معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.

خانم دکتر صفوی در طول حیات علمی خود دست به قلم نبرد الّا در معرفی فرهنگ ایرانی و زبان فارسی، در سمینارها و همایش‌های داخل و خارج مدافع زبان فارسی بود و چون در سال 1999 میلادی انجمن استادان زبان فارسی در هند به همت پروفسور دکتر نورالحسن انصاری ایجاد شد، دکتر آذرمیدخت از همان سال تأسیس ریاست این انجمن را بر عهده گرفت.

آزرمیدخت صفوی از جمله فرهیختگانی است که عاشقانه در راه خدمت به زبان و ادب فارسی در سرزمین هند گام برداشته است و بی‌شک تلاش و همت و صبوری و بردباری ایشان در راه بازآفرینی آثار بدیع و شناساندن اثار نادر زبان فارسی ستودنی است. این بانوی فرهیخته در سال 1952 میلادی در یک خانوادۀ اصیل ایرانی در شمس‌آباد اتراپرادش هند به دنیا آمد. نیاکان وی همه عالمان علم و دین بودند. در سال 1737 میلادی نیای وی رحمت‌الله شاه صفوی در عهد محمدشاه گورکانی از ایران به عظیم‌آباد کوچ کرد و دولت گورکانیان وی را به صوبه‌داری ایالت بهار منصوب کرد و پس از مدتی به دهلی آمده مقیم شد.

آزرمیدخت از همان آغاز با ادب فارسی آشنا شد و تحت نظارت پدر به مطالعه کتاب‌های فارسی چون گلستان، بوستان، شاهنامه، دیوان حافظ، اسکندرنامۀ نظامی، اخلاق جلالی و .... پرداخت. با پایان یافتن دوره دبیرستان با خانواده از آگره به علیگر آمدند و پس از پایان دورۀ دبیرستان وارد رشته زبان و ادبیات فارسی دانشگاه علیگر شد. علاقۀ وی به زبان و ادبیات فارسی وی را به سوی دورۀ کارشناسی ارشد کشانید و این دوره را در همان دانشگاه به پایان رسانید و در طول تحصیل با بیشتر آثار نویسندگان ایرانی آشنا شد. در سال 1974 با گذراندن رساله‌ای با عنوان «سعدی غزلسرا و شاعر بشردوست» با درچۀ عالی دکترای خود را از دانشگاه علیگر دریافت کرد. بعد از اخذ مدرک دکتری به ایران مسافرت کرد و در مدت شش ماه در دانشگاه تهران از محضر استادانی چون فروزانفر، سیدجعفر شهیدی، جلال همایی، حبیب یغمایی، ناتل خانلری و باستانی پاریزی کسب فیض کرد و با تحقیقات جدید دربارۀ زبان و ادبیات فارسی آشنا شد. ره‌آورد این سفر علمی ده‌ها مقاله و کتاب بود که به قلم این بانوی فرهیخته در هند به چاپ رسید.

ایشان در سال 1390 طی حکمی از طرف ریاست فرهنگستان زبان و ادب فارسی به عضویت شورای علمی دانشنامه زبان و ادب فارسی در شبه قاره انتخاب شد.

خانم دکتر صفوی در طول حیات علمی خود دست به قلم نبرده، مگر در معرفی فرهنگ ایرانی و زبان فارسی؛ از جمله: کوچۀ عشق، معنویت مولانا در عصر حاضر، عرفان العاشقین، چهل ناموس، تاریخ محمدی و .... .

در بخشی از مقاله‌ای که در این کتاب از ایشان آورده شده با عنوان «بررسی تحلیلی جایگاه زبان فارسی در شبه قاره» می‌خوانیم: حمله‌های غزنوی‌ها به هند دو امتیاز مهم داشت؛ نخست اینکه بتخانه‌های بزرگ هند مانند سومنات و میرتهه و کشمیر و غیره را ویران کرد و به جای آنها مسجد ساخت و رسم بت‌پرستی را منسوخ اعلام کرد و بدین‌گونه فرهنگ چهارصدسالۀ غنی اسلام و ایران را در آن خطه بگسترد. دوم اینکه زبان فارسی را در آنجا رواج داد که بعدها به عنوان زبان ادبی و ملی و عرفانی و دینی در آن دیار یکی از امتیازات ارزشمند به شمار می‌رفت و درباره غرنویان محل تجمع مترجمان زیادی برای ترجمه‌های فارسی به هندی و بالعکس گردید و بسیاری از متون ادب فارسی به زبان‌های گونه‌گون در شبه قاره ترجمه شد». (ص 40)

فهرست مقالات:

پیش‌گفتار/ محمدرضا نصیری

زندگی‌نامه (مختصر) پروفسور آزرمیدخت صفوی/ احتشام الدین

درباره فرهنگ جهانگیری/ علی اشرف صادقی

بررسی تحلیلی جایگاه زبان فارسی در شبه قاره/ آزرمیدخت صفوی

آزرمیدخت صفوی بانوی ادیب و حامی خستگی ناپذیر زبان و ادب فارسی در هند/ کریم نجفی برزگر

برگ سبز/ توفیق سبحانی

تذکره آفتاب عالمتاب و نقد ادبی/ مهدی رحیم‌پور

اصطلاحات دیوانی در شبه قاره عصر اکبرشاه/ ثریا پناهی

بازتاب آمال انسانی سعدی در هند/ نادره جلالی

فارسی، زبان ترویج عشق و دوستی در بین فرقه‌های مختلف/ آزرمیدخت صفوی

مصاحبه با دو تن از استادان دانشگاه‌های علیگر و کشمیر هند

ضرورت تدوین فرهنگ‌های فارسی زبان‌های شبه قاره و روش علمی آن/ رضا مصطفوی سبزواری

شعر از محمدصادق صفوی (پدر استاد) به خط شاعر

اسناد و عکس‌ها