ایران فرزند؛ خاطرات امیرشاپور زندنیا (ناسیونالیسم انقلابی از حزب سومکا تا ماجرای تیمور بختیار)
خلاصه
ایران فرزند، امیرشاپور زندنیا با عنوان فرعی ناسیونالیسم انقلابی، از حزب سومکا تا ماجرای تیمور بختیار از مبانی نظری و جنبههای سازمانی نوع دیگری از ناسیونالیسم در ایران معاصر سخن میگوید که به رغم اهمیت تاریخی و حضور پیوسته در گوشه و کنار عرصه سیاسی ایران هنوز به درستی مورد شناسایی قرار نگرفته است.معرفی کتاب
برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.
تاریخچه ناسیونالیسم در ایران به دلیل اهمیت نهضت ملیشدن صنعت نفت تا حدود زیادی تحتالشعاع این پدیده بوده است. حال آنکه ناسیونالیسم در ایران هم از پیشینهای دیرینهتر از این موضوع برخوردار است و هم از یک گوناگونی تشکیلاتی و نظری به مراتب گستردهتر.
زندگی و خاطرات امیرشاپور زندنیا به گونهای که در این کتاب میخوانیم خود شاهدی است براین مدعا. ایران فرزند، امیرشاپور زندنیا با عنوان فرعی ناسیونالیسم انقلابی، از حزب سومکا تا ماجرای تیمور بختیار از مبانی نظری و جنبههای سازمانی نوع دیگری از ناسیونالیسم در ایران معاصر سخن میگوید که به رغم اهمیت تاریخی و حضور پیوسته در گوشه و کنار عرصه سیاسی ایران هنوز به درستی مورد شناسایی قرار نگرفته است.
شبح انقلاب که در یک دوره ـ سالهای پایانی دهه 1350 ـ کل افق سیاسی ایران را در خود گرفت، از مدت زمانی به مراتب پیشتر، حال اگر نگوییم از سالهای مقارن با نهضت مشروطه، لااقل از سالهای بعد از شهریور 1320، هر از گاه در آن افق خودی نشان داده، سویی زده بود. و این انقلابیگری که بهرغم خیزهایی چند در آن ادوار بیشتر حالت اُفت داشت و مقید به مقتضیات وقت بود، به دیدگاه خاصی محدود و منحصر نبود.
انواع مشهور آن در آغاز به صورت تحرکات مارکسیستی در کار بود و به تدریج به صورت نوعی مارکسیسم اسلامی تعمیم یافت که در نهایت در آن لحظه معهود، صورتی آشکار و فراگیر پیدا کرد، گونههایی از آن نیز به صورتی کمتر شناختهشده، در کنار دیگر تحرکات سیاسی ایران معاصر، در قالب مجموعهای از دسایس و تحریکات کم و بیش مخفی جریان داشتند که این کتاب به معرفی یکی از گونههای آن اختصاص دارد، یعنی جوانبی چند از یک ناسیونالیسم انقلابی در مقام نوعی رویکرد شبهفاشیستی نسبت به جهان سیاست بر اساس خاطرات یکی از فعلان و نظریهپردازان اصلیاش، امیرشاپور زندنیا (1376 ـ 1306 ش).
مبانی اصلی این رویکرد در چهارچوب بهت و حیرت حاصل از فروپاشی غیرمترقبه نظام رضاشاهی در برابر حمله نظامی روس و انگلیس در شهریور 1320 شکا گرفت و تحرکاتی اعتراضی بر علیه حضور متفقین در ایران از وجوه مشحصه دوران کم و بیش دانشآموزی آن بود.
با شکلگیری حزب توده و توسعه نفوذ اتحاد شوروی در ایران، سمت و سوی این رشته تحریکات رنگ و رویی ضدکمونیستی به خود گرفت. در نتیجه بخش مهمی از اعضاء و فعالین این حرکت در سالهای میانی دهه 1320 که از آن میتوان به عنوان دوره دانشجویی ناسیونالیسم انقلابی یاد کرد، درگیر اقدامات ایذایی بر ضد حزب توده شدند. تشکیل یک انجمن فرهنگی و انتشار نشریهای تحت عنوان جامجم برای مقابله با نفوذ حزب توده بهویژه در دانشگاه تهران نیز در چارچوب یک چنین تحرکاتی جای داشت.
گروهی از فعالین این حوزه از جمله امیرشاپور زندنیا در ادامه راه بر حزب سوسیالیست ملی کارگران ایران (سومکا) پیوسته و منشاء حوادث و مباحثی شدند که در فصل سوم این کتاب به تفصیل موضوع بررسی قرار دارد.
