معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.

این كتاب در واقع نوعی نظریه‌پردازی روی كارهای مولانا از دیدگاه یونگ است. در این كتاب به مسائلی از جمله اینكه چرا مولانا عشق را به جای زهد می‌گذارد، پرداخته‌ شده است. زمینه‌های روان‌شناسی‌اش از دیدگاه یونگ تفكیک شده و همه سوژه‌هایی كه روی نفس كار می‌كند، از دیدگاه یونگ تحلیل روان‌شناسی شده است. همچنین گزیده‌ای از غزلیات مولانا در پایان کتاب آورده شده است.

در این کتاب تحقیقی تطبیقی بین نظرات دو حقیقت‌جوی بزرگ یعنی مولانا و یونگ صورت گرفته است. مثنوی اثر ارزشمندی است که ظرفیت بسیاری برای هر نوع تحقیقی دارد. در این مجموعه سعی بر آن بوده که تمام نکات روان‌شناسانۀ مثنوی مورد تجزیه و تحلیل و تطبیق آن با روان‌شناسی یونگ و روان‌شناسی خودیار معاصر قرار گیرد. این تطبیق به روشنی ما را به این حقیقت می‌رساند که این اثر هنوز می‌تواند منبع مؤثر و سرشاری برای تربیت نفس آدمی که بزرگ‌ترین دشمن هر فرد و جامعه‌ای است که در آن زندگی می‌کند باشد. آموزه‌های نفس‌شناسی مثنوی به دلیل حصول از طریق کشف و شهود، با فطرت و نهاد آدمی نزدیکی بسیاری دارد. به همین دلیل کهنه و ازکارافتاده نمی‌شود و آگاهی‌های تازۀ بشر هم می‌تواند به تکمیل راهکارهای مثنوی در جهت تزکیه و تعالی نفس آدمی بیانجامد. در این کتاب می‌بینیم چگونه آگاهی‌های یونگ دربارۀ ساختار روان انسان و ضمیرناخودآگاه جمعی او، با آموزه‌ها و کشف و شهودات مولانا همراه شده و در متقاعد کردن مخاطب دیرباور گام برمی‌دارد.

مثنوی افزون بر ارزشمندی روان‌شناسانه و دینی و اخلاقی در جهت تربیت علمی نفس آدمی، از دیدگاه ادبی نیز اثری موجه و ماندگار است. حتی در این اثر کلاسیک، شاهد رگه‌هایی از ادبیات مدرن هم می‌باشیم؛ نظیر وجوه چندصدایی، تعلیق نقاط ضعف زبان، عادت‌زدایی، غافل‌گیری و موارد دیگری که در ادبیات امروز مطرح می‌باشند.

مولانا در مثنوی شخصیتی آگاه، معلمی کاردان و حکیمی منطقی است؛ گرچه تا به عشق می‌رسد، قلمش سر می‌شکافد و تمام تمهیدات منطقی خود را از دست می‌دهد؛ اما در جمع بر خود مسلط بوده و مراقب گفتارش است. این مولانا با مولانایی که در دیوان شمس می‌بینیم از زمین تا آسمان فرق می‌کند. مولانا در مقام عشق، شوریده‌ای بی‌پروا، دریایی متلاطم، وارسته‌ای بی‌قرار، پوینده‌ای بی‌محابا است. حتی می‌توان گفت رندتر و خراباتی‌تر از حافظ است. در این کتاب سعی شده هر دو حالت مولانا گنجانده شود و طیفی باشد که از آگاهی و هشیاری آغاز شده و به قطب بی‌خودی و رهایی از هرچه آداب برسد.

بخش اول کتاب نگرشی روان‌شناسانه به چند داستان آغاز مثنوی و نگاهی عاشقانه به چند غزل از دیوان شمس است. در بخش دوم نگرشی تطبیقی و روان‌شناسانه میان نگاه مولانا و یونگ از طریق عنوانی است نه به ترتیب زمانی داستان‌ها از آغاز تا پایان. در بخش سوم کتاب ۱۱۰ پرسش از مولانا پرسیده می‌شود که پاسخ‌های آنها از اشعار مولانا استخراج و آورده شده است.

در ضمیمه‌ای کوتاه به نقاط ضعف مثنوی پرداخته شده و سپس بخش ابیات برگزیده آورده شده است که دربردارندۀ پیام‌های عمیقی است که ارزش به خاطر سپردن و تکرار را دارند. سپس به قطعات پرداخته شده است؛ مفاهیم عمیقی که در یک یا دو بیت گنجایش نداشته و در چند بیت گنجانده شده‌اند. در پایان غزلیات برگزیده آورده شده‌اند که حاوی پنجاه غزل از غزلیات دیوان شمس است که ما را در دریای بی‌کران و بی‌قرار عشق شستشویی می‌دهد و قطرۀ وجود ما را در خود می‌گیرد.

فهرست مطالب کتاب:

بخش اول: شرح و تفسیر چند نمونه داستان و شعر

بخش دوم: بررسی تطبیقی یونگ و مولانا

فصل اول: فریب‌های نفس

فصل دوم: ضمیر ناخودآگاه جمعی یونگ در مثنوی

فصل سوم: رشد و بلوغ خودآگاه

فصل چهارم: صورت و معنا

فصل پنجم: جبر و اختیار

فصل ششم: تصویر ذهنی در مثنوی

فصل هفتم: رد روان‌شناسی مدرن در مثنوی

فصل هشتم: حد توانایی حواس و نقش ایمان

فصل نهم: ریشه‌های ترس در مثنوی

فصل دهم: دین از دیدگاه یونگ و مولانا

بخش سوم: پرسش و پاسخ: 110 پرسش از مثنوی همراه با پاسخ

ضمیمه:

نقاط ضعف مثنوی

ابیات برگزیده از مثنوی

قطعات برگزیده از مثنوی

غزلیات برگزیده از دیوان شمس (50 غزل)