معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.

این کتاب حاصل بازخوانی سه کتاب کهن فارسی است که کم‌ترینشان هشت قرن پیش نوشته شده: سیرت رسول‌الله به سال 612 هجری قمری و شرف‌النبی حدود سال‌های 577 و 585 هجری قمری و تفسیر سورآبادی حدود 470 هجری قمری.

470 هجری قمری یعنی چهارصد سال پس از آن روز که آخرین پیامبر از مکه به مدینه رسید. او بین سال‌های 570ـ569 میلادی در مکه به دنیا آمد. این کتاب درباره زندگی اوست. نخستین صفحه‌اش از دو هزاره پیش از میلاد مسیح در مصر شروع می‌شود و آخرین صفحاتش پیچیده در کابوس نیمه‌شب سال 680 میلادی تمام می‌شود.

ویراستار در بازخوانی این سه کتاب کهن، تفسیر سورابادی (قرن پنجم) و شرف‌النبی (قرن ششم) و سیرت رسول‌الله (قرن هفتم)، عناصر دراماتیک متن را جدا کرده است. جز دیالوگ و ایماژ هر چه روایت تخت یا توضیح را کنار گذاشته ـ مگر آنجا که ناگزیر چسب دو عنصر دراماتیک بود ـ و هر تصویر یا هر پاره گفتگو را در صفحه‌ای مجزا آورده و پاراگراف‌ها را نگاتیوهایی فرض کرده است که با حفظ ترتیب تقریبی زمانی و ضرباهنگ و تعلیق چنان بایست به هم می‌چسبید که اولاً صفحات برای خواننده بی‌وقفه ورق بخورد و ثانیاً او بتواند از کنار هم چیدن هر یک از این صفحه/ کاشی‌های کوچک طرح بزگ پایانی را خودش کامل کند.

در مقدمه به سرگذشت مؤلفان این سه کتاب ــ‌ رفیع‌الدین اسحاق بن محمد همدانی صاحب کتاب «سیرت رسول‌الله»، محمود بن محمد راوندی صاحب کتاب «شرف‌النبی» و ابوبکر بن عتیق صاحب «تفسیر سورآبادی» پرداخته شده است.

ویراستار کار خود در این اثر را چنین توضیح می‌دهد: «کتابی که در دست شماست، پیشنهادی برای خوانده شدنِ این سه کتابِ بزرگ است. شکل و هیبتش شما را نفریبد که آن سه در این یک «بازنویسی» شده است. فی‌المثل به این سودا که متن‌هایی قدیمی را بی دست‌انداز و دشواری بخوانید. این کتاب عیناً همان سه کتاب است با این توضیح که ویراستار مشاط شد، چهره‌هایی مستوره و عزلتی را بند انداخت و خانه از غیر نپرداخته و قدر این مرتبه نشناخته، ناپهان پرده برانداخت».
مبنای گزینش ویراستار از این سه متن، در این نوشتار او آمده است: «در این بازخوانی، دو اصل را با خودم قرارداد کردم. اصلِ اول اینکه فقط پیامبر را دنبال کنم. پس واقعه‌ها و شخصیت‌ها صرفاً بهانه‌هایی برای تعقیب پیامبر بودند. بسیار شد که از واقعه‌ای طولانی گذشتم به این دلیل که پیامبر در آن دیده نمی‌شد و از کسر کوچکی یک روز نگذشتم  چون پیامبر لحظاتی در آن از پس تصویر رد می‌شد و ... اصل دوم این بود که از تمامِ متنِ سه کتاب فقط عناصرِ دراماتیک را جدا کنم. عناصر دراماتیک یعنی ایماژها و دیالوگ‌ها. ایماژ مثل آنچه در تفسیر سورابادی زیل سورۀ بنی اسرائیل در «حدیث و قصۀ معراج رسول» است که رسول دو مرد دید که یکی نشسته و یکی ایستاده و مرد ایستاده چنگکی دیگر را گوشۀ دهان مرد نشسته انداخت و چنگکی دیگر را گوشۀ دیگر و از دو طرف کشید و مرد نشسته نشسته بود همچنان و رسول می‌دیدشان. و دیالوگ مثل آنچه در سیرت رسول الله باب بیست و دوم در هجرت سید به مدینه است که سران مکه دور هم نشسته‌اند و ابلیس هم در هیئت پیری موقر بین آنهاست و دو دو و چند چند صدا در صدا انداخته‌اند و لابلای هم حرف می‌زنند و هر یک چیزی می‌گوید و ابلیس چند بار حرفشان را می‌برد و همه بی‌طاقت‌ و مضطرب‌اند».
ویراستار دلایل دیگر برای گزینش از این سه کتاب کهن را اینگونه می‌گوید: «واضح است که این کتاب تمام زندگی آخرین پیامبر را در خود ندارد. نخست به این دلیل که سه کتاب کهنی که مبادی این بازخوانی بود تمام سیره پیامبر را در خود نداشت.
دوم اینکه سیره پیامبر ــ شوربختانه ــ سیره‌ای سخت مخدوش است. نمی‌توان هر چه را ذیل سیره آمده است ــ اگرچه مشهور ــ به حقیقت گرفت و مسلم پنداشت .... و سومین دلیل اینکه چرا اصولاً این کتاب نمی‌توانسته شامل تمام سیره پیامبر باشد، اینکه ویراستار تنها در کار درآوردن عناصر دراماتیک هر واقعه بوده است نه تمام وقایع یا حتا تمام یک واقعه».
از آنجا که هر سه نویسنده متن‌های کهن، از اهل تسنن بوده‌اند، ویراستار در ادامه، به ذکر مثال می‌پردازد و می‌گوید که چرا و چگونه با استناد به روایات و قرائت شیعیان، آنچه را که از دیدگاه او با زندگی پیامبر اسلام (ص) منطبق نبوده، از قلم انداخته است، تا متون گزینش‌شده، هم موافق رأی شیعه و هم موافق رأی عامه باشند.
ویراستار در بازخوانی این سه کتابِ کهن، هر تصویر یا هر پاره گفت‌و‌گو را در صفحه‌ای مجزا آورده و این صفحات را تصاویری از یک نوار فیلم فرض کرده است که با حفظ ترتیب تقریبی زمانی و برخورداری از ضرباهنگ و تعلیق، چنان به هم می‌پیوندند و می‌چسبند که اولاً صفحات، برای خواننده بی‌وقفه ورق بخورد و ثانیاً او بتواند از کنار هم چیدن هر یک از این صفحه / کاشی‌های کوچک، طرح بزرگ پایانی را خود کامل کند.
برای هر یک از سه کتاب، یک نشان (علامت) مجزا معین شده و آن در بالای هر صفحه قرار داده شده و به این ترتیب منابع سه‌گانه از هم تفکیک شده است.