در سالهای بعد از کوتادی 28 مرداد که به نوعی دوره تعطیل و تعلیق فعالیتهای سازمانیافته سیاسی نیز بود، سرگذشت «ناسیونالیسم انقلابی» بیشتر جنبه فردی و شخصی گرفت. امیرشاپور زندنیا براساس آن آرمان و ایدهآل و با استفاده گاه به گاه از پیوندها و ارتباطات پیش، درگیر مجموعهای از دسایس و تحرکات سیاسی شد که دور دوم و کم و بیش ناشناخته فعالیتهای سرلشکر ولیالله قرنی در سال 1342 و تحرکات سپهبد تیمور بختیار در اروپا و لبنان در سالهای 46ـ1345 برضد نظام حاکم از مهمترین آنها میباشند (فصلهای پنجم و هفتم کتاب).
در کنار این فعالیتهای سیاسی که به هر حال در چارچوب نوعی ناسیونالیسم انقلابی قابل تبیین است، امیرشاپور زندنیا با احراز مسئولیتهایی چون سردبیری سرویس خارجی روزنامههای اطلاعات و آیندگان در عرصه روزنامهنگاری نیز فعالیتهایی داشت که در این خاطرات به گوشههایی از آن اشاره شده است. بهعلاوه از آنجایی که اصولاً و تا قبل از پیشآمد ماجرای تیمور بختیار در شرکت نفت کار میکرد و از تجاربش در این حوزه، چه به عنوان کارمند انبارهای نفت در جنوب تهران و چه در مقام یکی از اعضای ایرانی در سازمان نوبنیاد اوپک در ژنو و وین مینویسد (فصل ششم).
در بخشهای پایانی کتاب نیز در کنار اختصاص بخشی به تجارب زندان از یک دور بعدی سخن در میان است که با مراحل نهایی حکومت پهلوی و مراحل نخست انقلاب اسلامی همزمان بود که آن نیز از لحاظ آشنایی با فضای حاکم بر آن دوره و به ویژه تحولات مربوط به ارتش مهم است.
فهرست مطالب کتاب:
مقدمه
1. گامهای نخست
2. ناسیونالیستهای انقلابی
3. حزب سومکا
4. بعد از 28 مرداد
5. ماجرای تیمسار قرنی
6. شرکت نفت
7. تلاشهای تیمور بختیار
8. زندان قزلقلعه
9. آزادی
پیوستها
نمایه
پربازدید ها بیشتر ...
ایل بختیاری در دورۀ قاجار
آرش خازنیموضوع این کتاب تأثیر متقابل حکومت و ایل در حاشیۀ ایران در دورۀ قاجار است. بررسی تاریخ اتحادیۀ ایلی ب
قصۀ ما به خر رسید: خر و خرپژوهی در شعر فارسی
غلامعلی گرایی، زهراسادات حسینیخرپژوهی در شعر طنز فارسی یکی از زمینههای طنز بوده که باید بهجد مورد تحقیق و پژوهش قرار میگرفت. نو
منابع مشابه بیشتر ...
دولت و هویت: مدرنشدن دولت و برساخت هویت سراسری در دورۀ پهلوی اول
فرهاد نصرتینژاداین کتاب تلاش میکند به این پرسش کلیدی پاسخ دهد؛ یعنی چرایی تغییر نهادی دولت در دورۀ پهلوی اول و تغی
زندگی و زمانۀ سیدحسن تقیزاده
سیدعلی علویدر این کتاب به زندگی تقیزاده از تولد تا مرگ بر اساس اسناد پرداخته شده است و نویسنده میکوشد چهرهای
دیگر آثار نویسنده بیشتر ...
ایران در آتش: از حملۀ بلشویکها به انزلی تا عهدنامه 1921 ایران و شوروی (مجموعهای از اسناد و گزارشها)
به کوشش کاوه بیات و محمود لشگریاسنادی که در این کتاب آورده شده است، اسناد و گزارشهایی است دربارۀ یکی از مهمترین و پرمخاطرهترین ح
از پست و بلند قشقایی: خاطرات مختارخان گرگینپور
مختارخان گرگینپور به کوشش کاوه بیاتیکی از ویژگیهای اصلی خاطرات مختارخان گرگینپور که در این کتاب آمده است، جایگاه متفاوت آن است؛ گزارش
نظری یافت نشد.