شش یادداشت برای هزارۀ بعدی
خلاصه
این کتاب مجموعه مقالاتی است که از آنها به مثابه وصیتنامه ادبی نویسنده یاد میکنند.معرفی کتاب
برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.
کالوینو این مقالات را برای سخنرانی در دانشگاه هاروارد تدارک دیده بود که شب قبل از پرواز بر اثر سکته فوت میکند. استر کالوینو همسر او مینویسد: «ششم ژوئن 1984 دانشگاه هاروارد رسما از ایتالو کالوینو دعوت کرد برای چارلز الیوت نورتون، در مورد «گفتارهایی در باب شعر» یک رشته سخنرانی کند. این سخنرانیها باید در سال تحصیلی 86ـ1985 در کمبریج ماساچوست انجام میگرفت. عبارت شعر نشانگر تمام اشکالی بود که به نوعی با شاعرانگی در ارتباط بودند ـ ادبی، آهنگین، تصویری ـ و انتخاب موضوع کاملا آزاد بود. همین وسعت موضوع نگرانش کرده بود، اما به محض دریافت پیشنهاد شروع کرد به فکر کردن درباره آن و خیلی زود این کار به یک مشغله ذهنیاش تبدیل شد».
وی ادامه میدهد: «شوهرم پنج گفتار را در سپتامبر 1985 در شب شروع سفرش به پایان رسانده بود، البته این گفتارها را کالوینو باید قرائت میکرد و پاتریک گریک قرار بود آنها را ترجمه کند و بعد برای چاپ در انتشارات هاروارد از نو خوانده شود، اما فکر نمیکنم باید تغییر عمدهای در آنها داده میشد».
ایتالو کالوینو در مقدمه یادداشتهایش نوشته است: «ما در سال 1985 هستیم و فقط 15سال مانده تا به هزاره بعدی برسیم. در حال حاضر فکر نمیکنم نزدیک شدن به این تاریخ احساس خاصی را برانگیزاند. به هرحال به اینجا نیامدهام تا در مقوله آیندهشناسی حرف بزنم، بلکه آمدهام تا از ادبیات بگویم. هزارهای که روی به پایان دارد، شاهد تولد و تکامل زبانهای امروزی در غرب بوده و شاهد تولد و تکامل ادبیاتی که امکانات تخیل، فهم و بیان در این زبانها را جستجو کرده است. این هزاره، هزاره کتاب هم هست. این هزاره چیزی را دیده که ما آن را کتاب میخوانیم و حال برای ما شکلی آشنا دارد و نشانه پایان نزدیک آن، این است که ما اغلب نگران هستیم در عصر فراصنعتی یا تکنولوژی چه بر سر ادبیات و کتاب خواهد آمد..... علاقمندم در این گفتارها از ارزشها و کیفیتها یا خصوصیاتی در ادبیات بگویم که به طرز خاصی به جانم بستهاند و سعی دارم آنها را در چشمانداز هزارۀ بعدی جای دهم».
اولین گفتار به تضاد بین سبکی و وزن اختصاص داده شده و ارزش سبکی سخن گفته شده است. نویسنده در این بخش میگوید: «در این گفتار میکوشم تا بگویم چرا ارزش سبکی بیش از اشکال آن است و میگویم که در متون گذشتهام کدام را بیشتر نمونۀ برتر سبکی میدانم. نشان میدهم که این ارزش را در کجای زمان حال میگذارم و چگونه آن را در آینده رسم میکنم».
دومین بحث به «سرعت» اختصاص یافته است. کالوینو در قسمتی از این بخش مینویسد: «من در هر یک از گفتارهایم ارزش خاصی را که به جانم بسته است به هزاره بعدی سفارش کردهام. امروز میخواهم سفارش ارزش بهخصوص دیگری را بکنم: در عصری که رسانههای رایج با سرعتی فوقالعاده و شعاع حرکتی گسترده، دارند پیروز میشوند و این خطر را دارند که تمام ارتباطات را به یک قشر متحدالشکل و یکدست محدود کنند، کاربرد ادبیات این است که چیزهای متفاوت را فقط به این دلیل که متفاوتند به هم مرتبط کند و آن هم به طرزی که نهتنها اختلافشان را تضعیف نمیکند، بلکه برحسب گرایش زبان نوشتار، اختلافشان را واضحتر نشان میدهد».
