معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.

در فضایی که کتاب‌خوانی یک فضیلت بی‌چون و چرا محسوب می‌شود، سخن گفتن از شیوه‌های «کتاب‌نخوانی» ساده نیست. اما هدف این کتاب مدح کتاب نخواندن یا آموزش راهکارهای تظاهر به مطالعه نیست؛ هرچند که در عمل می‌تواند به این کار نیز بیاید. بلکه هدف مؤلف ـ پی‌یر بایار استاد دانشگاه پاریس ـ ارائۀ روایتی پست‌مدرن از کتاب‌خوانی است.

این روایت می‌گوید تعریف «کتاب‌خوانی» به عنوان «مطالعۀ کامل و دقیق یک اثر و فهم منظور نویسنده» در اغلب موارد نه‌تنها مفید نیست، بلکه امکان‌پذیر هم نیست. کتاب‌هایی که نمی‌شناسید، تورق کرده‌اید، درباره‌شان شنیده‌اید یا حتی فراموش کرده‌اید نیز می‌توانند در زمرۀ آثاری باشند که بر زندگی شما و فهمتان از دنیای پیرامون اثر گذاشته‌اند. از متون ادبی، تاریخی یا علمیِ دوران‌ساز که بگذریم، شاید برخی متون اصلی دینی نیز نمونه‌ای شایان از این نوع اثر غیرمستقیم باشند: حتی کسانی‌که هیچ مواجهۀ مستقیمی با این متون نداشته‌اند، متأثر از ایده‌های آنها هستند.

در تحلیل بایار، رابطۀ کتاب‌ها با سایر نظام‌های فرهنگی‌ای سنجیده می‌شود که جایگاه نهایی محتوای اثر را در ضمیر شخصی و جمعی مردم تعیین می‌کنند: شایعاتی که پیرامون کتاب شکل می‌گیرند، ایده‌هایی که در میان مردم پراکنده می‌شوند و تعارض‌هایی که اثر برای خوانندگان مختلف خود پدید می‌آورد. او اصرار دارد که روابط میان ایده‌ها چه بسا مهم‌تر از اصل ایده‌ها هستند، تا آنجا که فهم جایگاه یک ایده در منظومۀ ایده‌های موجود، حتی بدون مطالعۀ کامل آن، می‌تواند تا حدی متناظر با مطالعۀ آن محسوب شود. در سوی دیگر اقتضائات شخصی قرار دارند که رابطۀ هر خواننده یا یک کتاب را متمایز از سایر خوانندگان آن می‌کنند.

روایت بایر بن‌مایۀ آکادمیک قدرتمندی در نظریۀ نقد ادبی و روان‌تحلیلگری دارد؛ اما در قالبی عامه‌پسند روایت شده تا مطالعۀ آن برای عموم جذاب باشد. هر یک از فصول دوازده‌گانه (و ختم کلام) کتاب را با محوریت یک داستان یا یک شخصیت مطرح کرده است تا ایده‌های انتزاعی را در قالبی تمثیلی و در دسترس به مخاطب ارائه می‌دهد. رمان‌های مشهور، فیلم‌های سینمایی و شخصیت‌های محبوب تاریخ ادب و هنر و فلسفه، سوژه‌هایی هستند که این استاد ادبیات فرانسه را در بیان منظورش یاری می‌دهند.

در بخش اول انواع اصلی نخواندن توضیح داده شده است که در ادامه متوجه می‌شویم فقط به بازکردن کتاب محدود نمی‌شود. کتاب‌هایی که تورق کرده‌ایم، درباره‌شان شنیده‌ایم یا فراموش کرده‌ایم نیز کمابیش در قلمرو سرشارنخواندن قرار می‌گیرند.

بخش دوم به تحلیل وضعیت‌های ویژه‌ای می‌پردازد که در آنها دربارۀ کتاب‌هایی که نخوانده‌ایم حرف زده می‌شوند. سومین و مهم‌ترین بخش کتاب مجموعه‌ای از پیشنهادهای حاصل از یک عمر نخواندن را دربر می‌گیرد. هدف از این توصیه‌ها به گفته مؤلف کمک به کسانی است که در آن وضعیت‌های اجتماعی دشوار گرفتار می‌شوند تا نه‌تنها آن را به بهترین حالت حل و فصل کنند، بلکه از آن سود نیز ببرند و هم‌زمان بتوانند دربارۀ کنش خواندن، ژرف‌نگری کنند.

فهرست مطالب کتاب:

فهرست کوتاه‌نوشت‌ها

مقدمۀ مترجم

سرآغاز

بخش اول: روش‌های خواندن

1. کتاب‌هایی که نمی‌شناسید

2. کتاب‌هایی که تورق کرده‌اید

3. کتاب‌هایی که درباره‌شان شنیده‌اید

4. کتاب‌هایی که فراموش کرده‌اید

بخش دوم: برخوردهای ادبی

5. برخورد در جامعه

6. برخورد با استادان

7. برخورد با نویسنده

8. رودرروی معشوق

بخش سوم: روش‌های رفتاری

9. شرمنده نباشید

10. ایده‌هایتان را تحمیل کنید

11. کتاب خودتان را بسازید

12. دربارۀ خودتان بگویید