معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.

در این کتاب دربارۀ هر یک از کتاب‌هایی که قاسم هاشمی‌نژاد به رشتۀ تحریر درآورده است، گفتگو شده است.

قاسم هاشمی‌نژاد نویسنده، روزنامه‌نگار، مصحح و مترجم ایرانی است. او در دهۀ ۱۳۴۰ در روزنامۀ آیندگان نقد ادبی می‌نوشت و در سال ۱۳۵۸ یکی از بهترین رمان‌های پلیسی ایران را با نام فیل در تاریکی نوشت که مشهورترین اثر وی نیز محسوب می‌شود.

او در سال ۱۳۱۹ زاده شد. مادربزرگ وی خیرالنساء هاشمی‌نژاد زنی بود روستایی از طبرستان که قاسم هاشمی‌نژاد زندگی وی را در پوششی رازآمیز در داستان «خیرالنساء (۱۲۷۰-۱۳۶۷): یک سرگذشت» خود نوشته است.

یکی از کسانی که پیش از انقلاب ۱۳۵۷ ایران خود دست به قلم داشت و رمان و داستان می‌نوشت، اما در نقدنویسی هم قریحۀ خود را نشان داد، قاسم هاشمی‌نژاد بود. او برای مدتی کوتاه در دهۀ ۱۳۴۰ و در سال ۱۳۵۱ در روزنامۀ آیندگان نقدهای ادبی روشنگرانه‌ای می‌نوشت و به تحلیل محتوا و ساختار آثار داستانی می‌پرداخت. نثر هاشمی نژاد نثری است حساب شده که آرایه‌های کهنه‌نما سنگینش نکرده است.

عرفان و تصوف از دیگر حوزه‌هایی است که هاشمی‌نژاد در کنار نقد و ترجمه و قصه‌نویسی به آن پرداخته است. از کتاب های او در این زمینه می توان از کتاب «سیبی و دو آینه» نام برد که کتابی است «در مقامات و مناقب عارفان فرهمند». در این کتاب به زندگی، آثار و عقاید عارفان بزرگ پرداخته است و در چهار بخش سرنگاشت، روایت‌ها، کمینه‌ها و گزیده‌گویی‌ها، هر یک از این عارفان نام‌آشنا را به خوانندۀ علاقمند به حوزۀ عرفان معرفی کرده است. حسین منصور حلاج، بایزید بسطامی، ابراهیم ادهم، رابعه ادویه، ابوسعید ابی الخیر و ابوبکر بلخی از جمله عارفانی‌اند که در این کتاب به معرفی زندگی، افکار و آثارشان پرداخته شده است.

در این کتاب دربارۀ نحوۀ نوشتن داستان «خیرالنساء» که در واقع داستان زندگی مادربزرگ خود است، می‌گوید: «به دلیل عشق و علاقه‌ای که به این شخصیت داشتم، شیوۀ زندگی‌اش، صبوری بی‌اندازه‌اش، اعتماد به نفسش که از ایمان می‌آمد و تحملی که در زندگی حرفه‌ای و شخصی می‌کرد. عشق مفرطی به او داشتم و حتی از مادرم بیشتر دوستش می‌داشتم و او هم بسیار به من علاقمند بود. از میزان علاقه‌اش به شما بگویم که وقتی پدرم مرد و من دوسه ساله بودم، وصیتی ترتیب داد و مرا به عنوان یکی از فرزندان خودش برای میراث محسوب کرد. نگران زندگی من در همان اوان کودکی بود. وقتی که خواستم روی طرح خیرالنساء کار کنم، همان عبارت اول را که نوشتم، متوجه شدم که ساحتمان داستان چگونه خواهد بود و چه زبانی باید داشته باشد و چه مبارزه‌ای از من طلب می‌کند و چه مقدار مایه از جانم باید بگذارم تا بتوانم پاسخ مناسب به این متن بدهم. متوجه شدم که این متن دامنۀ بارزتری دارد و با معیارهایی که من برای شعرهای داستان‌واره قائل بودم همخوانی ندارد. بنابراین شروع کردم به کارکردن بدون توجه به اینکه محصول کار چه خواهد شد». (ص 82)

در مقدمۀ این کتاب آمده است: «گاهی که فرصتی دست می‌داد و با آقای قاسم هاشمی‌نژاد درباره کتاب‌هایشان صحبت می‌کردم، حرف‌هایی می‌شنیدم که به اندازه کتاب‌ها آموزنده و راهگشا بود. بعضی از کتاب‌ها را خوانده بودم و بیشتر در حسرت ناخوانده‌ها. ولی صحبت‌ها، هم نگاهم را به خوانده‌ها تغییر می‌داد و هم اشتیاقم را به خواندن ناخوانده‌ها. چند باری عرض کردم که کاش این گفته‌ها را قلمی می‌کردید یا با کسی در میان گذاشتید. نوشتنی‌ها  نوشته شده بود و مرام و طبیعت‌شان به مصاحبه نبود. آرد بیخته بود و الک آویخته. مصاحبه در این روزگار، غالباً هیاهویی‌ست که از آن گریزان بود. در یکی از روزهای پاییز 92 بالاخره با سماجت و پی‌جویی رضایت دادند و قرار مصاحبه گذاشتیم. مشروط به اینکه از حاشیه بپرهیزیم و به متن کتاب‌ها بپردازیم....».

فهرست مطالب کتاب:

فیل در تاریکی

کارنامۀ اردشیر بابکان

خیرالنساء

قصۀ اسد و جمعه

شهر شیشه‌ای

خواب گران

رساله در تعریف، تبیین و طبقه‌بندی قصه‌های عرفانی

حکایت‌های عرفانی؛ 201 حکایت عرفانی از دفتر معرفت‌پیشگان

سیبیّ و دو آینه

کتاب ایوب

سه دفتر شعر

1. پریخوانی

2. تک‌چهره در دو قاب

3. گواهی عاشق اگر بپذیرند

کتاب‌شناسی