معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.

این کتاب یادی و نشانی است که از نیم قرن پژوهش ادبی از سوی دانش‌پژوهان و دوستان زنده‌یاد جعفر شعار که با تلاش فرزندانش گردآوری شده است.

در این مجموعه ضمن بیان خصوصیات فردی، تلاش، شیوه‌های تدریس و منطق پژوهش علمی و ادبی، گزیدۀ آثار دکتر شعار دربردارندۀ 74 تألیف، ترجمه و مقاله به علاقمندان به فرهنگ و آثار ادبی ایران معرفی شده است و به طرح یک رویداد و دیدگاه تاریخی در تدوین گزیده‌های ادب فارسی و شیوه‌های پژوهش، نقد علمی و ارائۀ ثروت سرشار دینی و ادبی برای عموم طبقات و دانشجویان و دانش‌پژوهان پرداخته شده است.

دکتر جعفر شعار با اسم کامل جعفر شعاریان ستّاری در سال 1304 ش در تبریز متولد شد. دوره‌های تحصیلات ابتدایی و دبیرستان ولیسانس را در زادگاه خود به پایان برد. در سال 1335 به تهران برای ادامه تحصیلات در دوره دكتری زبان و ادبیات فارسی آمد. در سال 1342 به دانشسرای عالی, كه بعدها عنوان دانشگاه تربیت معلم گرفت, وارد شد. از آغاز سنین زندگی حدود 15 سالگی به ادبیات فارسی سخت علاقمند و مشتاق بود؛ چنان‌كه بیشتر اوقاتش در كتابخانه و قرائت‌خانه تربیت تبریز در مطالعه آثار نثر و نظم نویسندگان و شاعران ایران می‌گذشت. چون در خانواده مذهبی می‌زیست, به معارف اسلامی به ویژه قرآن كریم بسیار دلبستگی داشت. پدرش مرحوم حاج یوسف شعار مفسر قرآن بود و به همین دلیل با تفسیر قرآن آشنا شد و نیز زبان عربی را نزد پدر آموخت، از جامع المقدمات گرفته تا سیوطی و مغنی اللبیب ابن هشام و همچنین مطول را فرا گرفت. در آن زمان بیست ساله بود به جهت علاقه بسیار به زبان عربی, سیوطی (البهجة المرضیه) را به فارسی ترجمه كرد و كتاب‌هایی درباره صرف و نحو عربی نوشته و سپس در تهران به ترجمه كتاب‌هایی پرداخت. مدت 18 سال به سمت استادیاری, دانشیاری و استادی در آن دانشگاه به تدریس زبان و ادبیات فارسی و عربی پرداخت.

پس از انتقال به تهران در زمان مرحوم دكتر محمد معین به عضویت سازمان لغت‌نامه دهخدا درآمد و مدت 6 سال در سازمان لغت‌نامه به كار تحقیق و تألیف پرداخت. به هنگام استادی دانشگاه, چند سالی در دانشگاه تهران و سپس در دانشگاه تربیت معلم تدریس كرد. پس از انقلاب و برقراری نظام جمهوری اسلامی, از سوی انجمن‌های اسلامی استادان و دانشجویان و كارمندان, به ریاست دانشگاه تربیت معلم انتخاب شد و وزیر فرهنگ و آموزش عالی آقای دكتر شریعتمداری ابلاغ صادر كرد. مدت 17 ماه در این سمت دین خود را نسبت به فرهنگ ایرانی و اسلامی ادا كرد و سپس برای اینكه به كار اصلی خود یعنی تدریس و تألیف برگردد، از ریاست دانشگاه استعفا, اما به پیشنهاد مقامات دانشگاه به ریاست دانشكده ادبیات و علوم انسانی منصوب شد. چند ماهی در این سمت به خدمت فرهنگی ادامه داد تا تعطیل دانشگاه‌ها اعلام گردید و مقرر شد استادان به جای تدریس به تألیف بپردازند. كار علمی در این دوران فترت تصحیح و شرح جوامع الحكایات سدید الدین محمد عوفی, بخش تاریخ اسلام بود كه بعدها از سوی مركز نشر دانشگاهی انتشار یافت. پس از بازنشستگی كه پس از 1360 انجام گرفت, همچنان به تدریس و تألیف ادامه داد. در دانشگاه تربیت معلم و دانشگاه آزاد اسلامی در دوره‌های كارشناسی و كارشناسی ارشد به تدریس متن‌های فارسی پرداخت. شمار آثارش از تألیف, تصحیح , مقاله و ترجمه حدود 74 مورد است.

از سال 1362 كه مركز دایرة المعارف بزرگ اسلامی به سرپرستی آقای سیدكاظم موسوی بجنوردی تاسیس شد، به همكاری با آن مرکز پرداخت و عضو هیئت علمی آنجا شد. از سال 1373 با فرهنگستان زبان و ادب فارسی همكاری کرد و با برخی از گروه‌های تخصصی از جمله املا و شیوه خط فارسی همكاری کرد و نیز مقالاتی برای دانشنامه زبان و ادبیات فارسی نوشته است.

مجلس درس قرآن به تأسیس پدر در سال 1304 شمسی كه با سال تولدشان مقارن بود, پا گرفت تا سال 1351 كه بانی وفات یافت، ادامه داشت. پس از آن عهده‌دار تدریس و تفسیر قرآن شد که تا نزدیکی‌های وفات ادامه داشت. بخشی از پژوهش‌های مرحوم شعار در زمینه ایران‌شناسی است و بیشتر تألیف‌ها و ترجمه‌ها در همین زمینه است: سفرنامه ابن حوقل كه بخش مربوط به ایران را ترجمه و تحشیه كرده؛ ترجمه سنی ملوک الارض و الانبیا كه عنوان فارسی آن تاریخ پیامبران و شاهان است (این اثر از حمزه اصفهانی و تاریخ عمومی است, اما بیشتر در مورد تاریخ ایران است), تصحیح ترجمه تاریخ یمینی, تاریخ بلعمی و جهانگشای جوینی كه همه در باب تاریخ و جغرافیایی ایران‌اند.
پژوهش درباره زبان فارسی و واژگان و دستور نیز از كارهای مورد علاقه ایشان بوده است که در همین زمینه مقاله‌های بسیاری نوشته است. در قسمت دستور زبان فارسی, از جمله نوشتارهای وی كتاب پژوهشی در دستور فارسی و گفتارهای دستوری است. فرهنگ املایی را در سال 1358 و شیوه خط معیار را در 1375 تألیف كرد

فهرست مطالب کتاب:

دیباچه

پیش‌گفتار (دکتر حسن انوری)

سال‌شمار زندگی

فصل اول: زندگی‌نامه

فصل دوم: یادها و دیدگاه‌ها

فصل سوم: مجموعۀ مقالات و سخنرانی‌ها

فصل چهارم: معرفی مختصر آثار

فصل پنجم: یادبودها و دست‌نوشته‌ها