مدرنیزم و پستمدرنیزم در غزل امروز ایران
خلاصه
در این کتاب ابتدا به بررسی غزل، پیدایی، دگرگونیهای دورهای و سپس نمود مدرنیزم و پستمدرنیزم در غزل امروز ایران و همۀ سختیها و مسائل در این باره پرداخته شده است.معرفی کتاب
برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.
غزل واژهای عربی است که معانی گوناگون لغوی مانند عشقبازی و دوستی و گفتوشنود کردن با زنان و حکایتکردن از جوانی را داراست. در معنای اصطلاحی یکی از قالبهای ادبی است که در زمینۀ شعر مطرح است. شمار بیتهای آن را همیشه میان 7 تا 12 نوشتهاند. همۀ بیتهای آن در یک وزن و قافیه است و پس از بیت نخست که باید مصرّع باشد، همۀ مصراعهای زوج دارای قافیه هستند. در پایان شعر غزل سنتی همیشه اسم شعری شاعر یا تخلص او ذکر میشود.
غزل زیباترین و آراستهترین انواع شعر فارسی است؛ بدین معنی که شاعر میکوشد تا همۀ هنر خود را در غزل به کار گیرد ... زابن غزل عصاره و گزیدۀ زبان همۀ انواع شعر فارسی است. لغات آن دستچین، صیقلی و آزموده شده است. محتوای آن میتواند از چیزی که به آن نامدار است، یعنی عشق و زیبایی و وصف معشوق گرفته تا وصل و هجران و غم و غصه و شادی و نیز درونمایههای ستایشی، اجتماعی، سیاسی، طنز، تعلیمی، آیینی، اخلاقی و هر محتوای دیگری باشد.
غزل فارسی از آغاز شکلگیری تا امروز، حادثهها و پیشآمدهای فراوانی را پشت سر گذاشته است؛ از بیتهای غزلی تا غزل کامل. سپس جریانهای محتوایی و پس از آن بالا و پایینگرفتنهای دیگری پیش آمد و در نهایت جریانهای دورۀ مدرنیزم (از آغاز دهۀ 70) و سپس پستمدرنیزم. در همۀ این دورهها و در همۀ دگرگونیهای ساختاری و محتوایی، غزل توانسته است استقلالش را در مسیر اصلی حفظ کند؛ اگرچه هنوز گاهی تندبادهایی مخرب عرصۀ آن را آشفته میسازد.
در این کتاب ابتدا به بررسی غزل، پیدایی، دگرگونیهای دورهای و سپس نمود مدرنیزم و پستمدرنیزم در غزل امروز ایران و همۀ سختیها و مسائل در این باره پرداخته شده است.
در بخش اول دربارۀ پیدایش غزل و گسترش آن سخن رانده شده است. نویسنده در این بخش بیان میکند ظاهراً نخستین غزل فارسی از آنِ شهید بلخی با این مطلع است:
مرا به جان تو سوگند و صعبسوگندی که هرگز از تو نگردم نهبشنوم پندی
بخش دوم اختصاص به معرفی دورههای کلاسیک غزل فارسی از آغاز شیوۀ خراسانی (آغازهای سدۀ ششم) تا پایان دورۀ بازگشت ادبی دارد. در بیان دورهها در این بخش تلاش نویسنده در کوتاهگویی بوده است. در گزینش و دستهبندی نمونهغزلهای هر دوره و معرفی شاعران برجستۀ آن نیز تلاش و دقت فراوانی شده است و با توجه به اینکه محتوای نزدیکر به صددرصد غزلهای تا پیش از جنبش بیداری (نهضت مشروطه) عاشقانه بوده است و غزل نیز به لحاظ اسمی بیشتر متعلق به این درونمایه میباشد، جز در چند مورد، تنها غزلهای عاشقانه آورده شده است.
در بخش سوم دورههای نوگرایی غزل فارسی معرفی و تبیین شده است. این دوران با دورۀ بیداری (دورۀ مشروطه) آغاز میشود ـ از سال 1284 تا 1304 خورشیدی ـ و در ادامه دورههای نیوکلاسیسیزم (از آغاز دهۀ 40 تا آغاز دهۀ 60 از سدۀ 14 خورسیدی)و دورۀ غزل نو پدید میآید که این دوره از پایان دهۀ سی تا پایان دهۀ هفتاد را دربر میگیرد. در همۀ این دورهها تلاش نویسنده بر این بوده که سیر ظهور غزل نو، چهرههای موفق و تأثیرگذار و همچنین ویژگیهای آن را بررسی کرده، چهرههای برجستۀ این جریان را معرفی کند.
