معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.

حسین پناهی در جامعۀ ما دو نوع طرفدار دارد؛ یک دسته که شناخت‌شان از پناهی در عرصۀ سینما و تئاتر و تلویزیون است و دستۀ دیگر و از جمله اصحاب فکر و اندیشه و فلسفه، شیفته و حتی سردرگم اندیشۀ اویند. هر دو دسته گویی منتظر رازی هستند؛ اطوار، دیالوگ‌ها، نوشته‌ها و آثار برجای‌مانده از وی یک نوع گنگی خاصی در درون خود دارند.

چرا راز، چرا ابهام .... ستیزۀ حسین پناهی و کشمکش‌های او با خودش و گلایه‌هایش در آفرینش بر سر چه بود؟ دل‌آزردگی او از همۀ جهان آیا دلایلی هم داشت؟ بعد نامرئی شخصیت حسین پناهی تا چه میزان برای جستجوگران و دوست‌داران آشکار شده است؟ او در کدام زمانه سیر می‌نمود و کدام ناسازگاری و تناقض را برجسته می‌نمود.

شناخت تمامی تجربه‌های شاعرانه و سیر اندیشۀ او کاری بس دشوار است، سخن او تمام و کمال درک و دریافت نشده و شاید هم نخواهد شد. فریاد او فریادی مستانه نیست، بلکه از سر تأملی فیلسوفانه است. چه چیزی در وجود او گاهی به سکوتش می‌کشاند و گاه فریاد نه والله و نه بالله سر می‌دهد، در هر صورت به تقدیر و مکتوب آنچنان رضا نمی‌دهد.

به باور نویسندگان کتاب او نه خودش را در برابر خالقش قرار داده و نه مانند نیچه باور به جهان هیچ داشت که در آن می‌چرخیم و می‌چرخیم؛ جست‌وخیزهای فراوان او در سردرآوردن از این همه راز و نیافتن جواب همۀ پرسش‌هایش بر جنونش افزود و دل‌افکارش کرد. آیا با خود و جهان توانست از سر آشتی درآید؟ در رگ‌های سکوت و تنهایی او اندیشه‌های هولناک گذشت و تب و تاب فرو ننشسته‌اش همچنان ادامه دارد.

در قسمتی از پیش‌گفتار کتاب آمده است: «این کتاب به منزلۀ نقادی یا ستایش‌گرانه از آثار پناهی نیست، بلکه ما هم مثل شما می‌خواهیم خود را کامیاب و اگر نشد آشفته کنیم، وقتی از یک دریای بی‌کران و شاید هولناک قطره‌ای برداری و بنوشی می‌توانی ادعا کنی کامیاب شده و یا بهتی سودمند نصیبت گردیده است».

این کتاب اشاره‌ای به فضای زندگی پناهی و به طور مشخص به پناهی شاعر اختصاص یافته و نه پناهی بازیگر و کارگردان و نمایش‌نامه‌نویس و تقریباً از همۀ کتاب‌های شعر شاعر مطالبی در این کتاب وجود دارند.

کتاب از چهار فصل تشکیل شده است؛ فصل اول یک تجزیه و تحلیل گستردۀ روان‌شناسانه از شخصیت پناهی است که در همۀ ابعاد مرگ، زندگی، دانش، حیرت و بسیاری مسائل پرداخته است. در فصل دوم به فضای روستای محل زندگی وی و تأثیرات آن فضا بر ذهن و جان او پرداخته شده است، فضای روستای ساکن و آرام با همۀ اتفاقات زیبا و تلخی که پناهی گذرانده و اکنون او آنها را در انبان داشت. فصل سوم به سرگردانی و دل‌تنگی‌های پناهی و رنج‌هایی که در زندگی متفکرانه‌اش کشیده و نیز آگاهی‌هایی که او به آنها دست یافته و سؤالات بی‌پاسخی که جواب‌هایش را در کشکول‌ها دنبال می‌کرده، می‌پردازد. در فصل چهارم به صورت نمونه به بخش‌هایی از آثار آن فرزانه مرد تاریخ پرداخته شده است.

من زندگی را دوست دارم

اما از زندگی دوباره می‌ترسم

دین را دوست دارم

ولی از کشیش‌ها می‌ترسم

قانون را دوست دارم

ولی از پاسبان‌ها می‌ترسم

عشق را دوست دارم

ولی از زن‌ها می‌ترسم

کودکان را دوست دارم

ولی از آیینه‌ها می‌ترسم

سلام را دوست دارم

ولی از بانم می‌ترسم

من می‌ترسم

پس هستم!

این چنین می‌گذرد روز و روزگار من!

من روز را دوست دارم

ولی از روزگار می‌ترسم!

فهرست مطالب کتاب:

پیش‌گفتار

فصل اول: پناهی در آزمونی سخت

فصل دوم: آوای دژکوه

فصل سوم: تم اندیشه، سرگردانی و دل‌تنگی‌های پناهی

فصل چهارم: تأملی بر آثار فرزانۀ دیوانه