معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.

گفتن از «گفتن» ساده نیست وقتی تمام یک کتاب آشکار و نهان، به این امر اختصاص داده شود. «گفتن» درد مشترکی است که به جان بکت، بدیو و هر بشری که می‌خواهد به ذات هستی خود پی ببرد، افتاده یا می‌افتد. اما این درد مشترک را پایانی نیست. نه بدیو و نه بکت نمی‌توانند این گفتن را از هستی بشر بکاهند. اصلاً همین بکت «کاهنده» که تمام ملاشش در جهت رسیدن به کارکردها و عناصر اصلی رفتار و ذات بشریت است، خود به «گفتنی» دچار است که امر به «همچنان» گفتن می‌کند. بدیو، بکت را خواب‌زده‌ای ایرلندی می‌داند. اما از منظری دیگر می‌توان این میل به بی‌خوابی و اندیشۀ مدام را در خود بدیو و در باب بکت دید. این کتاب در دو وجهی نمادین، مانند لاکی در انتظار گودو آنجا که به فکرکردن فراخوانده می‌شود، بی‌وقفه و خودانگیخته و با نظمی خودبسنده آنچنان می‌تازد که تنها با دستور سکوت، آرام می‌گیرد. اما این سکوت نه به معنای واگذاری که به معنای زیرزمینی‌شدن صداست. آنجا که «هیچ نمی‌ماند برای گفتن» حتماً امر گفتنی از وادی زبان پا را فراتر گذاشته است.

این کتاب متشکل از مقالاتی است که بدیو طی سال‌های مختلف به زبان فرانسه نوشته شده است. بدیو به بررسی آن دسته از آثار بکت پرداخته که به زعم خودش یا از آنها تفسیر درستی نشده بود یا در نقد بکت از آنها غفلت شده بود.

در آثار بکت، مسلما چیزی وجود دارد که اتفاق نمی‌افتد یا بر روی‌ندادن اصرار می‌ورزد ... در آثار بکت با نوعی امر غیرمنتظره روبرو هستیم که وزن و تصاویر نثر را به‌هم می‌ریزد. این کتاب در واقع حاصل کشمکش طولانی بدیو با بکت است. آلبرتو توسکانو گردآورنده این مقالات در مقدمه‌اش می‌نویسد: «بدیو خوانشی پیچیده و دقیق از بکت ارائه می‌دهد؛ خوانشی که در میان اندیشمندان فرانسوی مانند دلوز، باتای، بلانشو یا دریدا به‌عنوان رقیبان بدیو در این عرصه، و همچنین در میان بیشتر بکت‌شناسان انگلیسی ـ آمریکایی منحصربه‌فرد است». در ادامه توسکانو توضیح می‌دهد خوانش بدیو از بکت، با اینکه به‌نوعی پاسخی به تفاسیر مشهور فرانسوی از بکت است و درواقع از جهات بسیار در بینش‌های کلیدی آن مفسران ریشه دارد، اما باز هم، در نوع، اهداف کلی و جزئیات استدلال با آنها متفاوت است. بدیو برخلاف بسیاری دیگر از منتقدان و تئوری‌پردازان زمانه‌اش، متن بکت را مبتنی بر امید می‌داند؛ اما امیدی که برپایه هیچ است.

این کتاب ترجمۀ مقالات زیر است: «ساموئل بکت: نوشتن ژنریک» (بخش نهایی مجموعه مقالات شروطِ بدیو در سال 1992)؛ تک‌نگاری کوتاهی با عنوان «بکت، میل خستگی‌ناپذیر» (سال 1995)؛ فصلی بلند در باب «پیش به‌سوی بدترین» اثر بکت در کتاب «راهنمایی کوچک در باب نازیبایی‌شناسی» سال 1998 چاپ شده بود و در اینجا زیر عنوان «هستی، وجود، اندیشه: نثر و مفهوم» آمده است و بلندترین فصل کتاب نیز است. و سرانجام «آنچه روی می‌دهد»، نوشته‌ای کوتاه به‌مناسبت کنفرانسی در سال 1998.

ضرورت و هدف آن، سیاه خاکستری به مثابه جایگاه هستی، درباره سوژه نفسگرا به مثابه شکنجه، تحول در آثار بکت پس از ۱۹۶۰، عشق و خاصیت عددی آن و... از جمله مسائلی هستند که در فصل اول کتاب به آنها پرداخته شده است. در فصل دوم نیز مقالات بدیو به موضوعاتی چون زیبایی، ریاضت به مثابه روش، هستی و زبان، رخداد و نام آن، عشق، نوستالژی، تئاتر و... پرداخته است. در فصل سوم نیز قوانین بدتر کردن، اعمال بدتر کردن، پرسش و شروط آن، اصل گفتن، وسوسه و سؤالاتی از این دست که سوژه چگونه می‌تواند اندیشه باشد؟ بررسی شده‌اند.