معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.

در این کتاب 38 نوشتار درباره استاد افشار و 29 نوشتار اهداشده به ایرج افشار آورده شده است.

در مقدمه این کتاب آمده است: «نوشته‌های پیش‌رو شما در دو بخش (درباره افشار و اهداشده به افشار)  با این امید گرد آمده که طیفی از مخاطبان همسو با اندیشه‌ها و باورهای افشار آنها را بپسندند و در شناساندن چهره روشن‌تری از وی و انعکاس پسندهای پژوهشی آن شادروان مفید افتد. در این کتاب مطالبی با عنوان‌های «یک شمعک کوهی بر مزار ایرج افشار» نوشتۀ محمدابراهیم باستانی پاریزی، «ایرج شیرین‌سخن» نوشته غلامعلی حداد عادل، «در سوگِ دوست‌دار ایران: استاد ایرج افشار» نوشتۀ سیدعلی موسوی گرمارودی، «زنده‌یاد ایرج افشار و کاربرگه نسخۀ خطی» نوشتۀ سیدعبدالله انوار، «خاطراتی دربارۀ ایرج افشار، ایران‌شناس و کتاب‌شناس» نوشتۀ استاد سیدهادی خسروشاهی  و...  آمده است.

ایرج افشار ایران‌شناس، کتاب‌شناس، مصحح و مجله‌نگار نامی ۱۶ مهرماه سال ۱۳۰۴ در تهران متولد شد. او را شاخص‌ترین کتابدار تاریخ معاصر ایران باید نام نهاد که چند سالی هم ریاست کتابخانه دانشگاه تهران را عهده‌دار بود. وی به دعوت دانشگاه هاروارد آمریکا یک سال در آن کشور مقیم بود و به کار مرتب‌کردن کتاب‌های السنه شرقی آن دانشگاه اشتغال داشت و همچنین برای امور مربوط به کتاب و کتابداری سفرهایی به کشورهای مختلف داشته است.

در پیش‌گفتار کتاب به قلم مجید غلامی جلیسه آمده است: «استاد مرحوم ایرج افشار، نادری از نوادر ایام بود که نه سابق بر وی و نه مسبوق بر او در وادی کتاب‌شناسی و ایران‌شناسی کسی را نتوان یافت. عمر پربرکت ایشان از دوران جوانی تا آخرین لحظات پر از فایده و استفاده است و محال است کسی پا در وادی ایران و ایران‌شناسی گذاشته باشد و حظی از قلم و تتبعات مرحوم افشار نبرده باشد. بی‌راه نیست اگر گفته شود ادای دین به مردی یک‌تنه کار صدها مؤسسه و کتابخانه و اداره و فرد را کرده غیرممکن است».

ترتیب تنظیم مطالب در هر دو بخش، الفبایی نام فامیل پدیدآورندگان بوده است؛ عناوین مطالب نشان‌دهندۀ تمرکز بر فعالیت‌های پژوهشی ایرج افشار طی شش دهه تلاش و جستجوی علمی و سبک کار وی مورد توجه نویسندگان مقالات و یادداشت‌ها نیز بوده است.

در گفتار «پنج تصویر از استاد ایرج افشار» که در آن پنج خاطره از نویسنده همراه با ایرج افشار آمده است؛ در خاطره اول این مقاله آمده است: «شب هفتم آبان ماه سال 1382 برای اولین بار به منزل استاد افشار رفتم تا عکس نسخه تازه‌ای از کتاب البیاض و السواد ابوالحسن سیرجانی را که خانم «آنابل کیلر» از کتابخانه بریتانیا آورده بود به استاد نشان بدهم تا ایشان حدود تاریخ کتابتش را برایم معین بفرمایند. در اثنای سخن، تفألی را که در باب آن کتاب، به دیوان حافظ زده بودم برایشان نقل کرده بودم. آن شب دکتر استعلامی هم مهمان استاد افشار بودند و بحث در باب حافظ گل انداخت. استاد افشار دیوان حافظ کوچکی را که به اندازه یک بسته سیگار و به رنگ سبز بود، آوردند و گفتند که با اولین پول توجیبی‌ای که مرحوم پدرم به من دادند این را خریدم و بعد ماجرای تفألی را که از مرحوم والدشان ـ دکتر مرحوم افشار ـ شنیده بودند، تعریف کردند: «در زمان وزارت مالیه علی‌اکبر داور، دولت تصمیم گرفت زمین‌های باغ فردوس شمیران را به صورت اقساطی به کارمندان وزارت مالیه و عدلیه بفروشد. من که در مالیه بودم که در مورد اینکه زمین را بخرم یا نه تردید داشتم، لذا با دوستم علی پاشا صالح مشورت کردم و او پیشنهاد کرد به دیوان حافظ تفأل بزنیم؛ تفألی زدیم و این غزل آمد: گلعذاری ز گلستان جهان ما را بس ...؛ که این بیتش شگفتی‌آور بود:

