خاطرات جهانگردان از ایران (دو جلد)
خلاصه
در این کتاب از انواع سفرها و سفرنامههای مربوط به ایران سخن گفته شده است.معرفی کتاب
برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.
مسافرت یکی از قدیمترین و مهمترین فعالیتهای انسان است. انگیزههای مسافرت گوناگون بوده و از جستجو برای یافتن سرزمینهای دیگر به منظور تأمین شکار توسط بشر اولیه تا پا گذاشتن انسان کنونی به کرات دیگر را دربر میگیرد. انگیزههای مذهبی، تجاری یا سیاسی همواره انسانها را در جستجوی یافتن قلمروهای تازه بر روی زمین به این سو و آن سو کشانده و با سرزمینهای ناشناخته آشنا کرده است.
عدهای از سیاحان و جهانگردان معمولاً پس از بازگشت از سفر یا حتی حین مسافرت، به نوشتن مشاهدات و خاطرات خود میپرداختند که به اینگونه نوشتهها سفرنامه گفته میشود. امروزه از دورانهای مختلف تاریخی سفرنامههایی بر جای مانده که میتوان به کمک آنها اطلاعات جالب و خواندنی مربوط به زندگی اجتماعی انسانها در دورانهای گذشته به دست آورد؛ اطلاعاتی که در کتابهای تاریخی کمتر بدانها پرداخته شده است.
ناصرخسرو قبادیانی شاعر بلندپایۀ ایران و در شمار جهانگردان صاحبنامی است که سفرنامهاش پس از گذشت قرنها همچنان مورد استفادۀ پژوهشگران است. شاعر بزرگ دیگر ایرانزمین که شرح سفرهایش قرنهاست ایرانیان را به خود مشغول داشته است، سعدی شیرازی است که حدود سی تا چهل سال بغداد، سوریه و مکه را تا شمال آفریقا سیاحت کرد.
در این کتاب انواع سفر و سفرنامههای مختلف بررسی شده و گزیدهای از برخی سفرنامهها که مربوط به ایران است آورده شده است. به سفر حج که از دیدگاه مسلمین عالیترین سفر زیارتی است، اهمیت بسیار داده شده و بخشهایی از سفرنامههای ناصرخسرو، ابن جبیر و ابن بطوطه مربوط به سفر حج و نیز سفرنامه حج عبدالوهاب مدّب نویسندۀ تونسی و علی شریعتی و جلال آل احمد در فصل زیارتها آمده است.
در فصل نخست از انواع سفرها و سفرنامهها و فواید مطالعۀ آنها سخن گفته شده است که به سفرهای مذهبی، سفرهای سیاسی، سفرهای تخیلی ـ سفر رابینسون کروزو، سفرهای گالیور و سفر دن کیشوت از این قبیل هستند ـ ، مهاجرتها، سفرهای نظامی و سفرهای علمی ـ که طیف وسیعی از سفرها را شکل میدهند ـ تقسیم شده است. ادامۀ این فصل به فواید مطالعه و بررسی سفرنامهها اختصاص دارد که مسائلی از قبیل نزدیک شدن اقوام و ملتها، آشنایی با سنتها و عادات و شیوۀ زندگی ملتها و اقوام، آشنایی با هنر و ادبیات ملل و آشنایی از چگونگی روابط ایران با دیگر کشورها و ... از این فواید دانسته شده است.
فصل دوم اختصاص به سفرهای مذهبی دارد. در این فصل ابتدا از سفرهای پیامبرانی مانند حضرت نوح، حضرت ابراهیم، حضرت لوط، حضرت یعقوب، حضرت یوسف و ... سخن گفته شده است. در ادامه سفرهای زیارتی بررسی شدهاند؛ مانند سفر پانزدهسالۀ فاسیان. بخش بعدی این فصل به سفرنامههای حج اختصاص یافته است که در آن گزیدههایی از سفرنامههای حج ناصرخسرو، حج ابن جبیر، حج ابن بطوطه، بیکرانی دل (سفرنامۀ عبدالوهاب مدّب)، پا جای پای ابراهیم، خسی در میقات و پرستو در قاف آورده شده است.
در فصل سوم از سفرهای علمی سخن رانده شده است. سفرهایی مانند فیثاغورث، سفرنامۀ گزنفون، سفر علمی لینه، سفرنامههای پزشکان، سفرهای علمی در اروپا و ... .
فصل چهارم سفرهای نظامی را دربر گرفته است. در این فصل از حمله اسکندر به ایران، حمله مغولان به ایران، فتح سمرقند، جنگهای صلیبی، جنگ بیتالمقدس و .... سخن گفته شده است.
سفرهای اکتشافی در فصل پنجم ـ تقریباً مفصل ـ بررسی شده است. سفرهای اکتشافی از مهمترین سفرها در طول تاریخ بشر میباشند؛ زیرا سیاحان و جهانگردان با کشف سرزمینهای تازه، تحولاتی نوین در فرهنگ و تمدن انسانی پدید آوردند. هر یک از این سفرنامهها آگاهیهای بسیار از شرایط اقلیمی، سنتها و فرهنگهای اقوام مختلف را در اختیار میگذارند و از همین رو از اهمیت فراوانی برخوردارند. در این فصل نیز گزیدههایی از سفرنامههای کاشفان آمده است که سفرهای مارکوپولو، اکتشافات دریانوردان پرتغالی، سفر جان کابوت، سفر ریچاردسون، سفر آماندسن و ... از این قبیل هستند.
