معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.

شاعر دانشمند و ادیب هنرمند، استاد یداله بهزاد، فرزند مرحوم حسین ایوانی، در نیمه بهمن ماه 1304 خورشیدی در کرمانشاه پا به عرصه وجود گذاشت پس از طی دوران کودکی و گذراندن تحصیلات ابتدایی و متوسطه، به سال 1327 خورشیدی، راهی تهران شدو در دانشکده ادبیات به تحصیل پرداخت. در آنجا، از محضر استادانی بزرگ، همچون: جلال‌الدین همایی، بدیع‌الزمان فروزان‌فر، احمد بهمنیار، محمد معین، ذبیح‌اله صفا، دکتر پرویز خانلری و دیگر استادان دانشمند آن روزگار دانشگاه تهران، بهره‌ها برد و توشه‌ها اندوخت.

در سال 1332 به استخدام فرهنگ در آمد و در دبیرستان‌های کرمانشاه به تدریس ادبیات پرداخت و شاگردانی پرورد که هر کدام از آنها، امروز استادی توانا شده‌اند و در سنگرهای گوناگون، خدمتگزار مردم بوده و هستند.

او دانشمندی فرزانه، معلمی ادیب و شاعری توانا بود که افزون بر شاعری، در هنر خوشنویسی دست داشت و از تعلیمات استادان بزرگ خوشنویسی کشور، همانند علی اکبر کاوه، حسن خطاط، محمد رضا اقبال، غلامحسین امیرخانی و شکسته‌نویس برجسته یداله کابلی خوانساری بهره‌مند شده بود.‏ از میان شعرا و دانشمندان معاصر ایران، بیش از همه با استادان سخن محمدحسین شهریار، امیری فیروزکوهی، حبیب یغمایی، پرویز خانلری، ایرج افشار، محمود فرخ، مهدی اخوان ثالث، محمد قهرمان، شفیعی کدکنی، باقرزادۀ بقا، نوید، قدسی، سهی و کمال خراسانی و از همشهریان خود با بسیاری از شاعران، نویسندگان، هنرمندان، فضلا و پژوهشگران کرمانشاهی، دوستی، انس و الفت و ارادت مخصوص داشت.

در شعر بیشتر به سبک خراسانی و قصیده‌سرایان بزرگ آن سبک، سخنوری می کرد؛ ولی به سبک‌های عراقی، هندی، اصفهانی یا "طرز نو" و مضمون‌سازی‌ها و باریک‌اندیشی‌های صائب تبریزی و پیروانش نیز توجه خاص داشت و علاوه بر قصیده‌های بلند و محکم، غزل‌های پرشور و حال، قطعه‌ها، مثنوی‌ها، رباعی‌ها، دوبیتی‌ها و شعر نو، به شیوه نیما و اخوان ثالث، اشعار فراوانی سروده و آثار گرانبهایی پدید آورده است که هر کدام از آنها، فکر و مضمون تازه‌ای دارند و اندیشه و پیام انسانی و اخلاقی را به انسان می‌رسانند.

مضامین اشعارش متنوع و بیشتر عاشقانه، عرفانی، اخلاقی، اجتماعی و شعرهای تند انتقادی در زمان خفقان رژیم ستم‌شاهی است.

بهزاد کرمانشاهی صبح روز یک‌شنبه پنجم فروردین‌ماه در زادگاهش ـ کرمانشاه ـ درگذشت و در روز دوشنبه ششم فرورین‌ماه در باغ فردوس کرمانشاه به‌ خاک سپرده شد و طبق وصیتش خارج از قطعۀ هنرمندان، در کنار دیگر مردم به خاک سپرده شد.

این کتاب برای گرامی‌داشت یاد و پاس‌داشت نام استاد بهزاد منتشر شده است. در این یادنامه پس از نوشتۀ ابراهیم رحیمی زنگنه، یادداشتی از دکتر شفیعی کدکنی دربارۀ استاد بهزاد کرمانشاهی دربارۀ آشنایی با او و ذکر خاطره‌ای و همچنین یادداشتی از دکتر کزازی و ناصر گلستان‌فر نیز در ادامه آن آورده شده است. پس از آن سال‌شمار زندگی ایشان بیان شده و در ادامه مقالات این کتاب در سه بخش مقالات، یادها و خاطره‌ها و یاد بهزاد در شعر شاعران آورده شده است.

اولین مقالۀ کتاب با عنوان «بزرگ پنهان در مه» از فریبرز ابراهیم‌پور به تفصیل دربارۀ شعر و شاعری بهزاد سخن رانده است. در قسمتی از این مقاله آمده است: «یکی از مواردی که شأن شعر "بهزاد" را رفعت داده و افسون‌کننده کرده است، این است که قافیه و قالب شعری هرگر قادر نیست که راه تخیلش را بزند و به او عنصری مخلوط و ناملموس را تحمیل کند. به تعبیر دیگر باید گفت که استطاعت و اقتدارش بر قافیه، وزن و ساختار شعر خویش موجب می‌شود که او اندیشۀ محض را برگزیند، نه قافیه؛ اندیشۀ او را قالب داده و حاکم به طریق او باشد و این را به وضوح می‌بینیم یکی از دلایل انجماد و عدم موفقیت برخی از شعرهای کهن با اینکه از نظر ساختار (نظام)، دارای کمترین نقصی نیستند، تحمیل قافیه نامتجانس به هویت شعر است».

