گنج روان حافظ: شرح واژهها، ترکیبات و کنایات بر اساس نسخه قزوینی ـ غنی
خلاصه
در این کتاب شرح غزلهای حافظ براساس نسخهای از «دیوان حافظ» به صورت بیت به بیت انجام شده است.معرفی کتاب
برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.
دیوان حافظ یازتاب روح انسان و انسانیت و سرگذشت پرفراز و نشیب تاریخ مردم ایرانزمین تا پایان حیات شاعر است؛ تاریخی پرتلاطم که گاه با تعصب و تحجر حاکم بر فضاهای اجتماعی همراه بوده است و گاه با فضای پر از کشمکش و خودکامی حاکمان. جامعۀ عصر حافظ نمونههای برجستۀ تضادها و تناقضهای اجتماعی است که در تمامی عرصههای سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و مذهبی جامعۀ آن زمان آشکار بود و حافظ در شعر خود این تضادها و تناقضها را با بیان هنری به نقد کشیده است.
حافظ برای رسیدن به قلۀ شعر فارسی ضمن بهره بردن از ادب فارسی، پیوسته به تکامل بخشیدن جوانب گوناگون شعر و هنر خویش پرداخته است، تکاملی که تغییرات آن یا در نتیجۀ فشارهای سیاسی و اجتماعی او بوده یا در اثر تکامل اندیشۀ هنری او در رابطه با زیباییشناسی شعری، در همین رابطه و با توجه به حجم کم غزلهای حافظ نسبت به سالهای دراز عمر شاگردی او، دگرگونیهای زیباییشناسی هنری را در همۀ عناصر شعری حافظ در دورههای متفاوت و شرایط مشخص میتوان دید که از حوزۀ عاطفی گرفته تا تصاویر و انتخاب کلمات و موسیقی شعر را دربرمیگیرد.
آنان که در تفسیر و معرفی حافظ، نقش و کارکرد فرهنگی تقابلها و تضادها را در شعر او یکسویه مینگرند و سعی دارند با تکیه بر این تقابلها و تضادها حافظ را با نگرش زمینی یا نگرش آسمانی مطلق معرفی نمایند، دیدگاهشان ناشی از درک عمیق شعر حافظ است. در اینباره باید گفت که تقابلها و تضادها در شعر حافظ، تنها به دلیل تنوع بخشیدن به بیان نیست، بلکه رابطۀ این تقابل و تضادهاست که نتیجۀ آن ساخت درونی و سبب پیچیده شدن ساخت شعر اوست، باید به این نکته نیز توجه داشت که پیچیدگی در شعر حافظ به معنی ابهام و دشوارگویی و غیرقابل فهم بودن نیست، بلکه شعر او عبور از سطح روابط عادی و انس گرفتۀ عناصر سازندۀ شعر است، روابطی که با هر بار خواندن، جنبههای نوینی از آن آشکار میشود که بیانگر جهانبینی عمیق و شگرف حافظ نسبت به جهان و هستی است. در واقع شعر حافظ تقابل و تعارض، بههمآمیخته و ساختاری ژرف به وجود آورده است، به طوری که این ساختار معیاری برای زیباییشناسی شعری او میشود، همانگونه که طبیعت و سرشت آدمی و اکثر امور انسان و احوال او دارای تقابل دوگانگی است و این طبیعت دوگانۀ انسانی است که همواره باعث شده انسان در برابر قطعیتها واکنش نشان دهد که در شعر حافظ به گونهای آگاهانه بازتاب دارد.
در این کتاب با ارائۀ شرحی که مؤلفان آوردهاند، به نوعی ایجاد ارتباط مستقیم خواننده با مفهوم شعر حافظ را پی گرفتهاند. در این شرح تلاش بر این بوده تا بدون خارج شدن از فضای عمومی و مستقیم اشعار، به دور از حاشیهپردازی، به شرح کلید فهم ابیات و انتخاب معادلها و معانی مناسب و همهفهم برای واژگان، ترکیبات و کنایات، ذهن خواننده به سوی معنی مفهومی شعر سوق داده شود. ضمن آنکه در بالای هر غزل و سایر اشعار، وزن شعر با اعرابگذاری آورده شده است؛ چراکه آشنایی با وزن به خوانش صحیح شعر و نزدیک شدن به موسیقی شعر یاری میرساند.
نسخۀ انتخابی برای شرح، معتبرترین نسخۀ مورد استفاده عاشقان دیوان حافظ، یعنی دیوان حافظ به تصحیح علامه محمد قزوینی و دکتر قاسم غنی است که در سال 1320 تدوین و تا امروز نیز در دسترس حافظدوستان قرار دارد و با مقابله با آخرین و یکی از منزهترین نسخههای موجود تا به امروز، یعنی دیوان حافظ به سعی سایه، معیار و مبنای شرح قرار داده شده است.
در این شرح، غزلها، ابیات و ترکیباتی که در نسخۀ حافظ قزوینی ـ غنی موجود نبود یا با حافظ به سعی سایه اختلاف داشته است با علامت * که مربوط به نسخۀ سایه میباشد، مشخص شده و معانی بر اساس ترجیح در مقابله بین دو نسخه نوشته شده است. ترجمۀ اشعار عربی در شرح نیز برگرفته از ترجمۀ دکتر شفیعی کدکنی است.
این کار افزون بر غزلهای حافظ شامل قصاید، قطعات و مثنویهای اوست. از سوی دیگر این شرح، شرح اصطلاحی است و طی آن اغلب اصطلاحات شعری حافظ در هر بیت معنا شده است. معنا و شرح هر بیت در مقابل آن نوشته شده است تا خوانش و درک آن برای مخاطب آسانتر باشد.
پربازدید ها بیشتر ...
ایل بختیاری در دورۀ قاجار
آرش خازنیموضوع این کتاب تأثیر متقابل حکومت و ایل در حاشیۀ ایران در دورۀ قاجار است. بررسی تاریخ اتحادیۀ ایلی ب
قفلهای دستساز آذربایجان
رحمان احمدی ملکیاز بین آثار فلزی، قفل به دلیل دارابودن نوعی رمز عملکرد و درونمایۀ رازگون، از اهمیت زیادی در حیطۀ تل
منابع مشابه بیشتر ...
صدای پای آب: نگاهی بر بلندترین شعر سهراب سپهری (خوشنویسی قطعات: غلامحسین امیرخانی): بر اساس درسگفتارهای شعر معاصر
سوگل مشایخیاین کتاب افزون بر مقدمۀ نویسنده، از دو بخش سامان یافته است؛ بخش نخست کتاب شرح شعر «صدای پای آب» سپهر
تحفۀ فاطمیه: جنگنامۀ سردار فاتح در یزد
میرزا مهدی جلالی یزدی«تحفۀ فاطمیه» اثر شادروان میرزا مهدی جلالی یزدی است که در ستایش و گزارش جنگ محمدرضا خان سردار فاتح ب