معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.

مطالعۀ خاطرات ادبا، شعرا و رجال سیاسی همواره طرفداران خاص خود را داشته و رشد شتابان چاپ و انتشار خاطرات چهره‌های ادبی، سیاسی و هنری ـ به ویژه بعد از پیروزی انقلاب ـ گویای علاقۀ مفرط طبقۀ کتابخوان به اینگونه کتاب‌ها بوده است. این کتاب مجموعه خاطرات و داستان‌های اهل موسیقی است که از مطالعۀ کتب و مجلات گوناگون جمع‌آوری شده است.

برخی از موسیقی‌دانانی که خاطرات آنها در این کتاب آمده، عبارتند از: میرزا عبدالله، آقا حسینقلی، درویش خان، اقبال آذر، سید حسین طاهرزاده، باقر خان رامشگر، جواد خان قزوینی، عبدالکریم جناب، عبدالله دوامی، عارف قزوینی، حسین خان اسماعیل‌زاده، حاج آقا محمد ایرانی مجرد، حسین خان هنگ‌آفرین، احمد عبادی، علی‌اصغر بهاری، علی‌اکبر شهنازی، لطف‌الله مجد، جلیل شهناز، عبدالحسین شهنازی، حسن کسایی، نایب اسدالله، رضا محجوبی، مرتضی محجوبی، پرویز یاحقی، علی تجویدی، روح‌الله خالقی، علی نقی وزیری، محمدرضا لطفی، محمدرضا شجریان، حسین علیزاده، داریوش پیرنیاکان، حسین تهرانی، شهرام ناظری، هوشنگ ابتهاج، غلامحسین بنان، مرتضی نی‌داود قمرالملوک وزیری، قربان خان شاهی، سید جواد بدیع‌زاده، امین‌الله رشیدی، حبیب سماعی، همایون خرم، منوچهر همایون‌پور، ابوالحسن صبا، فرامرز پایور، حسین یاحقی، فریدون حافظی، حاتم عسگری، جواد معروفی، موسی معروفی، محمدحسین شهریار، منصور نریمان، اسماعیل نواب صفا، دکتر داریوش صفوت، دکتر ساسان سپنتا، ابراهیم قنبری‌مهر، محمود کریمی، ابراهیم بوذری، داود پیرنیا، سماع حضور، مهدی خالدی، حسین قوامی فاخته‌ای، تاج اصفهانی، سلیمان امیرقاسمی، میرزا علی‌اکبر شیدا و ده‌ها موسیقی‌دان و هنرمند دیگر.

نگارنده کتاب در گردآوری خاطرات و داستان‌ها، کاملاً متعهد به رعایت اصل امانت‌داری بوده و تنها برای انتقال بار عاطفی و پیام خاطرات به مخاطب برای هر داستان یا خاطره، عنوانی را انتخاب نموده است. این مجموعۀ خواندنی خواننده را با بخشی از تاریخ موسیقی ایران و روحیات، خصوصیات اخلاقی و عقاید موسیقی‌دانان مشهور کشور از دورۀ قاجار تا عصر کنونی آشنا می‌کند. نگارنده تلاش نموده تا حد امکان خاطرات و داستان‌ها را هدفمند و سودمند انتخاب کند و از آوردن داستان‌هایی که ذکر آنها مناسب شأن موسیقی‌دانان و این کتاب نبوده، خودداری نموده است. در انتهای این کتاب نیز 164 عکس از موسیقی‌دانان به چاپ رسیده که برخی از این عکس‌ها برای اولین بار منتشر می‌شود.

در صفحۀ 50 این کتاب خاطره‌ای از ابراهیم بوذری دربارۀ استاد خود اقبال آذر اینگونه تعریف شده است: «یک سال مرحوم اقبال السلطان از تبریز به تهران آمد و در سرچشمه، منزل مرحوم شیخ محمد بوذری طالقانی ـ که یکی از شب‌های ماه مبارک رمضان بوده ـ مهمان می‌شود. هنگام سحر که در آن زمان از گلدسته‌های مدرسۀ عالی سپهسالار برای بیدار شدن مردم جهت ادای فرایض دینی و صرف سحری، توسط تنی چند از خوش‌صداترین مؤذنان گلدسته‌ها مناجات سر می‌دادند، آن شب مردم متوجه وضع دیگری شدند؛ چراکه شب‌های گذشته و سال‌های قبل هر یک از مناجات‌کنندگان، از گلدسته‌های متعدد این مدرسه می‌خواندند و هر یک جواب یکدیگر را می‌دادند؛ ولی آن شب با خواندن مرحوم اقبال آذر در مدرسه و از پایین گلدسته‌ها، آن خوانندگان همه ساکت شدند و تنها صدای رسا و خوشِ اقبال السلطان به گوش مردم می‌رسید و فردا تمام اهالی خیابان‌های سرچشمه، سیروس، ایران، پامنار، بهارستان، مخبرالدوله و بسیاری خیابان‌های دوردست دیگر از یکدیگر می‌پرسیدند راستی این چه کسی بود که دیشب این چنین زیبا و عالی مناجات سر داده بود؟ فقط کسانی که ساکن منزل مرحوم شیخ محمدآقا بوذری بودند، می‌دانستند که صاحب صدای مناجات، اقبال السلطان است».

در خاطرۀ دیگر در صفحه 39 آمده است: «علی‌خان نایب‌السلطنه از خوانندگان بزرگ عصر ناصری است. وی خوانندۀ مخصوص شاهزاده کامران میرزا نایب‌السلطنه پسر ناصرالدین شاه بود و در تمام مجالس به اتفاق حاج غلامرضا نیستی تا صبح هنرنمایی می‌کردند. یک شب صدای او به حدی نایب‌السلطنه را از خود بیخود کرد که تصمیم گرفت به اندازۀ جثۀ علی‌خان قفسی بسازد و او را در آن قفس بنشاند و برایش آواز بخواند. بلافاصله دستور داده می‌شود. پس از چند روز قفسی از طلا می‌سازند و برای برگزاری نصب این قفس و آوازخواندن علی‌خان در داخل آن یک شب جشن مفصلی برپا می‌کنند. البته هیچ یک از مهمانان منظور از این دعوت را نمی‌دانستند و پس از اینکه چند ساعت از شب می‌گذرد و همه طالب شنیدن ساز و آواز می‌شوند، ناگهان مستخدمین نایب‌السلطنه در حالی که قفسی که علی‌خان در آن نشسته بود بر دوش داشتند وارد می‌شوند و قفس را از قلابی که داشته به درخت می‌آویزند و آن‌گاه حاج غلامرضا نیستی استاد تار، نواختن ساز را آغاز می‌کند و بلبل نایب‌السلطنه از داخل قفس چهچهه را شروع می‌کند. پس از آن اکثر شب‌ها علی‌خان در قفس می‌رفت و با همراهی ساز استاد، در حالی که درباریان گوش تا گوش نشسته بودند، می‌خواند».