۱۶۹۲
۵۶۷
نقش مطبوعات خارج از کشور در گسترش روزنامه‌نگاری در ایران

نقش مطبوعات خارج از کشور در گسترش روزنامه‌نگاری در ایران

پدیدآور: محمد یادگاری ناشر: ژرفتاریخ چاپ: ۱۳۹۴مترجم: ندا آذر مکان چاپ: تهرانتیراژ: ۵۰۰شابک: 5ـ84ـ8925ـ964ـ978 تعداد صفحات: ۱۹۲

خلاصه

در این کتاب نقش مطبوعات مهاجر ایرانی در پیشرفت روزنامه‌نگاری ایران بررسی شده است.

معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.

 

زمانی که روزنامه‌های دولتی در رکود بودند، مطبوعات مهاجر ایرانی با وجود امکانات اولیه چاپ و انتشار متنوع و گسترده بود. روزنامه‌های ایرانی خارج از کشور در اشکال متنوعی منتشر می‌شد و شامل انواع و سبک‌های مختلف بود. بعضی صرفاً اجتماعی بودند، اخبار محلی را گزارش می‌کردند و مقالات موردعلاقۀ جامعه را برجسته می‌کردند. بقیه هم اساساً اجتماعی بودند، اما تلاش داشتند تا نفوذ سیاسی و اجتماعی هم در کل ایران داشته باشند و سرانجام روزنامه‌هایی که منحصراً به ترویج تغییرات سیاسی داخل ایران علاقه داشتند. این نشریات به عنوان روزنامه عمومی محلی نبودند، اما مقالاتی را برای خوانندگان ایران اختصاص می‌داد. نشریات در تبعید به آنان اجازه می‌داد تا از آزادی بیان برخوردار باشند. این تحقیق نقش مطبوعات مهاجر ایرانی در پیشرفت روزنامه‌نگاری ایران را بررسی کرده است. ظاهراً پایه و اساس این پیشرفت از دو منبع گسترش پیدا کرد. شاید وجود روزنامه‌های دولتی نشان‌دهندۀ پیشگامی روزنامه‌نگاری ایرانی باشد، اما نشان داده شده که روزنامه‌های ایرانی در دهۀ اول قرن بیستم از روزنامه‌های ایرانی خارج از کشور تغذیه می‌شدند نه از روزنامه‌های دولتی.

روزنامه‌نگاری ایرانی در دو جهت موازی شکل گرفت؛ اول جریانی که منشأ حکومتی داشت و دیگری جریان متأثر از مردم. به همت ناصرالدین شاه چند روزنامۀ دولتی در ایران ایجاد شد. هم‌زمان مهاجرین ایرانی ساکن ترکیه، نصر، هند، قفقاز و دیگر مناطق مجلات و روزنامه‌هایی چاپ و منتشر کردند که به داخل ایران راه یافت.

در این پژوهش تاریخچۀ روزنامه‌نگاری در ایران بررسی شده است. نکتۀ اساسی این است که روزنامه‌های دولتی در زمان ناصرالدین شاه و مظفرالدین شاه قابلیت‌های یک روزنامۀ حرفه‌ای را نداشتند و نمی‌توان آنها را پیشگامان روزنامه‌نگاری در ایران دانست. در همین رابطه به محدودیت‌هایی که اداره سانسور بر روزنامه‌نگاران و نشریات مهاجرین ایرانی اعمال می‌کرد، اشاره شده است.

روزنامه‌نگاری در ایران در واقع در تبعید شکل گرفت. به این منظور در این پژوهش، مندرجات نشریات خارج از کشور با نشریات داخل که مقایسه شده، نشان داده شده است. برای روشن شدن موضوع به شیوه زندگی و کار مهاجران ایرانی مقیم قفقاز، هند و ترکیه پرداخته شده و با نگاه دقیق‌تری مهاجران ایرانی در قاهره که نقش بسزایی بر روزنامه‌نگاری ایران داشتند، بررسی شده است.

این پژوهش نشان می‌دهد مطبوعات ایرانی خارج از کشور مجرای ورود ایده‌های جدیدی بود که فراخوان تغییرات سیاسی و اجتماعی در کشور بود. این روزنامه‌ها با این وجود که به جنبش مشروطه یاری می‌رساندند، آگاهی‌بخشی جدیدی نسبت به ریشه‌های مشکلات ایران فراهم آوردند.

