معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.

این کتاب دربردارندۀ کتاب‌شناسی 400 پژوهش عرفانی معاصر است و سعی شده در آن افزون بر اطلاعات کتاب‌شناختی لازم و ضروری هر اثر، از جمله تصویر جلد، محتوا و موضوعات اصلی آن نیز در کوتاه‌ترین عبارات معرفی شود.

عرفان اصل، مغز و حقیقت دین و یکی از مؤلفه‌های مهم، ریشه‌دار و فراگیر اعتقادی مردم است. عرفان توجه به فطرت انسان دارد و باطن و حقیقت وجودی انسان را با لبّ و حقیقت دین منطبق می‌سازد. به بیان دیگر شناختی است بر اساس ادارکات درونی که طی آن انسان به حالتی می‌رسد که ارتباط مستقیم با وجود مطلق می‌یابد. این همان چیزی است که در تعالیم دینی به متدین می‌آموزند. خاستگاه تجربه‌های عرفانی و تجربه‌های دینی هر دو از یک منشأ سرچشمه می‌گیرد با این تفاوت که تجربه‌های دینی که نوعاً با آداب و رسوم خاصی است و شریعتش می‌خوانند، از مسیر علم حصولی سعی در رساندن مخلوق به خالق دارد؛ ولی تجربه‌های عرفانی با تکیه بر توانایی فرد که طریقتش می‌گویند، از طرق علم حضوری سعی در اتحاد عاقل و معقول و فنای مخلوق در خالق دارد. عرفان در راه وصول به حقیقت محض و بُعد مطلق جهان، آخرین راه است، گرچه مشکل‌ترین راه است، ولی کوتاه‌ترین است؛ بنابراین کسانی که از طریق زهد و عبادت، بحث و فحص و نیز استدلال و مطالعه راه به جایی نمی‌برند، از این طریق به درک معرفت شهودی نایل می‌گردند.

محققان معاصر متون عرفانی را به چند دسته تقسیم کرده‌اند:

الف) متونی که مطالب ساده و همه‌فهم دارند؛

ب) متونی که مطالب افسانه‌وش و رمزگونه دارند؛

ج) متونی که مطالب نادرست و نابخردانه دارند؛

د) متونی که با نگرش دقیق فلسفی تدوین یافته، مطالب دقیق و پیچیده در خود دارند.

موافقان طریقت بر متون دستۀ اول صحه گذارده‌اند و مخالفان آنها بر متون دستۀ سوم انگشت اعتراض نهاده‌اند. محققان و پژوهندگان عرفان و تصوف نیز در شرح غوامض و حل مشکلات متون دسته دوم و چهارم تلاش کرده‌اند.

در دهه‌های اخیر با گسترش و تخصصی شدن علوم، عرفان نیز به لحاظ گستردگی موضوع و مخاطب بسیار مورد توجه قرار گرفته و آثار زیادی در قالب شرح و توضیح، ترجمه، تألیف و شرح حال عرفا به فارسی نگاشته شده است. گاه ده‌ها کتاب دربارۀ یک موضوع یا شرح یک اصطلاح یا معرفی یک شخصیت عرفانی تألیف شده است. کثرت و تنوع آثار و پژوهش‌های عرفانی معاصر به اندازه‌ای است که پژوهنده آنها به منظور آشنایی با موضوعات، کیفیت مطالب و بهره‌برداری مفید و شایسته نیازمند راهنمای مناسب است تا به سهولت بتواند به آنها دسترسی یابد. در این زمینه نقش کتاب‌شناسی را وسیله‌ای برای شناسایی و انتخاب کتاب مورد نظر و نیز ابزار گردآوری اطلاعات کتاب‌شناختی و آشنایی با سایر منابع و موضوعات مرتبط خوانده‌‌اند که می‌تواند افزون بر تأمین سریع و سهل منابع مورد نیاز، از پژوهش موازی و تکراری نیز ممانعت کند.

ویژگی‌های این پژوهش را می‌توان چنین فهرست کرد:

الف) در موضوع عرفان‌پژوهی معاصر کامل‌ترین کتاب و مستقل در موضوع عرفان است. ب) این کتاب‌شناسی فقط دربردارندۀ پژوهش‌ها و آثار عرفان‌پژوهان معاصر است که به زبان فارسی نوشته یا به فارسی ترجمه شده‌اند. ج) تمام آثار کتاب‌شناسی شده در این پژوهش، کاملا مورد بررسی و مطالعه مؤلف قرار گرفته و کلیه موضوعات آن معرفی شده است. د) به منظور آشنایی بیشتر علاقمندان با آثار عرفانی، تصویر جلد یا صفحه تکرار جلد کتاب در متن قرار داده شده است. هـ) ملاک در معرفی آثار عرفانی، همان چاپی است که تصویر جلد آن ضمیمه متن شده است و سایر چاپ‌های آن از دایره شمول کتاب‌شناسی خارج است. کتاب‌ها بر اساس حروف الفبا مرتب شده‌اند.