معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.

شیخ ابوالقاسم گُرَّکانی طوسی از بزرگان عرفان و تصوف در قرن پنجم هجری و جانشین معنوی شیخ ابوالقاسم مغربی است. وی پس از وفات در تربت حیدریه مدفون شد و آرامگاهش از ایام قدیم نزد اهالی محل به عنوان مکانی مقدس و صاحب آن به مجیب‌الدّعوات مشهور بوده و مردم به آن متوسل می‌شوند. این مقبره بر روی تپه‌ای قرار داشت که تقریباً مخروبه شده بود تا اینکه به مساعدت شادروان حاج سلطان‌حسین تابنده (رضاعلیشاه) که از بزرگان طریقۀ نعمت‌اللهیه در دورۀ اخیر بوده‌اند با نصب سنگ قبری جدید و احداث بنا و دیوارکشی به صورت مجهز و معموری درآمد. گنبد جدید آن نیز به رنگ آبی و بسیار زیبا کاشی کاری شده به طوری که به عنوان یک اثر نفیس فرهنگی ـ تاریخی در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

شیخ ابوالقاسم گرکانی از عارفان متقدم است که طریقت وی با چند واسطه شیخ ابوعمران مغربی، شیخ ابوعلی کاتب، شیخ ابوعلی رودباری، شیح جنید بغدادی، شیخ سری سقطی، شیخ معروف کرخی می‌رسد و سپس از حدود ۷۷ سال دوران شیخیت و ارشاد معنوی دو رشته طریقتی از وی پدید می‌آید: شعر و ادبیات، هنر و تاریخ آن زمان کاملا متأثر از آرا و اندیشه‌های شیخ ابوالقاسم گرکانی است. ردپای شیخ را می‌توان در آثار بزرگانی مانند هجویزی، خواجه عبدا... انصاری، شیخ ابوسعید ابوالخیر مشاهده کرد. حقا شیخ ابوالقاسم گرکانی پدر فرهنگی طلایی ایران در سده پنجم می‌باشد. او در زمانه خویش به فرهنگ این سرزمین جانی دوباره داد و آن را زنده نمود.

همایش بزرگداشت عارف شهیر شیخ ابوالقاسم گُرّکانی طوسی با حضور جمعی از استادان و فضلای دانشگاه و حوزه به مدت دو روز، در تاریخ هفتم و هشتم خرداد ۱۳۹۳ زیر نظر هیئت علمی متخصص در محل پژوهشکدۀ فرهنگ و هنر معماری جهاد دانشگاهی تهران برگزار شد. این کتاب دربردارندۀ مجموعه‌ای از مقالات ارائه شده در این همایش است. محور کلی مباحث این مقالات مربوط به زندگی، آثار و تعالیم این عارف شهیر و همچنین تأثیر وی و اصولاً عرفان بر فرهنگ و تمدن ایران اسلامی است.

فهرست مطالب کتاب:

همایش بزرگداشت شیخ ابوالقاسم گرّکانی/ علی‌محمد صابری

پیام به همایش بزرگداشت شیخ ابوالقاسم گرّکانی/ نورعلی تابنده

جایگاه ولیّ در تأسیس فرهنگ و تمدن/ محمدرضا ریخته‌گران

بررسی روایتی ناروا: ماجرای فردوسی و انتساب آن به شیخ ابوالقاسم گرّکانی/ محمدابراهیم ایرج‌پور، شهرزاد نیازی

آن خواجۀ خواجگان و آن سرور مهجوران: جایگاه ابلیس نزد عارفان با تأکید بر سخنان شیخ ابوالقاسم گرّکانی/ محمدجواد شمس

سیر طریقۀ معروفیه در جهان اسلام از ابوالقاسم گرّکانی تا شاه نعمت‌الله ولی/ انسیه شیخ‌سفلی

نگاهی به مشایخ روایی شیخ ابوالقاسم گرّکانی و راویان وی/ شهرام صحرایی

سرآغازهای شیعی تصوف و عرفان اسلامی با تأکید بر اقوال شیخ ابوالقاسم گرّکانی/ محمد نصیری

فضای ادبی و فرهنگی عصر گُرّکانی/ سیدحسن شهرستانی

زمانۀ شیخ گرّکانی و تأثیرگذاری او بر آن/ کوروش فتحی

ابوالقاسم گرّکانی و ارتباط او با نقشبندیه/ اکبر راشدی‌نیا

گرّکانی به روایت معاصرانش/ سپیده نصرتی

شرح احوال و آرای شیخ ابوالقاسم گرّکانی به روایت کشف المحجوب هجویری/ حسن بلخاری قهی

مهم‌ترین مضامین عرفانی در اندیشۀ شیخ ابوالقاسم گرّکانی/ فائزه رحمان

مروری بر بنیان‌های معرفت‌شناسانۀ مفاهیم رابطه و ارتباط در احوال و حالات شیخ ابوالقاسم گرّکانی/ غلامرضا آذری

مرید از نگاه شیخ ابوالقاسم گرّکانی/ منیژه محمودی

نگاهی به سیر تکامل اندیشه‌های عرفانی تا زمان ابوالقاسم گرّکانی/ حشمت‌الله ریاضی

نسبت میان عشق و زیبایی در آرای افلاطون، ابن سینا و گرّکانی/ شمس‌الملوک مصطفوی

ره میخانه و مسجد کدام است؟ بحثی در چیستی بنایی مانده از سدۀ پنجم در ولایت زاوه/ مهرداد قیومی بیدهندی، سینا سلطانی

خوشنویسی ایرانی و طریقت معنوی/ سیدمحسن هاشمی، سپیده توحیدی

مینوی خرد/ اسماعیل بنی‌اردلان

طرحی برای طبقه‌بندی بن‌مایۀ "تنبیه" در قصه‌های کرامت/ ایرج شهبازی

نقش بنیان‌ها و باورهای عرفانی در اعتلای فرهنگی/ حمید آیتی

انسان کامل نزد افضل‌الدین کاشانی/ مصطفی شهرآیینی، مهدیه آهنی

پیامی عرفانی از اعماق تاریخ/ محمداسماعیل صلاحی

عکس‌های همایش