روزنامه‌های منتشره توسط مهاجرین ایرانی به لحاظ نزدیکی جغرافیایی به اروپا و اروپاییان، تغییر و تحولی را در شکل و تکنیک روزنامه‌نگاری ایجاد کرد. در حد امکان در این کتاب نوع ارتباط کلامی و زبانی روزنامه‌نگاران خارج با مردم کشور بررسی شده است.

در این تحقیق نشریات ایرانیان خارج از کشور به چهار دسته تقسیم شده است: آنهایی که بیشتر محلی (مربوط به محیط زندگی و منطقه زیست) بودند؛ آنهایی که محلی بودند و خواهان تغییر و تحول اجتماعی در داخل بودند؛ روزنامه‌های کاملا سیاسی و روزنامه‌هایی که علاقمند به فرهنگ و ادب ایران بودند.

روزنامه‌های چهره‌نما، ثریا و قانون نمونۀ سه دستۀ اول و همین‌طور روزنامۀ اختر که موجب انتقال روزنامه‌نگاری ژورنالیسم در داخل شد و بر تحولات اجتماعی داخل ایران تأثیر گذاشته بررسی شده است. افزون بر این به اجمال روزنامۀ اختر (استانبول 1875 م) به عنوان روزنامۀ تأثیرگذار اجتماعی در ایران بررسی شده است.

اما نشریاتی که فقط به فرهنگ و ادبیات ایران علاقه داشتند، مانند روزنامۀ کاوه (برلین 1921 م) و ایرانشهر (برلین 1922 م) که بعد از انقلاب مشروطه تأسیس شدند، پرداخته نشده است؛ زیرا این تحقیق محدود به بررسی روزنامه‌نگاری تا دوران مشروطه است.

پس از انقلاب مشروطه برخی از نویسندگان و مدیران روزنامه‌ها و مجلات خارج از کشور به وطن بازگشتند و در داخل ایران مشغول به کار شدند. در فصل پایانی کتاب دربارۀ این نویسندگان و مطالب آنها بحث شده است.

نتیجه بررسی این کتاب نشان می‌دهد روزنامه‌های ایرانی خارج از کشور به طور مستقیم و غیرمستقیم بر نشریات داخلی تأثیرگذار بوده‌اند.

فهرست مطالب کتاب:

پیش‌گفتار

فصل اول: پیدایش روزنامه‌های فارسی

فصل دوم: تاریخ سانسور در ایران

فصل سوم: گستره جغرافیایی

فصل چهارم :اختر: نمای دانش و نفوذ اجتماعی

فصل پنجم: قانون: روزنامه‌ای سیاسی

فصل ششم: ثریا و پرورش: روزنامه‌هایی با مواضع اجتماعی

فصل هفتم: چهره‌نما: روزنامه‌های اجتماعی

فصل هشتم: تأثیر مستقیم و غیرمستقیم از خارج و داخل

نتیجه‌گیری

کتاب‌شناسی

تصاویر اسناد

نظر شما ۰ نظر

نظری یافت نشد.

پربازدید ها بیشتر ...

شکونتلا

شکونتلا

کالی داسه

جهانیان کالی داسه را به نام شاعر «شکونتلا» می‌شناسند. هندیان همواره خود شیفتۀ این اثر بوده‌اند؛ چه د

منابع مشابه بیشتر ...

راهنمای لیدنویسی

راهنمای لیدنویسی

امیدعلی مسعودی

در این کتاب خوانندگان با توجه به ضرورت و اهمیت آشنایی خبرنگاران و نویسندگان با نوشتن لید آشنا خواهند

دلگویه های پیرمرد: بررسی و تحلیل ستون طنز نشریۀ «باباشمل»، اندیشۀ سیاسی و مشی روزنامه‌نگاری رضا گنجه‌ای مدیر و بنیان‌گذار نشریۀ «باباشمل»

دلگویه های پیرمرد: بررسی و تحلیل ستون طنز نشریۀ «باباشمل»، اندیشۀ سیاسی و مشی روزنامه‌نگاری رضا گنجه‌ای مدیر و بنیان‌گذار نشریۀ «باباشمل»

محمد کشاورز

مهندس رضا گنجه‌ای از جمله طنزپردازانی است که با وجود دوران کوتاه فعالیت مطبوعاتی‌اش، تأثیری انکارناپ