و ایشان در همان گوشه و آواز با شعر جدید و لحن آهنگینی دیگر شروع به درآمد می‌کرد و آن حال و هوای قبلی جایش را به فضای دیگری می‌داد. در تکرار بعدی این رویه به شکل جدیدتری ادامه می‌یافت و تنوع و خلاقیت در کار سلیمان‌خان به طور چشمگیری ملاحظه می‌شد.

فهرست مطالب کتاب:

درآمد

مقدمه مؤلف

فصل اول: مروری بر زندگی سلیمان‌خان امیرقاسم‌خانی

فصل دوم: روش تدریس

فصل سوم: مقایسه روش آموزش سلیمان‌خان با استادان دیگر

فصل چهارم: خوانندگی استاد سلیمان‌خان امیرقاسم‌خانی

فصل پنجم: دیدگاه‌های سلیمان‌خان امیرقاسم‌خانی درباره موسیقی

فصل ششم: همدلان و دوستان

فصل هفتم: خاطرات

فصل هشتم: نقل قول هنرمندان درباره سلیمان‌خان امیرقاسم‌خانی و دوستان هنرمند وی

فصل نهم: در خصوص قطعات ضبط‌شده از آواز سلیمان‌خان امیرقاسم‌خانی

منابع

درباره نویسنده