۱۳۷۷
۴۰۴
این حلۀ تنیده ز دل ... (قصیده و قصیده‌سرایان از ملک‌الشعرای بهار تا به امروز) ـ در دو جلد

این حلۀ تنیده ز دل ... (قصیده و قصیده‌سرایان از ملک‌الشعرای بهار تا به امروز) ـ در دو جلد

پدیدآور: عزت‌الله فولادوند ناشر: دکتر محمود افشار یزدیتاریخ چاپ: ۱۳۹۴مکان چاپ: تهرانتیراژ: ۵۰۰شابک: 7ـ47ـ5942ـ600ـ978 تعداد صفحات: ۴۷۲+۵۱۹

خلاصه

در این کتاب قصیدۀ معاصر از ملک‌الشعرای بهار تا کنون نقد و بررسی شده است.

معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.

 

در این کتاب قصیدۀ معاصر از ملک‌الشعرای بهار تا کنون نقد و بررسی شده است.

لغت قصیده از مادۀ قصد مانند واژگان مصراع، بیت، تغزل، مسمط و .... واژه‌ای است عربی که شاعر در قالب و قالبی با همین نام قصد و عزم و آهنگ، مقصود و نیت ویژه‌ای را مطرح می‌کند و می‌سراید. حال این قصد و آهنگ موردنظر می‌تواند مدح و منقبت و خوش‌آیند و نکوداشت پادشاه و امیر و وزیری باشد یا مرثیت و تعزیت یا هجو و هزل یا توصیف طبیعت یا هدف و آماج او، پند و اندرز و تمثیل و زهد یا اعتراض و انتقاد و ... بوده باشد.

برای قصیده چند ویژگی است؛ مطلع، درآمد و دیباچه‌ای به نام تغزل یا تشبیب و نسیب، آنگاه تخلص و رهاکردن آن در دیباچه و واردشدن به موضوع و قصد اصلی سخن و سپس دعا و ثنایی به جان ممدوح در چند بیت و بالاخره پایان کلام و مقطع.

قصیده در نیمۀ دوم سدۀ سوم هجری به فرمان و خواست یعقوب لیث سردار دلاور ایران و به قلم دبیرش محمد وصیف، تولد خود را در کارنامۀ تازه فراهم‌آمدۀ فرهنگ و زبان فارسی دری به ثبت رسانید و در آغاز سدۀ چهارم با قلم رودکی سمرقندی به انسجام و پختگی رسید و تا به دورۀ معاصر رسید. به هر روی قصیده که دیگر روزگار پیری و کهنسالی و پریشان‌حالی خود را می‌گذراند، راهش را ادامه داد تا آنکه به مانداب رکود و سکوت و تقلید و تکرار دورۀ بازگشت ـ 1200 تا 1300 قمری ـ درغلتید و به نشخوار تفاله‌هایی از تصنع و ابتذال و استقبال و قافیه‌پردازی‌های بی‌مزه تن درداد که ناظمان و مقلدانی چون فتحعلی‌خان صبا، قاآنی، سروش و ... برایش فراهم آورده بودند. سرانجام باران تند مشروطیت آلودگی‌ها و پلشتی‌های دوروبرش را به آب داد تا بر بستر و گورگاه او تناوردرختی گلشن‌بار و برگ مانند محمدتقی ملک‌الشعرای سربرآورد و شوکت و شکوه و سرافرازی دیرین قصیده را با هنجاری نوآیین بدو بازگرداند.

قصیده‌های بهار و ادیب‌الممالک فراهانی پس از گسستن از مدح و منقبت‌های مرسوم و مکرر و پیش پاافتاده و پیوستن به رودخانۀ بی‌قرار و متلاطم مشروطیت، پیام‌آور خواست‌ها و آرزوهای ملت ایران بوده‌اند در آن روزهای آینده‌ساز و به‌یادماندنی.