مقالۀ «بررسی قالب‌های شعری و اوزان عروضی در اشعار بهزاد کرمانشاهی» از دیگر مقالات این کتاب است که در آن دربارۀ قالب‌های شعری اشعار بهزاد در دو مجموعۀ «گلی بیرنگ» و «یادگار مهر» سخن گفته شده است. نویسنده در این مقاله نتیجه گرفته که بهزاد شاعری است سنت‌گرا که بیشتر در قالب‌های کهن شعر فارسی ذوق‌آزمایی کرده و در سرودن این قالب‌های شعری، مهارت و چیره‌دستی استادانه و قابل تحسینی از خود نشان داده است؛ چنان‌که در میان این آثار تنها 11 عنوان در قالب شعر آزاد نیمایی، آن هم از نوع موزون آن دیده می‌شود.

فهرست مطالب این یادنامه به این شرح است:

دکتر ابراهیم رحیمی زنگنه

دکتر محمدرضا شفیعی کدکنی

دکتر میرجلال‌الدین کزازی

ناصر گلستان‌فر

سال‌شمار زندگی

مقالات: بزرگ پنهان در مه/ فریبرز ابراهیم پور؛ دردها و دغدغه‌ها/ محسن احمدوندی؛ درگذشت یدالله بهزاد/ ایرج افشار؛ پهلوانان شاهنامه در اشعار بهزاد کرمانشاهی/ صمد امیریان؛ شرح غزلی از حافظ/ محمدرضا راشد محصل؛ نگاهی به زندگی و شعرهای یدالله بهزاد کرمانشاهی/ سیدمسعود رضوی؛ بهزاد قصه‌گو/ اسماعیل زرعی؛ شعر فارسی از بیدل تا بهزاد/ محمدعلی سلطانی؛ رفتار عارف با زبان/ محمدرضا شفیعی کدکنی؛ گل‌های رنگین/ ابوالقاسم شیدا؛ بررسی قالب‌های شعری و اوزان عروضی در اشعار بهزاد کرمانشاهی/ شهرزاد شیدا؛ کتابخانۀ استاد بهزاد/ همایون شکری؛ در خجستگی نام ایران/ کامیار عابدی؛ نگاهی به زندگی و آثار یدالله بهزاد کرمانشاهی/ یدالله عاطفی؛ گستردگی زبان و ادبیات پارسی در قفقاز/ مسعود عرفانیان دلاور؛ یادی دیگر از بهزاد/ مرتضی کاخی؛ یادی از دانشی مرد، شاعر کرمانشاه استاد بهزاد/ کیومرث کرم‌یافتی؛ راز روز در دل شب/ میرجلال الدین کزازی؛ شعر و شاعران پارسی‌گوی دربار شاهزاد دولتشاه در کرمانشاه/ اردشیر کشاورز؛ بهزاد و آینده/ ناصر گلستان‌فر؛ ارمغانی جاوید/ سیدناصر حسینی میبدی؛ اخلاق در آیینۀ شعر استاد بهزاد/ سلطان‌مراد میری، محمدنبی احمدی.

یادها و خاطره‌ها: یادی از دبیرستان‌ها و دبیرانم/ عبدالحسین آذرنگ؛ در صحبت دوست/ اردشیر اکبری؛ بعد از تو/ محمد امجدیان؛ نیم‌قرن دوستی با بهزاد/ علی باقرزاده؛ یاد باد آن روزگاران (1)/ بدرالدین پورمیدانی؛ استاد ما بهزاد/ عبدالله جواری؛ آن شیفتۀ دانایی/ محمدعلی چاووشی؛ نوای دلکش/ آرشام خرسندپور؛ یادی از یدالله بهزاد کرمانشاهی/ ولی الله درودیان؛ از آخرین وداع/ محمد قهرمان؛ نامه‌ای از شفیعی کدکنی/ محمدرضا شفیعی کدکنی؛ یاد دورانی خوش باد/ رحیم معینی کرمانشاهی؛ یاد بهزاد/ محمد گلبن؛ یاد باد آن روزگاران (2)/ یدالله محبی؛ آقای بهزاد/ سیدمرتضی معراجی؛ در کوچه‌های کودکی/ شهرام ناظری؛ انتقادهای اخوان ثالث/ منوچهر هدایتی خوشکام.

یاد بهزاد در شعر شاعران: بوی خاک/ حسین احمدی محجوب؛ عید آمد/ مهدی اخوان ثالث؛ گل شاعران معاصر/ عباس درویشی؛ در این باغ/ جعفر درویشیان؛ مرثیۀ درخت/ محمدرضا شفیعی کدکنی؛ مراد اهل سکوت/ علی شمس‌علیزاده؛ آرزوی آرزو/ اسدالله عاطفی؛ قافله‌سالار/ علی‌اشرف نوبتی؛ غریب‌خوانی (1) و (2)/ جلیل وفا؛ به یاد استاد/ فرشید یوسفی

اشعار استاد بهزاد

اشعاری از استاد بهزاد در خط خوشنویسان

از آینۀ عمر