باغ فردوس به پاداش عمل می‌بخشند                                                مه که رندیم و گدا دیر مغان ما را بس

می‌دانیم که دکتر افشار نهایتاً آن زمین را خرید. همان زمین پربرکتی که مؤسسه لغتنامه دهخدا و مؤسسه کتاب‌شناسی و مؤسسه موقوفات دکتر افشار در آن واقع است».

فهرست مطالب:

پیش‌گفتار/ مجید غلامی جلیسه

مقدمه کوشش‌گران: احسان‌الله شکراللهی و غلامرضا امیرخانی

درباره استاد افشار (38 نوشتار):

یادی از ایرج افشار و گنجینه پژوهشی او در پنجمین سال درگذشت/ سیدعلی آل داود

گذری بر کنگره تحقیقات ایرانی/ سوسن اصیلی

سهم خوشنویسی و خوشنویسان در چاپکرده‌ها و نوشته‌های ایرج افشار/ حمیدرضا افسری

شیدای پارسی/ غلامرضا امیرخانی

زنده یاد ایرج افشار و کاربرگه نسخه خطی/ سیدعبدالله انوار

عبدالرحمن بدوی در ایران/ تلخیص و ترجمه: اسماعیل باغستانی

یک شمعک کوهی بر مزار ایرج افشار/ محمدابراهیم باستانی پاریزی

پنج تصویر از استاد ایرج افشار/ محسن پورمختار

ایرج افشار و «پایان نسخه‌ها»/ کاوه تیموری

ترانه‌ای برای فردوسی تقدیم به ایرج افشار/ احمد جلالی

ایرج شیرین‌سخن/ غلامعلی حداد عادل

ایرج افشار در آئینه کتابخانه اهدایی مجتبی مینوی: کتابشناسی آثار و تألیفات/ المیرا خانلرخانی

خاطراتی درباره ایرج افشار، ایران‌شناس و کتاب‌شناس/ سیدهادی خسروشاهی

به یاد فرهیخته بزرگوار مرحوم دکتر ایرج افشار/ شعر از باقر دهقان

در رسای ایران‌شناس دانشمند ایرج افشار/ محسن ذاکرالحسینی

ایرج افشار احیاگر سنت کشکول‌نویسی علمی/ عبدالحسین طالعی

به یاد استاد ایرج افشار/ حسن عاطفی

ایرج افشار و آرشیو ملی ایران/ غلامرضا عزیزی

گوهر مراد افشار/ عزت‌الله فولادوند

ایرانگردی به شیوۀ ایرج افشار/ میلاد عظیمی

چند سند تاریخی راجع به ‌ایرج افشار/ رضا فراستی

خاطره‌ای از استاد افشار/ غلامرضا فدایی

داستان دوری/ مهدی فیروزیان

دو گزارش از یک دیدار/ حمیدرضا قلیچ‌خانی

ایرج افشار و تجلیل از مشاهیر در کتابخانۀ مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه تهران/ پریسا کرم‌رضایی

دغدغه‌های ایرج افشار درباره مطالعه و ساماندهی اسناد و مدارک تاریخی کاخ موزه گلستان/ نادر کریمیان سردشتی

گنجینۀ پژوهشی ایرج افشار/ فرشته مجیدی

آخرین عکس و آخرین دیدار/ محمدجواد جدی

دیدار نوروزی در طبس/ محمدهاشم مریدا

ایرج افشار یزدی: احیاگر نسخه‌های خطی، پژوهشگر اسناد تاریخی و پدر کتاب‌شناسی ایران/ محمدرضا ملک‌ثابت

در سوگ دوستدار کتاب ایران: استاد ایرج افشار/ سیدعلی موسوی گرمارودی

فرزانه فروتن ایران‌مدار ما/ سیدجواد میرهاشمی

سه ارج‌نامۀ ایرج/ ازاده نظربلند

به یاد استاد/ منوچهر نظری

عطر آشنایی چند پرده از تشویق‌های مهر‌آمیز استاد ایرج افشار/ مهدی نورمحمدی

زمزمۀ محبت/ مهرداد نیکنام

مگر مردی که به بزرگی تمام ایران است می‌میرد؟/ مصطفی یاوری آیین

جان قلم/ هومن یوسفدهی

اهدا شده به ایرج افشار (29 نوشتار)