بخش سوم «دقت» نام دارد. از نظر نویسنده دقت در سه چیز معنا میشود: «1. برنامۀ مشخص و حسابشدهای برای کار موردنظر؛ 2. تجسمی از یک تصویر بصری برنده، واضح و بهیادماندنی؛ 3. یک زبان تا حدامکان دقیق، هم در گزینش واژهها و هم در بیان ظرافتهای تخیل و تفکر».
چهارمین یادداشت به «وضوح» اختصاص یافته است. در بخشی از این یادداشت آمده است: «اگر در فهرست ارزشهایی که باید حفظ شوند، از "وضوح" نام میبرم به این دلیل است که میخواهم این هشدار را بدهم که یک توانایی اساسی بشر در خطر نابودی است: توانایی تصورکردن اوهام با چشمانی بسته و توانایی برکشیدن اشکال و رنگها از خطوط سیاه کلمات بر صفحهای سفید و در نتیجه "تفکر" از طریق تصاویر. به یک روش آموزش احتمالی میاندیشم: خود را عادت دهیم به کنترل وهم درونیمان، بیاینکه آن را خفه کنیم یا اینکه بگذاریم در یک خیالبافی مغشوش و فروریختنی بیفتد و این کار به تصاویر این امکان را میدهد که تحت یک شکل متبلور شوند، شکلی مشخص، بهیادماندنی و مستقل».
یادداشت پنجم و آخری که در این کتاب آمده، «چندگانگی» است. در بخشی از این یادداشت، نویسنده از رمان "عشق مطلق" نوشتۀ آلفرد ژری به عنوان نوشتهای که چندگانگی در آن رعایت شده، نام میبرد و ویژگیهای آن را اینگونه برمیشمرد: «1. شببیداری مردی محکوم به مرگ در سلولش شب پیش از اجرای حکم؛ 2. تکگویی مردی دچار بیخوابی که در بیدارخوابی، در رؤیا، محکومیت به مرگش را میبیند؛ 3. قصۀ مسیح. در ادامه میگوید: میتوان از متنی چندسویه سخن گفت که فردیت "منِ" خودآگاه را جایگزین چندگانگی موضوعها و صداها و نگرش به جهان میکند، آن هم براساس نمونهای که میخاییل باختین آن را گفتوگویانه، چندصداگونه یا کارناوالگونه نامیده و ردّ تاریخی آن را از افلاطون تا رابله و داستایوسکی پی گرفته است».
گفتنی است یادداشت ششم با عنوان «سازگاری» که در فهرست از آن یادشده، جزء یادداشتهای مفقوده است که در این کتاب فقط نامی از آن موجود است.
فهرست مطالب کتاب:
به جای مقدمه
1. سبُکی
2. سرعت
3. دقت
4. وضوح
5. چندگانگی
6. سازگاری (یادداشت مفقود)
پربازدید ها بیشتر ...
ایل بختیاری در دورۀ قاجار
آرش خازنیموضوع این کتاب تأثیر متقابل حکومت و ایل در حاشیۀ ایران در دورۀ قاجار است. بررسی تاریخ اتحادیۀ ایلی ب
قفلهای دستساز آذربایجان
رحمان احمدی ملکیاز بین آثار فلزی، قفل به دلیل دارابودن نوعی رمز عملکرد و درونمایۀ رازگون، از اهمیت زیادی در حیطۀ تل
منابع مشابه بیشتر ...
نفت خام و سراب آبادانی: تجربۀ نفت در ادبیات داستانی مدرن ایران
رؤیا خوشنویساین کتاب به بازنمایی نفت در ادبیات مدرن ایران، در فاصلۀ دهۀ 1320 تا دهۀ 1390 میپردازد. نویسنده تصوی
به جستجوی گلستان: نگاهی به قصههای ابراهیم گلستان
ناستین (آسیه) جوادیساختار کلی کتاب بدینصورت است که ابتدا به شرح مختصر قصه یا رمان پرداخته شده است؛ سپس شخصیتها به دو