معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.

محمدعلی بهمنی را می‌‌شناسیم؛ نه به این دلیل که مجموعه‌های زیادی از او به چاپ رسیده است؛ نه به این دلیل که غزل‌ها و ترانه‌هایش را خوانندگان خوانده‌اند و شنیده‌ایم؛ نه به این دلیل که "پدر غزل معاصر" لقب گرفته است؛ او را می‌شناسیم چون شاعر است و شعر را زندگی می‌کند. شاعری که به یاد می‌آورد: شعر یعنی لبخند، یعنی نگاه گرم، دلی بزرگ به اندازۀ دریا.

این کتاب در سه بخش سامان یافته است. بخش اول نگاهی است به زندگی شاعر با شیوۀ روایی ـ داستان‌پردازی.

محمدعلی بهمنی در ۲۷ فروردین سال ۱۳۲۱ در شهر دزفول به دنیا آمد. دوران کودکی و نوجوانی را در تهران، کرج و بندرعباس گذراند و پس از تحصیلات مقدماتی از زمان کودکی در چاپخانه‌های تهران به کار پرداخت. در چاپخانه با زنده‌یاد «فریدون مشیری» که آن روزها مسئول صفحه ادبی هفت‌تار چنگ مجله روشنکفر بود، آشنا شد و نخستین شعرش در سال ۱۳۳۰، یعنی زمانی که او تنها ۹ سال داشت، در مجله روشنفکر به چاپ رسید.

شعرهایش از همان زمان تاکنون به طور پراکنده در بسیاری از نشریات کشور و مجموعه شعرهای مختلف و جنگ‌ها، انتشار یافته است و بسیاری بر این عقیده‌اند که غزل‌های او وام‌دار سبک و سیاق نیماست. بهمنی از سال 1345 همکاری خود را با رادیو آغاز کرد و پس از آن به شغل آزاد روی آورد.

از سال 1353 ساکن بندرعباس شد و پس از پیروزی انقلاب، به تهران آمد و مجدداً به سال 1363 به بندرعباس عزیمت کرد و در حال حاضر نیز، ساکن همانجاست. در قالب‌های مختلف از کلاسیک، نیمایی و سپید به سرودن پرداخته است؛ اما وجه غالب شعرهای او، غزل می‌باشد.

در بخش دوم اشعار محمدعلی بهمنی به تفکیک قالب‌ها بررسی و تحلیل شده و در این راستا آرا و نظرات صاحب‌نظران و منتقدان پیرامون آثار این شاعر، بیان شده است. محمدعلی بهمنی شاعری غزل‌سراست. چنان‌که بارها تأکید کرده است: «من با تمام ارادتی که به تمام شکل‌ها، قالب‌ها و فرم‌های شاعری دارم، بیشتر شیفتگی و علاقه‌ام به غزل است. وقتی غزل می‌گویم، احساس می‌کنم در حال دست و پنجه نرم کردن با یک حریف قدر هستم. احساس می‌کنم اکنون که به سن 63 سالگی رسیدم، باید بیشتر در فضای شعر باشم. شعر برای من یک نوع درمان و مسکن روح و جسم است». غزل در اشعار بهمنی شخصیتی زنده و پویا دارد و از کاراکترهای چندوجهی اشعار اوست که شاعر به آن دلخوش است و با داشتن آن از جهان سهمی دیگر نمی‌خواهد:

من با غزلی قانعم و با غزلی شاد                               تا باد زدنیای شما قسمتم این باد

از شگردهای زبانی غزل‌های بهمنی بهره‌گیری چشمگیر از زبان عامیانه، محاوره و گاه غیرشعری است. این واژگان و ترکیبات به کامیابی غزل روایی ـ گفتاری در ارتباط با مخاطب عام بسیار مؤثر است و خواننده را با گفتاری روبرو می‌کند که گفتار روزانه خود اوست و اینک با جادوی وزن، تصویر و زبان ادبی پیش چشمش جلوه‌گر شده است.

پس از غزل، اشعار آزاد (نیمایی، سپید و طرح) بخش قابل توجهی از آثار بهمنی را به خود اختصاص داده است. این بسامد نشانگر علاقمندی شاعر به طبع‌آزمایی در عرصه‌های مختلف شعری است و اینکه در چارچوب قالبی خاص محدود نباشد. سادگی، وجود عناصر زبان بومی و لهجه مردم جنوب از ویژگی‌های زبانی اشعار آزاد بهمنی است که در حکم شناسنامه و هویت اثر است و مخاطب را با شعری رویاروی می‌کند که اقلیم دارد.

در بخش سوم نیز بخشی از آثار شاعر گزینش و آورده شده است.

او سرسپرده می‌خواست، من دل سپرده بودم

من زندم بودم، اما: انگار مرده بودم                             از بس که روزها را با شب شمرده بودم

یک عمر دور و تنها، به‌جرم اینکه                              او سرسپرده می‌خواست، من دل سپرده بودم

یک عمر می‌شد آری در ذره‌ای بگنجم                       از بس که خویشتن را در خود فشرده بودم

در آن هوای دلگیر، وقتی غروب می‌‌شد                       گویی به جای خورشید، من زخم‌خورده بودم

وقتی غروب می‌شد ـ وقتی غروب می‌شد                    کاش آن غروب‌ها را از یاد برده بودم

فهرست مطالب کتاب:

به جای مقدمه: کم ما گیر و...

پیش‌گفتار

بخش اول

نوشتم: از همه کودکی فقط مادر

نگاهی به زندگی محمدعلی بهمنی

سال‌شمار

مجموعه آثار

بخش دوم: مدعی نیستم ـ اما

هنری بهتر از این؟

نگاهی به شعر محمدعلی بهمنی

شاعر از نگاه دیگران

پیش‌درآمد

بهمنی و غزل

بخش سوم: شاعر شنیدنی است