معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.

این کتاب درباره سه فرانسوی است که خلاف جهت جریان‌های سه دوره مسئولیت‌گریزی زیستند و نوشتند. آنها با هم خیلی فرق می‌کردند و از اینکه خود را اعضای یک گروه بپندارند غرق حیرت می‌شدند، اما از ویژگی‌ مشترک نسبتاً شاخصی برخوردارند. هر سه آنها نقش مهمی در فرانسه دوران حیات خویش ایفا کردند اما نسبت به همدوره‌های خویش زندگی انزواطلبانه‌ ناخوشایندی را می‌گذراندند. هر سه آنها در بیشتر دوران بلوغ فکری خویش مورد نفرت، سوء‌ظن، تحقیر یا کینه بسیاری از همتایان و هم‌دوره‌های خویش بودند؛ لئون بلوم و رمون آرون به دلایل کاملاٌ متفاوت تنها در پایان عمر طولانی خویش توانستند در مأوای احترام، تحسین و در بعضی محافل تملق تقریباً همگانی آرام بگیرند. کامو که از این هر سه پس از سی و پنج سالگی برخوردار شده بود، دوازده سال بعد چون شخصی نگران و بسیار منفور درگذشت؛ سی سال طوم می‌کشید تا از او اعاده حیثیت شود.

هر سه، «خودی»‌های فرهنگی بودند؛ اما افکار و گفتار آنها اغلب با زمان و مکان انها تضاد داشت و از بعضی جنبه‌های اساسی «غیرخودی» هم بودند. بلوم و آرون یهودی بودند. اگر چه هیچ کدام دلیلی نمی‌دیدند که آن را انکار کنند، اما به آن اهمیت هم نمی‌دادند؛ البته آرون نسبت به هویت یهودی خویش آگاه‌تر شد و با گذشت زمان از آن عذاب کشید. ولی تبار یهودی این دو از نظر دشمنان بسیار آنها بی‌اهمیت نبود و در مورد بلوم، نقش ناخواسته او چون برقگیری برای یهودی‌ستیزی نوین فرانسه سیر زندگی او را برای شناخت این جنبه کاملاً فراموش شده گرایشات سیاسی ملی در فرانسه به عنصری کلیدی روشنفکران چپ‌گرای پاریس ـ که او بعد از ورود به فرانسه در اوایل جنگ خود را در آن یافت ـ به یک غیرخودی بدل کرد. او ان تحصیلات آموزشی عالی را هم نداشت که شاخصه و معرفه نقش پیشتاز روشنفکران فرانسه بود که با این وجود او برای مدت کوتاهی به سخنگو و قهرمان آنها مبدل شد.

اما علیرغم این وجوه تفاوت و تمایز و بسیاری دیگر که در مقالات بعدی به آنها خواهم پرداخت، هر سه این مردان برای خویش جایی در کانون حیات اجتماعی فرانسه معاصر دست‌وپا کردند. بلوم در بیست و شش سالگی تنها یک شخصیت ادبی پایان قرن نوزدهم پاریس و یک روشنفکر نسبتاً مشهور دریفوسی نبود؛ بلکه رهبر حزب سوسیالیت فرانسه در طول دوران بین دو جنگ، دوبار نخست‌وزیر یک دولت جبهه خلق در سال‌های 1936 و 1938، مهم‌ترین دشمن سیاسی دولت‌های ویشی، محکوم به زندان، محاکمه و تبعید، یک نخست‌وزیر پس از جنگ و محترم‌ترین دولتمرد ریش سفید فرانسه تا زمان وفاتش در سال 1950 نیز بود.

رمون آرمون در دهه 1920 در دانشسرای عالی گوی سبقت را از همدوره‌های روشنفکرش (از جمله ساتر) ربود و خوش آتیه‌ترین فیلسوف فرانسوی نسل خویش بود تا اینکه سال‌های جنگ که همراه با فرانسه آزاد در لندن سپری کرد، جلوی پیشرفت علمی او را گرفت. او بعد از جنگ دوباره کار تحقیقاتی‌اش را از سر گرفت که به اخذ کرسی استادی در «کالج دوفرانس» و نوشتن ده‌ها کتاب و رساله و هزاران مقاله روزانه و هفتگی برای فیگارو و اکسپرس انجامید. او وقتی در سال 1983 درست بعد از انتشار خاطرات روشنفکری‌اش در سن هفتاد و هشت سالگی درگذشت، شاید مشهورترین نویسنده، روزنامه‌نگار، جامعه‌شناس، مفسر سیاسی و نظریه‌پرداز اجتماعی فرانسه بود.

آلبر کامو، با وجود خواستگاه پست «مستعمراتی» و تحصیلات دهاتی قدیمی‌اش، از گمنامی به اوج شهرت سیاسی نسبتاً بی‌مانندی در پاریس پس از جنگ به لطف دو داستان بلندش («بیگانه» و «طاعون»)، یک رساله (افسانه سیزیف) و سرمقاله‌هایش در روزنامه جدید پس از جنگ «پیکار» دست یافت. همگان او را همپالکی و همدم و هم‌تراز سارتر و سیمون دوبوار تلقی می‌کردند: آنچه را که او در تأثیرگذاری فکری کم‌ داشت به خوبی با کاریزما و اعتبار اخلاقی جبران می‌کرد، چون در نهضت مقاومت نقشی واقعی و نه صرفاً «مجازی» ایفا کرده بود. با وجود به هم زدن با سارتری‌ها و انزوای روزافزونش از محافل عمده روشنفکری چپ بر سر کمونیسم و الجزایر، جایگاه کامو در خارج هر چه بیشتر ارتقا یافت و در سال 1957 جایزه ادبی نوبل نصیب او شد. مرگ او در یک تصادف اتومبیل در دو سال بعد به حیات نسبتاً کوتاه او ابعاد شمایل گونه‌ای بخشید (او متولد 1913 بود) و اگر چه کشف دوباره او توسط فرانسوی‌ها خیلی طول کشید، حالا همگان او را در فرانسه ـ مثل جاهای دیگر ـ یکی از افتخارات ملی می‌دانند.

فهرست مطالب کتاب:

پیشگفتار

پیامبر مطرود (لئون بلوم و بهای سازش‌کاری)

معلم اخلاق ناراضی (آلبر کامو و مصایب تزلزل)

خودی حاشیه‌نشین (رمون آرون و جدول‌های منطقی)