۱۶۰۱
۴۳۳
نوروز؛ جستارهایی پیرامون نوروز از دانشنامه ایرانیکا

نوروز؛ جستارهایی پیرامون نوروز از دانشنامه ایرانیکا

پدیدآور: به کوشش و ترجمه مصطفی صداقت‌رستمی ناشر: ترفندتاریخ چاپ: ۱۳۹۴مکان چاپ: تهرانتیراژ: ۱۰۰۰شابک: 2ـ34ـ5963ـ600ـ978 تعداد صفحات: ۱۳۴

خلاصه

این کتاب ترجمۀ سه مقالۀ معتبر و مهم برگرفته از دانشنامۀ ایرانیکا است.

معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.

 

نوروز در ادبیات فارسی از جایگاه رفیعی برخوردار است، به طوری که از قرن سوم تا پایان قرن چهارم که مصادف با نهضت ملی ادبی به ویژه در دورۀ سامانیان است، نویسندگان و شاعران پارسی‌گو از یک‌سو به منظور احیای هویت ایرانی و از سوی دیگر برای رهایی از سلطۀ زبان عرب، اقدام به تدوین چند رشته شاهنامه کردند که در تمام این شاهنامه‌ها شعرا با اشتیاق به «نوروز» به عنوان جشن ملی ایرانی که ریشه در عمق تاریخ اساطیری ایرانیان دارد، پرداختند.

قدمت برگزاری جشن نوروز در تاریخ فارسی‌زبانان کاملا مشخص نیست. برگزاری نوروز در عهد باستان نیز تابع یک نظم تاریخی نبوده است؛ اما در دورۀ ساسانیان که آیین زرتشتی از سوی اردشیر بابکان دین رسمی و دولتی اعلام شد، جشن نوروز و مهرگان تا زمان سقوط یزدگرد سوم با نظم برگزار می‌شد. بعد از اسلام جشن نوروز میان طبقۀ دهقانان که از بقایای اشراف ساسانی بودند به صورت آشکار و پنهان زنده نگه داشته شد.

این کتاب ترجمۀ سه مقالۀ معتبر و مهم برگرفته از دانشنامۀ ایرانیکا است. جستار نخست با عنوان «نوروز در تقویم ایرانی» نوشتۀ پروفسور سیمون کریستوفورتی از استادان برجستۀ تاریخ مذاهب در دانشگاه ونیز ایتالیا است. جستار دوم با عنوان «نوروز در دورۀ اسلامی» است که به قلم پروفسور شاهپور شهبازی از باستان‌شناسان، تاریخ‌نگاران و متخصصان بزرگ در زمینۀ باستان‌شناسی دوران هخامنشی است. جستار سوم با عنوان «نوروز در دورۀ پیش از اسلام» است که نوشتۀ پروفسور نورا الیزابت مری بویس از بزرگ‌ترین پژوهشگران در رشتۀ مطالعات زرتشتی و استاد کرسی مطالعات زرتشتی دانشگاه لندن است. در دانشنامۀ ایرانیکا زیر مدخل نوروز تنها به این سه مقاله اشاره شده است. افزون بر ترجمۀ این سه جستار، برای فهم بهتر در مورد بعضی از واژه‌ها و جملات به شکل پانویس توضیحاتی ارائه داده شده است.

در مقالۀ «نوروز در دورۀ پیش از اسلام» می‌خوانیم: «قدیمی‌ترین متن بی‌چون و چرای تاریخ ساسانیان که دارای جنبه‌ای از نوروز است، اظهارنظری از مانی پیامبر است که در سال 244 پس از میلاد یا قبل از آن بیان شده است. او بیان داشته است که در تقویم ایرانی پنج روز وجود دارد که به عنوان «پنج‌گاه» (یک نوع از اندرزگاه) قلمداد می‌شوند. پس از مدتی نه چندان طولانی بیرونی اینگونه می‌نویسد که گفته می‌شود «هرمزد بن شاهپور» یعنی هرمزد اول، این دو نوروز (نوروز کوچک‌تر و نوروز بزرگ) را به هم پیوند داد و تمام روزهای میان این دو نوروز را روز جشن نامید. بنابراین تمام این روزها به طور رسمی تبدیل به روزهای مقدسی شدند که تنها می‌بایست کارهای ضروری را در این روزها انجام داد». (ص 35)

در مقالۀ «نوروز در تقویم ایرانی» آمده است: «روز هرمز ماه فروردین اولین روز سال نو در تقویم ایرانی است. در حال حاضر این روز با روز اعتدال ربیعی (روزی که در آن خورشید وارد درجۀ اول برج حمل می‌شود) مصادف است. این ورود خورشید به درجۀ اول برج حمل با جایگاه نوروز در دیگر تقویم‌ها (برای مثال در تقویم مالی عثمانی یا در تقویم نصرانی) و همچنین با نام روزهای سال نو در دیگر تقویم مانند نیریز در مصر و نیروز در آندلس که نشئت گرفته از نوروز پارسی هستند ارتباطی ندارد، چون این تقویم‌ها غالبا با منشأها و همتاهای پارسی خود متفاوت هستند». (ص 80)

فهرست مطالب کتاب:

سرسخن

پیش‌گفتار

نوروز در دورۀ پیش از اسلام

نوروز در تقویم ایرانی

نوروز در دورۀ اسلامی

یادداشت مترجم

نظر شما ۰ نظر

نظری یافت نشد.

پربازدید ها بیشتر ...

ایل بختیاری در دورۀ قاجار

ایل بختیاری در دورۀ قاجار

آرش خازنی

موضوع این کتاب تأثیر متقابل حکومت و ایل در حاشیۀ ایران در دورۀ قاجار است. بررسی تاریخ اتحادیۀ ایلی ب