معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.

این کتاب گردآوری اخبار مربوط به قزوین از روزنامۀ ایران است که اولین شمارۀ آن در تاریخ 4 محرم 1335 هجری قمری منتشر شد. این کتاب با هدف پژوهش و تولید منابع مطالعاتی در خصوص قزوین تعریف گردیده و سعی در ارائه خبرهای مرتبط با قزوین در دوره‌های قاجار و اوایل پهلوی دارد. این مجموعه در کنار دو مجموعه دیگر به نام‌های اوصاف قزوین و ذکر قزوین منابع مطالعاتی قزوین را در روزنامه‌ها، سفرنامه‌ها، خاطرات و متون تاریخی گردآوری و تدوین می‌نماید.

این کتاب را می‌توان ادامه کتاب اخبار قزوین در روزنامه وقایع اتفاقیه... (که اخبار مربوط به سال‌های 1267 تا 1326 هجری قمری را دربر می‌‌گرفت و وقایع دورۀ قاجار را تا ابتدای مشروطه ارائه می‌نمود) دانست. این کتاب دربردارندۀ اخبار رویدادهای دهه بعد از مشروطه در خصوص قزوین است. دهه مذکور که از سال 1295 هجری خورشیدی آغاز و به سال 1305 ختم می‌گردد از مهم‌ترین دوره‌های تاریخ معاصر ایران به شمار می‌آید. اخبار این سال‌ها به جهت وقایع جنگ بین‌الملل اول و اشغال ایران توسط دولت‌های روس و انگلیس، کودتای رضاخان و تغییر سلطنت از خاندان قاجار به پهلوی و اثرات ناشی از وقایع مذکور از حساسیت خاصی برخوردار است. همچنین پایه‌گذاری و تحولات عمده تشکیلات دولتی، اطلاعات مهمی را از اوضاع معاصر ایران به دست می‌دهد. خبرهای مندرج در کتاب، روند تغییرات سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و تا اندازه‌ای کالبدی شهر را ترسیم نموده و علل و آثار آن را آشکار می‌سازد.

اولین شماره روزنامه ایران در تاریخ 4 محرم 1325 هجری قمری (9 عقرب 1295 خورشیدی/اول نوامبر 1916) منتشر گردید. این روزنامه را باید به نوعی ادامه روزنامه ایران که توسط اعتماد‌السلطنه در زمان سلطنت ناصرالدین شاه منتشر می‌گردید دانست که پس از اعتمادالسلطنه، به ایران سلطانی و ایران دارالخلافه باهره تغییر نام یافته بود. اگرچه این روزنامه توسط دولت طبع نمی‌شد اما با توجه به کمک‌های مالی دولت، روزنامه ایران را باید روزنامه‌ای نیمه‌رسمی دانست. روزنامه ایران در سال نخست به صورت هفته‌ای سه شماره در روزهای دوشنبه، چهارشنبه و جمعه طبع و نشر می‌گردید. سپس شماره‌های روزنامه به پنج روز در هفته به جز روزهای شنبه و سه‌شنبه افزایش یافت و نهایتاً در تمامی ایام هفته منتشر می‌گشت. نخستین مدیرمسئول روزنامه ایران سیدحسین اردبیلی بود که پس از درگذشت به سال 1336 قمری مدیریت روزنامه به میرزا محمد ملک‌زاده واگذار شد. در این دوره ملک‌زاده از کمک‌های برادرش محمدتقی ملک‌الشعرای بهار در انتشار روزنامه سود می‌جست و مقالات ملک‌شعرای بهار را در شماره‌های این دوره به کرات می‌توان دید. سردبیر و مدیران بعدی روزنامه ایران میرزا علی‌اکبر خراسانی، میرزا اسماعیل یگانی و زین‌العابدین رهنما بودند. در زمان مدیریت رهنما، در پایان 1301 خورشیدی روزنامه ایران با قطع دریافت کمک‌های دولتی تبدیل به روزنامه‌ای مستقل گردید. از ویژگی‌های بارز روزنامه ایران می‌توان به انتشار بی‌وقفه آن در طول 10 سال از مهم‌ترین دوران تحولات سیاسی و اقتصادی تاریخ معاصر ایران اشاره نمود که شاید از این نظر در نوع خود بی‌نظیر باشد.

گردآوری موجود در این کتاب از روی تصاویر تهیه شده از روزنامه‌ها که توسط مرکز اسناد و کتابخانه ملی ایران به صورت لوح فشرده منتشر شده، تدوین گردیده و برخی از شماره‌هایی که از روی لوح خوانده نمی‌شد، با مراجعۀ مستقیم به کتابخانۀ ملی و کتابخانۀ مرکزی دانشگاه تهران تکمیل شده است.

انتخاب روزنامۀ ایران برای گردآوری اطلاعات مربوط به قزوین افزون بر اینکه روایت یک‌دستی از وقایه ارائه می‌نماید، بر اساس ارزش‌های خبری و اطلاعاتی روزنامه و زمان انتشار آن بوده که پس از وقفه در انتشار روزنامه‌های دولتی و بی‌نظمی‌های دوره مشروطه، با اسلوبی مشابه روزنامه‌های قبلی ایران، تسلسل خبرهای ایران را روایت می‌کند.

فهرست مطالب کتاب:

پیش‌گفتار

مقدمه

سال اول (از شماره 1 به تاریخ 9 آبان 1295/4 محرم 1335 تا شماره 141 به تاریخ 10 آبان 1296 / 15 محرم 1336)

سال دوم (از شماره 143 به تاریخ 1 آذر 1296/1 صفر 1336 تا شماره 333 به تاریخ 30 آبان 1297 / 17 صفر 1337)

سال سوم (از شماره 334 به تاریخ 2 آذر 1297/19 صفر 1337 تا شماره 562 به تاریخ 3 آذر 1298 / 2 ربیع الاول 1338)

سال چهارم (از شماره 563 به تاریخ 4 آذر 1298/3 ربیع الاول 1338 تا شماره 786 به تاریخ 30 آبان 1299 / 11 ربیع الاول 1339)

سال پنجم (از شماره 788 به تاریخ 9 آذر 1299/20 ربیع الاول 1339 تا شماره 1026 به تاریخ 8 آذر 1300 / 29 ربیع الاول 1340)

سال ششم (از شماره 1027 به تاریخ 9 آذر 1300/1 ربیع الثانی 1340 تا شماره 1261 به تاریخ 30 آبان 1301 / 2 ربیع الثانی 1341)

سال هفتم (از شماره 1262 به تاریخ 1 آذر 1301/3 ربیع الثانی 1341 تا شماره 1489 به تاریخ 1 آذر 1302 / 14 ربیع الثانی 1342)

سال هشتم (از شماره 1490 به تاریخ 3 آذر 1302/16 ربیع الثانی 1342 تا شماره 1720 به تاریخ 5 آذر 1303 / 29 ربیع الثانی 1343)

سال نهم (از شماره 1721 به تاریخ 6 آذر 1303/1 جمادی الاول 1343 تا شماره 1961 به تاریخ 1 آذر 1304 / 5 جمادی الاول 1344)

سال دهم (از شماره 1962 به تاریخ 2 آذر 1304/6 جمادی الاول 1344 تا شماره 2248 به تاریخ 18 آبان 1305/ 4 جمادی الاول 1345)

پیوست