معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.

عارفان بزرگ ایران‌زمین در معنی تصوف بسیار سخن گفته‌اند؛ اما یک سخن بیش از همه آمده است و آن چنان است که: تصوف، حفظ و دریافت وقت است. گویی رگ زمان و جهان همواره در وقت می‌تپد و بار همۀ غم و شادی‌های جهان بر همین یک دم سنگینی می‌کند. گویا به‌راستی این جنبش زمان است که به گونۀ جنبش جهان دیده می‌شود. اگر زمان در جان موج روان نباشد، موج همچون تخته‌سنگی بی‌جنبش خواهد بود و اگر چنین شود، درشتی و نرمی آب نیز به سنجش درنمی‌آید، زیرا جنبشی نیز نخواهد بود تا نگرنده‌ای موج را بیازماید و نرمی آن را با سختی سنگ‌های کوهستان بسنجد.

نخستین اشاره به دانستن و شمارش روزگار در دورۀ جمشید بوده است و جمشید نیز دورۀ تابندگی نژاد آریا است و این زمانی است که خانه‌های مهندسی ساخته شد، عطر و دیبا و رنگ و می و دارو و سنگ‌های لعل و یاقوت و پیروزه شناخته شده بود و در این روزگار آریاییان جشنی برپا می‌کردند که مصادف با روز اول ماه فروردین است.

سر سال نو، هرمز فروردین                          برآسوده از رنج تن، دل زکین

به نوروز نو، شاه گیتی‌فروز                           بر آن تخت بنشست، فیروزروز

اشارۀ دیگر به تاریخ در زمان فریدون، یعنی سه‌گانه‌شدن نژاد آریا است و آن جشن مهرگان است:

بروز خجسته سر مهر ماه                             بسر برنهاد آن کیانی کلاه

و این دوره‌ای است که در آن نژاد آریا به مهرپرستی روی آورده بود؛ زیرا به روایت شاهنامه:

پرستیدن مهرگان، دین اوست                      تن‌آسانی و خوردن آیین اوست

و این دو جسن همواره نزد ایرانیان گرامی ماند تا حملۀ مغول و حتی دیگر شدن آیین ایران نتوانست در برابر این نیاز باطنی ایرانیان ایستادگی کند؛ به طوری که شاهان ایران سعی می‌کردند در مهرگان‌روز تاج بر سر نهند و آیین فریدون را زنده نگه دارند.

در این کتاب تاریخ ایران‌زمین از نظر شمارش روزها و ماه‌ها و سال‌ها، روزهای نیک و بد، تغییر نام‌ها، مقایسه با تاریخ و همسایه‌های باستانی، روزهای جشن و نظایر اینها بررسی می‌شود. در جای‌جای کتاب و به ویژه در بخش روزها انبوهی از افسانه‌های ایرانی آورده شده است تا نقش پاک ایزدان (فرشتگان) ایرانی که زاییدۀ اندیشۀ روشن و صافی ایرانیان است، در این افسانه‌های دلپذیر درازآهنگ روشن شود و هر کدام از اینها انحصاراً به انجام کاری می‌پردازند که در حدود وظیفۀ آنان است؛ مثلا تیشتر ایزد باران است و بورژا ایزد رویش گیاهان و .... .

فهرست مطالب کتاب:

پیش‌گفتار نخستین

سخن آغاز

زمان

سال

ماه

هفته

روز (سه روز و هفت روز، گاهنبارها یا گاسانبارها، روزها در گاه‌شماری ایرانی)

اندرگاه؛ پنج روز دزدیده؛ خمسه مسترقه

گاه‌شماری تبرستان، گیل و دیلم

روزهای خوارزمی

جشن‌های خوارزمیان

روزهای سغدی

جشن‌های سغدیان

روزهای کردان

جشن‌های کردان

گاه‌شماری‌های کشاورزی و چوپانی لرستان

مقایسۀ روزهای ایرانی

تطبیق ماه‌شماری ایرانی با تولد مهر

روزهای ارمن

گاه‌های روز

ضبط تاریخ

سال خیامی

تاریخ هجری

ساعت