در فصل ششم از پیشگامان جهانگردی و سیاحت در دنیای اسلام سخن گفته شده است. در این فصل سفرهای ناصرخسرو، ابن جبیر، سعدی و ابن بطوطه همراه با گزیدههایی از سفرنامۀ آنها آورده شده است.
فصل هفتم اختصاص به گزیدهای از سفرنامهای از دوران گورکانیان دارد. در این فصل قسمتهایی از سفرنامۀ کلاویخو سیاح اسپانیایی نقل شده که در سالهای آخر سلطنت گورکانیان به ایران سفر کرد. این سفرنامه بازگوکنندۀ برخی از واقعیتهای اجتماعی در عصر تیمور لنگ است. مردی پلید و شرابخوار که گاه ادعای دیانت هم میکرد، اما از شرابخواری و قتل عام مردم باکی نداشت.
در فصل هشتم از سفر در عصر صفویه سخن گفته شده است. در دوران سلطنت صفوی سیاحان، جهانگردان و مأموران سیاسی بسیاری به ایران سفر کردند که در این فصل به مهمترین سفرنامههای خارجیانی که در عصر صفویه به ایران سفر کردند نظری افکنده شده و قبل از هر سفرنامه تا حد امکان شرح زندگی آن سیاح نیز آورده شده است. در این فصل از این سفرنامهها سخن گفته شده است: سفرنامۀ جوزافا باربارو، آمبروزیو کنتارینی، بازرگام ونیزی، نخستین سیاح انگلیسی در ایران، برادران شرلی، یویچ کاتف، یان اسمیت، تاورنیه، آدام اولئاریوس، ژان شاردن، انگلبرت کمپفر، جملی کارری، فرربازن، تادئوس کروزینسکی، ویلیام فرانکلین و در ادامه سفرهای عصر قاجار که شامل سفرنامۀ اولیویه و گریبایدوف میشود.
سفرهای ایرانیان به اروپا در فصل نهم آورده شده است که دربردارندۀ سفرنامههای میرزا ابوطالبخان اصفهانی، حیرتنامه، سفر خسرو میرزا به روسیه، سفرنامۀ میرزا محمدصالح شیرازی، سفرنامۀ رضاقلی میرزا، سفرهای ناصرالدین شاه و مظفرالدین شاه و ظل السلطان است.
فصل دهم عنوان سفرهایی به دربار سلطان صاحبقران را دارد که در این فصل از سفرنامههای دوران قاجار و به ویژه دوران سلطنت ناصرالدین شاه سخن گفته شده است. در این دوران نیز سیاحان، جهانگردان و خاورشناسان و دیپلماتهای بسیاری به ایران سفر کردند و از آنان سفرنامههای بسیاری به ما رسیده است؛ اما تنها معدودی از آنها نظیر بروگش، پولاک، بنجامین و کارلاسرنا توانستهاند گزارشهایی دقیق از اوضاع اجتماعی و اقتصادی و سیاسی ایران عصر ناصرالدین شاه در سفرنامههای خویش ارائه دهند. در این فصل از خاطرات لیدی شیل، سفرنامۀ موسیو بهلر، ادوارد بولاک، کنت دوگوبینو، هینریش بروگش، کارلاسرنا، مادام دیولافوا، بنجامین ـ نخستین سفیر ایالات متحده در ایران ـ و آندرسن هدین آورده شده است.
فهرست مطالب کتاب:
فصل اول: انواع سفرها و ضرورت مطالعۀ سفرنامهها
فصل دوم: سفرهای مذهبی
فصل سوم: سفرهای علمی
فصل چهارم: سفرهای نظامی
فصل پنجم: سفرهای اکتشافی
فصل ششم: همراه با پیشگامان جهانگردی و سیاحت در دنیای اسلام
فصل هفتم: سفرنامهای از دوران گورکانیان
فصل هشتم: سفر در عصر صفویه
فصل نهم: سفرهای ایرانیان به اروپا
فصل دهم: سفرهایی به دربار سلطان صاحبقران
پربازدید ها بیشتر ...
ایل بختیاری در دورۀ قاجار
آرش خازنیموضوع این کتاب تأثیر متقابل حکومت و ایل در حاشیۀ ایران در دورۀ قاجار است. بررسی تاریخ اتحادیۀ ایلی ب
قفلهای دستساز آذربایجان
رحمان احمدی ملکیاز بین آثار فلزی، قفل به دلیل دارابودن نوعی رمز عملکرد و درونمایۀ رازگون، از اهمیت زیادی در حیطۀ تل
منابع مشابه
همپای جهانگردان ایرانی: سفرنامهنویسی در ایران، بررسی سفرنامههای ایرانی
محمد شهریدر این کتاب که در دوبخش و پانزده گفتار فراهم آمده از دریچههای گوناگون به سفرنامهها نگریسته شده است
نظری یافت نشد.