معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.

در مقایسه با شعر امروز ایران، شعر تاجیکستان در مرتبۀ پایین‌تری قرار دارد. بی‌گمان یکی از مهم‌ترین دلایل این امر تغییر و دگرگونی خط در این کشور فارسی‌زبان بوده است. به دنبال سیاست‌های ابلاغ‌شده از مسکو، خط رسمی این کشور چند بار دستخوش تغییر شد. اولین بار در سال 1928 میلادی الفبای لاتین جایگزین الفبای فارسی شد و کمی بعد در سال 1940 الفبای سیریلیک (روسی) جایگزیین الفبای لاتین شد. این تغییرات پی‌درپی بنیان‌های ادبی تاجیکستان را درهم ریخت، در نهایت شاعر تاجیک در استفاده از میراث کهن زبان فارسی بی‌بهره ماند. دگرگونی‌های سیاسی و تغییر در نوع نگاه به آثار ادبی نیز از رخدادهایی است که در وضعیت تاجیکستان تأثیر مستقیم گذارده است.

صرف نظر از خطاهای لهجه‌ای ـ که با زبان معیار فارسی مغایرت دارد ـ تغییرات ساختاری در زبان نیز از درجۀ اعتبار شعر این منطقه کاسته است. با این اوصاف شعر فارسی در تاجیکستان با همۀ فراز و فرودهایش همچنان بالنده است. به دیگر سخن اگرچه بارها تحولات فرهنگی بر محور فارسی‌زدایی در این منطقه رخ داده، اما مردم تاجیکستان تاکنون چراغ زبان فارسی را در کشورشان روشن نگاه داشته، آن را چونان دری گران ارجمند دانسته‌اند.

به‌گزینی در ادبیات پارسی شاید به دیرینگی طلوع شعر باشد. در عصر سرخ کلاهان به‌گزینی رواج بیشتری یافت، با عنوان‌هایی چون بیاض، سفینه، جنگ، گلچین و انتخاب. علیقلی خان واله در ریاض الشعراء معتقد است که از انبوهی غزل‌های میرزا بیدل باید گزینه‌ای صورت گیرد. می‌گوید: اگر زبان‌دانی صرف اوقات نموده، انتخابی از کلیات میرزا بردارد، معلوم می‌شود که صاحب چقدر مایه است. از عصر مشروطه تا روزگار ما هم مجموعه‌های فراوانی از شاعران بزرگ و کوچک عرصه گردیده که از مشهورترین این گزیده‌ها می توان به انتخاب حیدرعلی کمالی از دیوان مولانا صائب اشاره کرد.

قبول اینگونه آثار به قریحه و ذوق و سلیقه و شناخت برگزیننده باز می‌گردد. استقبال اهالی ادب هم از کتابی که شیرازه می‌بندد با ذوق شخصی بی‌رابطه نیست. این مجموعه به‌گزینی از عاشقانه‌های امروز کشور تاجیکستان است که نویسنده برای دستیابی به بهترین‌های شعر امروز تاجیکی انجام داده است. این مجموعه نوعی آنتولوژی زیباشناختی از ادبیات معاصر تاجیکستان است. نگاه این گزینه از آغاز بر شاعرانگی آثار بوده تا در مسیر شکل‌گیری کتاب، خواننده هنگام خوانش به زوایای ظریف هنر شاعران تاجیک رسوخ کند. نهایت آنکه این سیروسفر شاعرانه در مقصود خویش موفق بوده است. این اثر برای جوانان علاقمند به شعر ما غنیمتی است ارزشمند. با خواندن این مجموعه می‌شود نقبی به بهترین‌های شعر معاصر تاجیکی زد و لذت هم برد.

در این کتاب اشعار عاشقانه از چهل نفر از شاعران تاجیک آورده شده است. در ابتدا مختصری از زندگی هر شاعر آورده شده و سپس چند شعر عاشقانه از اشعار آنها آورده شده است.

جوهری، طغرل احراری، حاجی حسین کنگرتی، صدرالدین عینی، فوزی خجندی (فدایی)، پیرو سلیمانی، باقی رحیم‌زاده، میرزا تورسون‌زاده، حبیب یوسفی، امین جان‌شکوهی، آشور صفر، قطبی کرام، مومن قناعت، مستان شیرعلی، سلیم شاه حلیم شاه، بازار صابر، لایق شیرعلی، حق‌نظر غایب، سیدعلی مامور، گل‌نظر کلدی، علی‌محمد مرادی، دارا نجات، عسکر حکیم، گلرخسار صفی‌آوا، میرزا شکورزاده، نقره، کمال نصرالله، رحمت نذری، نعمت آتش، احمدجان رحمت‌زاد، زلفیه عطایی، محمد غایب، نظام قاسم، سلیم ختلانی، سیاوش، حسن سلطان، فرزانه خجندی، رابعه خال میرزا، ادیبه خجندی و دولت سفر شاعرانی هستند که در این کتاب از آنها نام برده شده است.

شعر عاشقانه با عنوان «فسانه» از طغرل احراری:

هر کس که رخ تو دید جانا                          عاشق به تو گشت آن زمانا

مرغ دل صد هزار عاشق                              در قید تو شد ز بحر دانا

تیر نگهت گذشت از جان                            ابروی کج تو چون کمانا!

خون شد دل ما چرا نگویی                          حرفی ز وفا از آن دهانا؟

از چین جبین توست معلوم                          رنجیده ز عاشقان همانا

تصدیق مکن، تصوری کن                           آن نقطۀ ما ز دشمنانا

گشته به جهان فسانه طغرل                         با تیر ملامت او نشانا