قرآن چاپ سنگی تبریز 1258 ق. (1842 ـ 1843) همراه با تذهیب و سرفصل سوره‌ها به صورت دست‌نویس/ یان یوست ویتکام/ ترجمه سیده طرفه ابطحی نژاد مقدم

احوال و آثار میرعلی شیرازی ملقب به شمس‌الادبا/ حسین احمدبیگی‌ها

جایگاه دانشمندان ایرانی در تألیف متون عربی در علوم اسلامی با بررسی 4000 عنوان نسخه خطی عربی کتابخانه ملی ایران/ شهین ایمانی

رساله‌ای نویافته از ابوکر وراق ترمذی/ هادی بیدکی و عبدالله رادمرد

نگاهی به آثار راصد دمشقی/ یوسف بیگ‌باباپور و حسین تولایی خوانساری

کهن‌دست‌نوشته‌ای جنچال‌برانگیز در کتابخانه ملی ایران: دیوان سنایی سدۀ 6 هجری/ زادمهر پارسی (حسن توکلی رودسری)

نقش انجام و انجامه در تشخیص نسخه‌های اصل/ مریم تفضلی شادپور

نقش هنر و عرفان ایرانی در حفظ، تکوین و تکامل بخشی از ادبیات عرب (پیشکش به دو ایران‌شناس شیفته محمدرضا شفیعی کدکنی و زنده‌یاد ایرج افشار) محمدامیر جلالی

قالی‌شویان: منسک درهم‌بافتۀ آیین‌های ایرانی و اسلامی/ سیدمحمود سادات

بررسی جعل ترقیمه در مجموعۀ 14017 کتابخانۀ مجلس شورای اسلامی/ امید سروری

زرافشان، دختر زیبای فرهنگ/ احسان‌الله شکراللهی

رفیق عشق: نقد و معرفی «دانشنامه مهر و حکاکی در ایران»/ احسان‌الله شکراللهی

من لا یحضره الکاتب؛ مقدمه‌ای بر رسالۀ تاریخ خط عماد الکتاب/ فرزانه شکراللهی

معرفی و بررسی انیس المریدین و شمس المجالس تفسیر عرفانی سوره یوسف (ع)/ محبوبه شمشیرگرها

نقش نسخه‌های خطی ایرانی ـ اسلامی در ارتباط فکری اروپای غربی و آمریکای شمالی با کشورهای اسلامی/ علی صادق‌زاده وایقان

تاریخ‌نویسی سال‌های پایانی فرمانروایی صفویان: دوره انحطاط و سقوط/ منصور صفت‌گل

«خال» مهر و وفا/ فرزانه ضیایی حبیب‌آبادی

انجامه‌های اسماعیل دزفولی (در مرقع شمارۀ 17154 کتابخانۀ ملی ایران)/ مریم علیپور دورورق

فهرست کتاب‌ها و نشریات کتاب‌فروشی تربیت تبریز به روایت کتاب چاپ سنگی دبستان پارسی/ مهرداد فردیار

رساله‌ای در فشنگ؛ تألیف میرزامحمدرضا مهندس تبریزی/ معصومه فرشچی

انجامه‌های خوش‌فرجام محمدحسین شیرازی (کاتب‌السلطان)/ حمیدرضا قلیچ‌خانی

جایگاه مطالعات تطبیقی در تاریخ‌گذاری دست‌نوشته‌های بی‌تاریخ: مطالعه موردی: قرآن کریم محفوظ در دانشگاه بیرمنگام/ سیده سمیه محسنیان

بررسی و تحلیل محتوایی فهرست 200 نسخه خطی دانشگاه تربیت مدرس/ حمزه مرادی بهرام

موضوعات قابل پژوهش در تدوین تاریخ محلی با تأکید بر ضرورت یزدشناسی به استناد اسناد تاریخی/ محمدرضا ملک‌ثابت

همکاری بینافرهنگی کتابخانه‌های ملی: مطالعه موردی: کتابخانه‌های ملی کشورهای عضو اکو/ اعظم نجفقلی نژاد و صدیقه شاکری

مهر پنج نفر از علما و عرفای منتسب به سادات گوشه/ حسین نصیرباغبان

درباره نوع خط نسخه الابنیه عن حقایق الادویه کتابت 447 ق/ علیرضا هاشمی‌نژاد

مهر و حکاکی در خزانۀ عامره اثر میرغلامعلی آزاد بلگرامی/ هومن یوسفدهی

نمایه

تصاویر