مدرنیزم به مجموعۀ سلسلهجنبشهایی گفته میشود که از نیمۀ دوم سدۀ نوزدهم در فرانسه پدید آمده است و از آن به نوگرایی نیز یاد میشود. در ایران آغاز این جنبش را میتوان به دورۀ فرمانروایی قاجار (1193ـ1344 هـ.ق) و به ویژه اواخر این دوره که از آن به عنوان تجدد یاد شده است، مربوط دانست. از بخش چهارم به بعد نویسنده به معرفی این جریان و تأثیر آن در غزل فارسی پرداخته است. نویسنده معتقد است مدرنیزم در شعر سپید برای نخستین بار در کارهای فروغ فرخزاد و در دو کتاب «تولدی دیگر» و «ایمان بیاوریم به آغاز فصل سرد» نمود پیدا کرده است.
مهمترین عناصر تعیینکنندۀ مدرنیزم در غزل به ترتیب مفهوم و گونۀ پردازش آن، ساختار (شکلی و زبانی) و سپس انتخاب واژگان هدفمند شعری است. در این بخش ابتدا به معرفی شاخۀ غربی این جریان و جریانهای افراطی مشابه در غرب ـ که مهمترین الگوهای شاعران این جنبش در ایران است ـ پرداخته و سپس گفتارهای مرتبط با این جریان ـ مانند بینامتنیت، بازیهای زبانی، مرگ مؤلف و... را به طور گویا و روشن بیان کرده است.
پس از بیان این ملزومات، مؤلف وارد مقولۀ اصلیِ جریان پسامدرنیزم شده و خودِ این جریان را در گسترۀ ادبیات فارسی و سپس غزل امروز ایران شرح و معرفی کرده است.
در این رابطه، پستمدرنیزم در شعر سپید و سرآغازهای بحران ـ در حوزهی غزل امروز ـ از اهمیت خاصی برخوردار است.
در حوزه غزل امروز ابتدا به بیان ویژگیهای ساختاری (شکل)، زبانی و سپس محتوایی (بیان) جریان پستمدرنیزم پرداخته است و در هر بخش به ذکر نمونههایی زیر آن مفهوم بسنده کرده است.
فهرست مطالب کتاب:
سرآغاز
بخش نخست: غزل، پیدایش و گسترش (رواج) آن
بخش دوم: دورههای کلاسیک غزل فارسی
بخش سوم: دورههای نوگرایی غزل فارسی
بخش چهارم: دورۀ مدرنیزم
بخش پنجم: گذار از مدرنیزم؛ و مدرنیزم افراطی
بخش ششم: جریان پستمدرنیزم؛ و پستمدرنیزم در ادبیات و غزل امروز ایران
گفتار یکم: جریان پستمدرنیزم زمینهها و پیدایش، اوج و افول (1969 ـ 1999 م)
گفتار دوم: پستمدرنیزم در ادبیات فارسی
گفتار سوم: پستمدرنیزم در غزل فارسی
پایان سخن: بررسی یک دفتر شعر پستمدرن
پربازدید ها بیشتر ...
پابرهنه در برادوی: زندگی و آثار نیل سایمون
مجید مصطفوینیل سایمون (1927 ـ 2018) یکی از پرکارترین، موفقترین و محبوبترین نمایشنامهنویسان جهان و یکی از بهت
زبان ملت، هستی ملت
امامعلی رحمانزبان تاجیکستان با استقلال وطن پیوند ناگسستنی دارد؛ یعنی وقتی که وطن آزاد و مستقل بوده است، زبان هم ش
منابع مشابه بیشتر ...
چلچراغهای شمس: شرح و تفسیر 280 غزل شورانگیز دیوان شمس
گزینش، شرح و تفسیر: مهدی سیاحزادههدف نویسنده و شارح از این کتاب صرفاً ایجاد آشنایی اولیۀ مشتاقان مولانا با غزلیات شمس است؛ به همین دل
رمزگشایی از دیوان حافظ (زهره را چنگ از خروش افتاده است)
قدمعلی سرامی، محمود صادقیزادهگفتنی است که این شرح کوتاه اگرچه به ظاهر با دیگر شرحهای حافظ همانند است، دربردارندۀ نکات تازهای اس