معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.

شاعران و سخن‌پروران، همه باغبان و باغداران کشتزار  هنر و زبان و فرهنگ کشور خویش و زنده‌دار خوبی‌ها و نیکی‌ها هستند و دشمن سرسخت پلیدی‌ها و بدی‌‌ها. این مطلب را از تاریخ ادبیات کشور خودمان آموخته‌ایم و در شعر بیگانگان نیز جز آن ندیده‌ایم و حتی اگر کنکاشی منصفانه بشود امثال «نیچه» نیز جز این نخواسته‌اند. شاعران کشور ما به هر زبانی که سخن گفته‌اند همیشه و در همه زمان‌ها برای حفظ و حراست فرهنگ و آداب و رسوم این آب و خاک کوشیده‌اند و هر یک درختی میوه‌دار و گلی پر طراوات و پربار کاشته و رفته‌اند.

این بررسی و این دفتر کوچک برای بررسی این حقیقت ـ با هیچ نظری خاص ـ نوشته شده است تا شعر بهمنی را بخوانیم و بشناسیم و لذت ببریم.

عصر ما عصر مداحی‌های رندانه نیست، هر چه هست ـ چه موافق و چه مخالف ـ در شعر بهمنی در طبق اخلاص نهاده است، حتی آنجا که بهمنی از دشمنان من تو و او سخن می‌گوید از خواندن آن نیز لذت می‌بریم.

محمدعلی بهمنی در فروردین 1321 در سفر خانواده به دزفول به دنیا آمد، وی در تهران بزرگ شده و اینک در بندرعباس زندگی می‌کند. وی اصالتاً تهرانی است اما نگارنده او را هرمزگانی می‌داند. استاد از سال 1352 هجری شمسی یعنی بیش از سه دهه است که در این استان زندگی می‌کند و عمده فعالیت‌های ادبی، فرهنگی، هنری و حتی کاری او در بندرعباس شکل گرفته است و اما روحیه عارفانه وی در زندگی طولانی در کنار خطه نیگون خلیج‌فارس به شعر و اندیشه وی رنگ و بوی دریا بخشیده است؛ آب و دریا یکی از ویژگی‌های شعر بهمنی است.

دریا و من چقدر شبیهیم! گر چه باز                                         من سخت بی‌قرار و او بی‌قرار نیست

با او چه خوب می‌شود از حال خویش گفت                              دریا که از اهالی این روزگار نیست

امشب ولی هوای جنون موج می‌زند                                       دریا سرش به هیچ سری سازگار نیست

ای کاش از تو هیچ نمی‌گفتمش، ببین                                                دریا هم این چنین که منم بردبار نیست

در یک کلام باید گفت: محمدعلی بهمنی کلامی شیرین دارد غزلی خوش و زیبا و دلنشین می‌سراید و این کلام اگر صدبار تکرار بشود جای دارد و اغراق‌آمیز نیست. خواننده شع بهمنی آشکارا احساس می‌کند که او زنده است و با ما زندگی می‌کند و اما هرگز در میان ما نیست و در این دنیا هم نیست، در آسمان خیال با غزل‌های خود زندگی می‌کند. با ما سخن می‌گوید، به ما سلام می‌دهد و دست ما را می‌فشارد اما فکرش جای دیگر است، آن جایی که غزال غزلش آنجاست.

راستی در هوای شرجی هم                                                  دیدن دوستان تماشایی‌ست

به غریبی قسم نمی‌دانم                                                      چه بگویم ج این که: خوشحالم        

بهمنی غزل‌هایش را برای دل خودش می‌سراید و ما از خواندن آنها لذت می‌بریم. بهمنی شعار سیاسی نمی‌دهد، از حقوق کسی دفاع نمی‌کند و حتی از کسی بدگویی نمی‌کند و در تمام کتابش یک‌بار «نفرین» از زبان قلمش جاری شده است که جای اعتراض بود و اعتراض شده است.

شرایط موجود امروز، «محمدعلی بهمنی» را به روی صحنه آورده است تا فردا چه زاید و که آید؟ اگر صدها انجمن ادبی خسته و بی‌هدف و بی‌معلم و مدرس در شهرهای ما جلسات تکراری دارند و هزاران صاحب طبع موزون اغلب بی‌خبر ـ و گاهی با هدف و سنجیده و آگاه به شعر گفتن مشغول هستند و اگر هزارات هزار دیگر در خانه‌های خویش برای خود شعر می‌سرایند و کسی خبر ندارد، در میان آن همه حتی غزل‌سرایان شهر  اولیاء و فیروزه و آفتاب یعنی نیشابور، می‌توان گفت: محمدعلی بهمنی نیک‌بخت‌ترین است و دل مردم از خواندن ابیاتش باز می‌شود.

در هر حال از میان ده ـ دوازده غزل‌سرای پرآوازه می‌توان گفت محمدعلی بهمنی بی‌هیچ تبلیغ و کوس و کرنایی ببیشتر  از همه خوانندگان و علاقه‌مندان به شعر را به خود جلب کرده است بی‌آنکه در میدان‌های نمایشگاه بین‌المللی کتاب، بلندگوها از وی نام ببرند و سروصدا راه بیندازند.

کلام و سخن بهمنی ـ جز در موارد استثنایی ـ نیاز به شرح و تفسیر ندارد با این همه به خاطر نوآموزان شعر فارسی و یا حتی کسانی که در صدد پژوهش در اندیشه‌ها و باورهای بهمنی هستند، برخی از ابیات غزلیاتش به اختصار شرح داده شده است. محمدعلی بهمنی عنوان غزل‌هایش را از میان ابیات و مصراع‌های غزل بیرون کشده و بر صدر نشانده است و این بسیار دلپذیر است. در این تحقیق وزن غزل‌ها در زیر عنوان‌ها ذکر شده است و نشان می‌دهد که بهمنی گاهی از عروض سنتی روگردان شده و یا چیزی بر آن افزوده و نوآوری کرده است چنان که در بحر رجز هشت بار «مستفعلن» زحاف‌هایی ایجاد کرده که در عروض سنتی نیست و در عروض المعجم نیز نیامده است و در غزلی نیز بحر غریب را در یک مصراع دوبار تکرار کرده است لیکن هرگز برای خواننده شعرش تنگی نفس نمی‌آورد و دلنشین است.

فهرست مطالب کتاب:

فصل اول

1) پایان سخن در آغاز دفتر

2) غزل چیست

3) لذت بهت‌زدگی در شعر محمدعلی بهمنی

فصل دوم

1) زندگی محمدعلی بهمنی

2) مصاحبه با سیدعباس سجادی

شعری از سجادی

فصل سوم

نقدها و نظرهای اهل ادب

در کتاب «کسی هنوز عیار تو را نسنجیده است»

فصل چهارم

باغ شعر محمدعلی بهمنی