نقد و بررسی قصیدۀ معاصر موضوع این کتاب دو جلدی است که به دلیل چکامه‌سرایی درست و بهنجار و منسجم ملک‌الشعرای بهار، محور اصلی این پژوهش قرار گرفته است؛ زیرا او قصیدۀ خود را چنان جنگ‌افزاری برنده و آتشین و چاره‌گر در راه پیشبرد آرمان ملی به کار گرفت و برای تأثیرگذاری هر چه بهتر و بیشتر آن، فضا و درون‌مایه و محتویاتش را از موضوعات ملی و اجتماعی و تاریخی و اعتراض و انتقاد و آزادی‌خواهی و عدالت‌طلبی درآکند و حس و حال و حرکت و جان و جنم تازه بخشید. در پی نام بهار از گویندگانی از قصیده سخن گفته شده که افزون بر جامعه‌گرایی و نواندیشی، چارچوب قصیده را برگزیده و از رهگذر قصیده‌سرایی نامور شده‌اند؛ از قبیل ادیب‌الممالک فراهانی، پروین اعتصامی، لطفعلی صورتگر، مهدی حمیدی، فرخ خراسانی، مهدی اخوان ثالث و ... .

در این کتاب پس از مرور گذرای احوال هر یک از قصیده‌سرایان برگزیدۀ این دفتر و گزارش سرگذشت آنان، در باب شعر و شاعری‌شان نیز خلاصه سخنانی گفته شده و سپس از چندوچون چکامه‌سرایی تک‌تک آنها به گونه‌ای مفصل‌تر و دقیق‌تر نکاتی مهم بیان شده است.

در جلد دوم کتاب به اجمال و اختصار به قصیدۀ دو گروه از شاعران معاصر پرداخته شده است؛ 1. آنان که در شعر نیمایی یا قالب غزل و شعر منثور و دوبیتی‌های پیوسته از بزرگان شعر معاصر هستند؛ اما گاهی قصیده‌هایی استادانه و دوست‌داشتنی سروده‌اند که شهریار، امیری فیروزکوهی، شفیعی کدکنی، سیمین بهبهانی و ... از آن جمله‌اند. 2. قصیده‌سرایانی که به دلیل پرهیز از اطناب در بخش اول، از چکامه‌هایشان در بخش دوم استفاده شده است.

نظر شما ۰ نظر

نظری یافت نشد.

پربازدید ها بیشتر ...

ایل بختیاری در دورۀ قاجار

ایل بختیاری در دورۀ قاجار

آرش خازنی

موضوع این کتاب تأثیر متقابل حکومت و ایل در حاشیۀ ایران در دورۀ قاجار است. بررسی تاریخ اتحادیۀ ایلی ب

قصۀ ما به خر رسید: خر و خرپژوهی در شعر فارسی

قصۀ ما به خر رسید: خر و خرپژوهی در شعر فارسی

غلامعلی گرایی، زهراسادات حسینی

خرپژوهی در شعر طنز فارسی یکی از زمینه‌های طنز بوده که باید به‌جد مورد تحقیق و پژوهش قرار می‌گرفت. نو

دیگر آثار نویسنده بیشتر ...

دورود، سیلاخور، اشترانکوه و دریاچۀ گهر در جغرافیای تاریخی بروجرد

دورود، سیلاخور، اشترانکوه و دریاچۀ گهر در جغرافیای تاریخی بروجرد

عزت‌الله فولادوند دورودی

این کتاب بیشتر مربوط می‌شود به چگونگی ایجاد شهر نوخاستۀ درود که پیدایش آن هم‌زمان است با سال آغاز سا

ما فاتحان قلعه های فخر تاریخیم: نمادها و نشانه‌هایی از: فرهنگ، تاریخ و تمدن ایران باستان

ما فاتحان قلعه های فخر تاریخیم: نمادها و نشانه‌هایی از: فرهنگ، تاریخ و تمدن ایران باستان

عزت‌الله فولادوند دورودی

این کتاب دربردارندۀ گزینه‌هایی است گواه و گویای جنبه‌های گوناگون فرهنگ و تاریخ و مدنیت ایران و ایران