معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.

این کتاب شامل گفتگوی بلند علیرضا هاشمی‌نژاد با آیدین آغداشلو است که به مدت دو سال و نیم به طول انجامیده است.

آیدین آغداشلو که افزون بر شناخت هنرهای ایرانی با دیگر هنرهایی چون نقاشی و گرافیست و ادبیات نیز آشنایی دارد، در این مصاحبه که در نه جلسه انجام شده است، پیرامون مسائل زیر سخن می‌گوید: آشنایی با خوشنویسی، تعریف خوشنویسی، نسبت خوشنویسی با مفهوم هنر، خوشنویسی و سنت، خلاقیت و خوشنویسی، کلهر و عماد الکتاب، خطوط ایرانی و ...، ابزار و قالب‌ها و خوشنویسی معاصر.

در دیباچۀ کتاب که به قلم علیرضا هاشمی‌نژاد است، دربارۀ شکل‌گیری این گفتگوها آمده است: «تنوع شناخت جامعیتی به او بخشیده است که خودبه‌خود در بررسی هر یک از هنرها تحلیل تطبیقی که تصور می‌شود ناگزیر از آن است، ویژگی اصلی تألیف او می‌شود، چنان‌که در گفتگوی پیش رو خواهیم دید...... دانش او از هنر مدرن و آشنایی با روش‌های نقد و تحلیل آثار و طبیعتاً نگاه از بیرون به خوشنویسی به مدد شناخت از دیگر هنرهای سنتی و مبانی شکل‌گیری آنها، نقد و تحلیل او را در زمینۀ خط و خوشنویسی واقع‌گرایانه و مبتنی بر متر و معیار قابل فهم می‌کند. دربارۀ نسبت ایشان با خوشنویسی چیزی نمی‌گویم؛ چون در ابتدای گفتگو از زبان خود مفصل می‌گوید؛ اما آنچه را از نسبت استاد با خوشنویسی دانستمن و ضرورت گفتگو را به هر وسیله امری واجب کرد، دل‌مشغولی او دربارۀ این هنر و خصوصاً نسبت وضعیت معاصر آن با دوران اوج و درخشان تاریخ خوشنویسی بود. حس کردم آیدین آغداشلو واقعا می‌خواهد به کمک این هنر بشتابد و البته می‌تواند و باید از او خواست». (ص 15)

آیدین آغداشلو در قسمتی از این کتاب، دربارۀ اولین نمونه‌های رایج خط در ایران، اینگونه پاسخ داده است: «اولین نمونه‌های رایج خط در ایران بزرگ هم متعلق است به ایلامیان که در شوش و خوزستان مستقر بودند، اما روحشان هم از اسم ایران بی‌خبر بود ـ و این برمی‌گردد به هزارۀ سوم قبل از میلاد. از زمان آمدن آریایی‌ها به ایران است که سرزمین ایران تعریف می‌شود و شکل می‌گیرد. تا این زمان و در این زمان خط میخی را از سومری‌ها و بابلی‌ها و ایلامی‌ها گرفته‌ایم. داریوش کبیر دستور به پیرایش خط میخی و استخراج الفبایی دیگر از آن داد که به خط میخی پارسی معروف است، خطی که حروف آن معدود و شکل آن زیباتر و ساده‌تر است. این همان خطی است که در فرمان‌های رسمی و در کتیبه‌های داریوش در بیستون، در کنار خط بابلی و ایلامی حک شده است». (ص 111)

وی تصریح می‌كند: «در بطن و باطن خوشنویسی، انتقال معنای شریف و درست و منزه به صورت تعهد و تكلیفی همیشگی درآمد، به همین خاطر است كه در یک متن یا قطعه‌ی خوشنویسی نمی‌بینم كه مضمون و مطالبی پرت و پلا و ركیک و وقیح، با اسلوب درست و حسن خط نوشته شده باشد. این تعهد اخلاقی همیشه در خوشنویسی ـ و حتی در نگارگری قدیم ایرانی ـ مراعات می‌شد و هرنوشته یا قطعۀ خوشنویسی شده، این یقین و اعتماد را به همراه می‌آورد كه خواننده با متنی مقدس ـ مانند قرآن و احادیث و ادعیه ـ یا بازگو كنندۀ پند و حكمت و عبرت، سروكار خواهد داشت».

در پایان نویسنده به توضیح برخی از اصطلاحات و نام‌ها که در مصاحبه آورده شده‌اند می‌پردازد و همچنین در صفحات انتهایی کتاب تصاویری از تابلوهای خوشنویسی ایرانی را مشاهده می‌کنیم.

فهرست مطالب کتاب:

دیباچه

جلسۀ یکم: رابطه با خوشنویسی

جلسۀ دوم: تعریف خوشنویسی

جلسۀ سوم: نسبت خوشنویسی با مفهوم هنر

جلسۀ چهارم: خوشنویسی و مفهوم سنت

جلسۀ پنجم: خلاقیت و خوشنویسی

جلسۀ ششم: کلهر و عمادالکتاب

جلسۀ هفتم: خطوط ایرانی و ...

جلسۀ هشتم: ابزار و قالب‌ها و ...

جلسۀ نهم: خوشنویسی معاصر

بعضی از نام‌ها و اصطلاحات

منابع

تصاویر

سال‌شمار زندگی آیدین آغداشلو