معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.

در این کتاب به بررسی این مسئله پرداخته شده که آیا شکل‌ها و قالب‌های تفکر اقتصادی همدل با کاپیتالیسم می‌توانند دریافت و ادراک ما را از ادبیات به شیوه‌ای تازه تغییر دهند.

مطالعه این کتاب نشان می‌دهد هدف اولیه و بنیادی علم اقتصاد ـ دست‌کم از منظری که در این کتاب معرفی شده ـ، آموزش مهارت‌های کسب پول نیست، بلکه تبیین فلسفه‌ای روشن در باب کنش‌های بشری و نشان‌دادن درون‌مایه‌های فلسفی و هنری کردارهای آدمی است که در دادوستد و بازار متبلور و بازنموده می‌شود. چنین دانشی به زندگی انسان معنا می‌بخشد و عناصر مشروعیت‌بخشی به آزادی او را کشف می‌کند؛ بنابراین این کتاب را می‌توان اثری دانست که تلاش می‌کند گسست میان «ثروت‌آفرینی و معناآفرینی» را که نوعاً مفاهیم معارض انگاشته می‌شوند پر کند و بالطبع باب همنشینی نقادانه عوالم ماده و معنا را بگشاید و امکان‌هایی تازه برای گفتگوی فیلسوفانه میان اقتصاددانان، نویسندگان و هنرمندان، فراهم آورد.

آیا شکل‌ها و قالب‌های تفکر اقتصادیِ همدل با کاپیتالیسم می‌توانند دریافت و ادراک ما را از ادبیات به شیوه‌ای تازه تغییر دهند؟ برای مثال بر اساس شواهد و قراین مورد تایید، باور بر این است که رقابت آزاد می‌تواند مشوق خلاقیت و پیشرفت در حوزه صنعت و بازرگانی باشد. اما آیا می‌توان گفت که رقابت در حوزه‌های فرهنگی هم تا همین اندازه نیرویی سالم و پیش‌برنده است؟ در مقاله اول این کتاب، پل ای. کانتور نشان می‌دهد که در مورد رمان‌های دنباله‌دار، ماهیت رقابتی صنعت نشر در قرن نوزدهم در بریتانیا از برخی جهات باعث پیشرفت و ارتقای کیفی تولیدات ادبی بوده است. شاید این جریان برای بسیاری از اقتصاددانان بدیهی به‌نظر آید، اما ممکن است پذیرش آن برای برخی منتقدان ادبی دشوار باشد. از دوره رمانتیک‌ها به بعد، اقتصاد و فرهنگ همواره در دو قطب مخالف هم تصور شده‌اند و بسیاری از نویسندگان و منتقدان امیدوار بوده‌اند که بتوان ادبیات را از آنچه به‌نظرشان تاثیرات مضر بازار رقابتی است دور نگه داشت.
نظریه ادبی مارکسیستی هم صرفاً باعث شد آنچه در اصل ناخوشنودی و بی‌رغبتی طبقه مرفه نسبت به اصول و فعالیت‌های بازارهای اقتصادی است عمیق‌تر و بیشتر شود. همچنین در حوزه ادبیات و اقتصاد، مارکسیسم و شاخه‌های دیگرش، مثل ماتریالیسم فرهنگی و تاریخ‌گرایی نوین، عملا عرصه دانشگاهی دوران ما را به انحصار خود درآورده‌اند.

نظم خودجوش از بسیاری جهات مفهوم اصلی و مرکزی این کتاب به حساب می‌آید: در این مجموعه نشان داده شده آثار ادبی اغلب «سیمای» نظم خودجوش را دارند و می‌توانند در فرآیند نظم خودجوش به وجود آمده باشند و گاهی هم در واقع این نظم خودجوش، مخصوصا قالب اقتصادی آن یا بازار را ستایش می‌کنند. در واقع اگر به ارزش آزادی اقتصادی باور داشته باشیم دنبال نویسندگانی خواهیم گشت که رویکردی مشابه خود ما دارند و آنها را آن‌گونه که منتقدان مارکسیست رد کرده‌اند، با عنوان اسیران ایدئولوژی کاپیتالیستی رد نخواهیم کرد. تعدادی از مقاله‌ها به بررسی راه‌هایی می‌پردازند که نویسندگان از طریق آنها قدرت و انعطاف‌پذیری و نیروی مولد بازار آزاد را برجسته کرده‌اند.

داریوفرناندز موررا در مقاله‌ای درباره دن‌کیشوت نشان می‌دهد که میگوئل سروانتس تصویری از فواید آزادی اقتصادی را در اوایل قرن هفدهم، سال‌ها قبل از آنکه آدام اسمیت مفهوم بازار آزاد را «کشف» کند، ارائه کرده بود. مقاله استفن کاکس درباره اثر ای پیشتازان! نوشته ویلا کاتر نشان می‌دهد که چرا یک زن دلایل خاص خود را برای حمایت از آزادی اقتصادی دارد. برخلاف تصور عموم که زنان باید کاپیتالیسم و نظام سرمایه‌داری را نظامی ستم‌پیشه تلقی کنند، کاکس نشان می‌دهد که کاتر این نظام را آزادکننده می‌داند.

هم برای قهرمان داستانش، هم برای خودش به‌عنوان به ‌عنوان یک نویسنده. چاندران کیوکاتس در مقاله‌ای درباره بن اوکری نشان می‌دهد که نه‌تنها گرایش مثبت به مفهوم فعالیت‌های بازار را می‌توان در آثار نویسندگان بزرگ غربی مشاهده کرد، بلکه نمودهای آن در آثار ادبی غیرغربی هم مشهود است. این کتاب که با سروانتس و جانسون در قله ادبیات اروپا کار تحلیل را آغاز کرده است، آن را با بررسی یک نویسنده معاصر نیجریایی به پایان می‌برد و به ما نشان می‌دهد که آزادی اقتصادی کشف انحصاری و مایملک غربیان نیست، بلکه اصولا میراث مشترک انسان‌ها در همه جای دنیاست.
بنابراین در این کتاب تلاش شده جایگزینی برای تحلیل‌های مارکسیستی و شبه‌مارکسیستی در بررسی ارتباط ادبیات و اقتصاد ارائه شود.

فهرست مطالب کتاب:

علائم و اختصارات و توضیحات

پیش‌گفتار ناشر

در باب ترجمه و ویراستاری کتاب

مقدمه ویراستاران انگلیسی

فصل اول: بوطیقای نظم خودجوش: اقتصاد مکتب اتریش و نقد ادبی

فصل دوم: سروانتس و نظریه اقتصاد

فصل سوم: در دفاع از بازار، نظم خودجوش در «بازار مکاره بارتلومئو» اثر جانسون

فصل چهارم: رادیکالیسم شلی، شاعر به مثابه اقتصاددان

فصل پنجم: چشم‌اندازهای کاپیتالیستی: والت ویتمن و نظم خودجوش

فصل ششم: مرد نامرئی و دست نامرئی: نقد اچ. جی. ولز بر کاپیتالیسم

فصل هفتم: کاپیتالیسم کاتر

فصل هشتم: رفتارشناسی کنراد

فصل نهم: ابرتورم و واقعیت حاد: «آشفتگی و اندوه آغازین» توماس مان

فصل دهم: گذرگاه کاپیتالیسم: معماری بازار از کارل مارکس تا بن اوکری