معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.

کتاب‌شناسی کلید ورود به تحقیقات است و از اصول یک تحقیق و پژوهش حرفه‌ای، شناسایی آثار و تحقیقاتی است که در موضوع موردنظر چاپ و انتشار یافته است. طی سالیان سال، کتاب‌شناسی‌های فراوانی در داخل و خارج ایران چاپ و انتشار یافته است و شناسایی این کتاب‌شناسی‌ها و بهره‌مندی از آنها اتفاقی بود که استاد مرحوم ایرج افشار همواره دغدغه آن را داشت تا اینکه در سال 1342 موفق شد اولین گام در این خصوص را به سرانجام برساند.

«فهرست‌نامه کتاب‌شناسی‌های ایران» از مهم‌ترین منابع پژوهشی حوزه ایران‌شناسی و از نخستین ابزارهای کتاب‌شناسی است که شادروان استاد ایرج افشار در تولید آن پیشگام شد و در نخستین شماره نشریه ایرانشناسی (نشریه مرکز تحقیق و مطالعه تمدن و فرهنگ ایران و خاورمیانه، دانشکده ادبیات دانشگاه تهران، 1342 ش) آن را منتشر کرد.

گنجینۀ پژوهشی ایرج افشار که اکنون بر بسیاری از برنامه‌های برجامانده از آن استاد نظارت دارد و خانۀ کتاب، مرکزی که مسائل مربوط به کتاب را با دیدگاهی فنی دنبال می‌کند بر آن شدند تا ویراست جدیدی از فهرست‌نامه ... را در برنامه انتشاراتی خود قرار دهند که ایران‌ناز کاشیان این کتاب را بر اساس یادداشت‌های استاد افشار و با در نظرگرفتن منابع منتشر شده پس از 1342 شمسی و نیز با مراجعه به منابع برای حصول اطمینان از صحت و دقت اطلاعات کتاب‌شناختی، فهرست‌نامه ... را برای انتشار آمده کرده است.

کتاب‌شناسی در ایران به شیوۀ علمی و مرسوم اروپا سابقۀ دراز ندارد و باید اقرار کرد که در این زمینه اروپایی‌ها یعنی مستشرقین، آنها ما را بدین راه دراز کشیده‌اند و به پیروی از آنهاست که اکنون مختصر توجهی به این امر مهم شده است.

در کتاب‌شناسی مربوط به ایران به ویژه سه نوع کتاب و نوشته مورد توجه است:

1. کتاب‌ها و مقالاتی که به زبان‌های خارجی و در ممالک مختلف جهان دربارۀ ایران نوشته شده است.

2. کتاب‌ها و مقالاتی که به زبان فارسی در ایران یا کشورهای دیگر انتشار یافته و می‌یابد.

3. کتاب‌های فارسی و عربی قدیم از آثار ایرانیان و به طور کلی تمدن اسلامی که در ایران از ممالک دیگر طبع می‌شود.

منظور از تألیف این رساله آن است تا فهرست‌هایی که در زمینه‌های مختلف کتاب‌شناسی ایران تدوین گردیده و نشر شده است به محققان و مطالعه‌کنندگان معرفی شود.

فهرست مطالب کتاب:

پیش‌گفتار

گزارش کار

مقدمه

مدخل

قسمت اول: کتاب‌شناسی‌های عمومی

1. کتاب‌شناسی‌های خارجی دربارۀ شرق

2. کتاب‌شناسی‌های ملی

3. کتاب‌شناسی‌های ایران در زبان‌های اروپایی

4. کتاب‌شناسی‌های خاص کتاب‌های عربی

5. افغانستان و آسیای مرکزی

6. فهرست‌های کتابخانه‌ها از کتاب‌های چاپی فارسی مربوط به ایران

قسمت دوم: کتاب‌شناسی‌های اختصاصی

1. کلیات (نسخه‌های خطی، نشریات ادواری، کتابداری)

2. دین و مذهب

3. فلسفه و علوم

4. مباحث اجتماعی

5. ادبیات

6. زبان‌شناسی

7. هنر و باستان‌شناسی

8. تاریخ

9. جغرافیا

10. کودک و نوجوان