معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.

استاد دانشمند آقای دکتر مهدوی دامغانی در سال 1306 در شهر مشهد مقدس در خانواده‌ای اهل علم دیده به جهان گشود. پس از فراغت از تحصیلات حوزوی، از دانشگاه تهران به اخذ درجه دکتری‌ ادبیات فارسی نایل آمد. سپس به تدریس معارف اسلامی، متون فارسی عرفانی، فلسفه اسلامی و ادبیات عرب در دانشگاه تهران، مادرید، هاروارد و پنسیلوانیا پرداخت و افزون بر کتاب‌های ارزشمند، مقالات بسیاری نگاشت که مورد توجه اهل تحقیق قرار گرفت.

این کتاب افزون بر زندگینامه مفصل دکتر مهدوی، به بررسی میراث ادبی و فرهنگی این دانشمند معاصر می‌پردازد و افزون بر پیش‌گفتار در سیزده بخش تنظیم و تدوین شده است.

بخش اول شامل احوالات خانوادگی، پدر و پدربزرگ، همسر، فرزندان و برادران و خواهران استاد می‌شود. در بخش دوم به به استادان دکتر مهدوی در حوزه و دانشگاه پرداخته شده است. در بخش سوم هم‌درسان استاد در حوزه و دانشگاه معرفی شده‌اند. بخش چهارم سال‌نمای زندگی دکتر مهدوی و بخش پنجم ویژگی‌های استاد از خلال آثارش است. در بخش ششم آثار دکتر مهدوی دامغانی معرفی شده‌اند که دربردارندۀ کتاب‌ها، جشن‌نامه استاد، مقالات ایشان و مقدمات ایشان بر کتاب‌های دیگران می‌شود. بخش هفتم توضیحی است درباره فعالیت‌های آموزشی و پژوهشی استاد در ایران و دیگر کشورها. بخش هشتم بزرگداشت مهدوی در آمریکا نام دارد. بخش نهم به شعرهایی اختصاص یافته که درباره ایشان سروده شده از شاعرانی همچون: امیری فیروزکوهی، دکتر شفیعی کدکنی، استاد خرمشاهی، دکتر موسوی گرمارودی.

بخش دهم عنوان «در کنار یاران» را دارد که در این بخش خاطرات جلسات و گفتگوهای استاد با دیگران و همچنین بیست مقاله از ایشان دربارۀ برخی از بزرگ‌مردان علم و ادب و سیاست آورده شده است؛ از قبیل احمد راد، مهدی محقق، ایرج افشار، مظاهر مصفا، حبیب یغمایی، جلال الدین محدث ارموی، محمدرضا شفیعی کدکنی و ... .

بخش یازدهم به دوران حضور استاد در دفتر 25 تهران به عنوان سردفتری پرداخته است.

در بخش دوازدهم به فعالیت‌های سیاسی ایشان اشاره شده است و بالاخره اینکه در بخش سیزدهم چهار مقاله از ایشان آورده شده است: دربارۀ ضامن آهو، مذهب فردوسی، ژان کلود واده، بررسی و نقد دربارۀ کتاب «در جستجوی صبح».

پروفسور فضل الله رضا در بزرگداشت استاد در ژوئن 2012 برابر با دوم تیرماه 1391 در آمریکا سخنرانی کرد که قسمت‌هایی از آن در اینجا آورده شده است: «استاد مهدوی میراث گرانقدر یکی از خاندان‌های بزرگ معارف خراسان، خاندان محقق و مهدوی دامغانی است که پشت اندر پشت اهل ادب فارسی و تازی و از خطیبان و سخنوارن نامی و مانند قبیله شیخ شیراز، از «عالمان دین» بوده‌اند. امروز هم بحمدالله در همین خانواده بزرگ خراسانی، چند استاد نامدار در ادبیات فارسی می‌شناسیم، مانند دکتر مهدی محقق، دکتر مهدوی دامغانی و برادر شریفشان که در نظم و نثر و تاریخ و فلسفه ادیان صاحب نظرند.

نسبت موروثی این بزرگواران و اجداد سخنور دین‌پرورشان، پس از چند پشت به عالم ربانی خراسانی، ملامحمدرضا می‌رسد. در میان نسل آینده این خاندان هم طلیعه‌های فرهنگی دیده می‌شود؛ مانند بانو دکتر فریده مهدوی ـ دختر استاد مهدوی ـ که مترجم هنرمند بعضی از شاهکارهای ادبی اروپاست. همسر دانشور استاد مهدوی دامغانی، دکتر تاجماه خانم آصفی، بانوی ادیبی است که در این سال‌ها در دانشگاه پنسیلوانیا زبان فارسی تدریس می‌کند.

بد نیست که برای جوان‌ها یادآور شوم استاد مهدوی دامغانی و استاد مهدی محقق در دوران جوانی، تحصیلات حوزوی را تا مرحله اجتهاد رفته‌اند و در تحصیلات دانشگاهی تا مرحله دکتری و پس از آن پنجاه سالی است که از طریق افاضه تحقیق و تدریس و نگارش، به فرهنگ ایران خدمت می‌کنند.

استاد مهدوی دامغانی که به زبان‌های فارسی و عربی و فرانسه تسلط دارد، سالیان دراز در دانشگاه تهران و مؤسسات فرهنگی ایران و بعد از انقلاب اسلامی در دانشگاه‌ هاروارد و در انجمن‌های گسترش زبان فارسی در آمریکا، دوست‌داران زبان و ادبیات فارسی و فرهنگ ایران را با بیان گویا و قلم شیوا و توصیف معارف اسلامی، راهنمایی و ارشاد فرموده است. استاد مهدوی با حافظه شگفت‌انگیز و سرعت انتقال مفاهیمی که دارد، همتای یک دایره‌المعارف زنده و جوشان فرهنگ ایران است. او به گستره شعر سنتی فارسی اشراف دارد. رویدادهای بارز ایام دور را مانند وقایع امروز به یاد می‌آورد و در عرصه خاطرات فرهنگ نیز آثار ارزشمند به قلم روان و خط خوش می‌نویسد و با حلاوت و طلاقتی که در بیان دارد، دقایق و ظرایف گفتگو‌ها را با نکته‌سنجی و شیرینی توصیف می‌کند. دکتر مهدوی غالباً ریشه لغات مهجور را خوب می‌شناسد و گره از بسیاری از شعرهای پیچیده باز می‌کند. از توارد‌ها و تداعی‌ها پرده برمی‌دارد؛ مثلاً می‌تواند بی‌درنگ شاهد بیاورد که فلان بیت فردوسی یا سعدی را در دوران جاهلیت چه کسانی در چه شعرهایی در ذهن پرورده بودند.

یکی دیگر از هنرهای ویژۀ استاد مهدوی دامغانی، شناسایی دقیق مردم و فرهنگ نواحی ایران است؛ یعنی در نهانخانه حافظه وسیعش گنجینه‌ای هم برای علم انساب دارد. قاطبه نامداران ایرانی را خوب می‌شناسد؛ به خصوص هر صاحب‌نامی را از وضیع و شریف و فقیر و غنی ایران، می‌تواند خلق‌الساعه توصیف کند. کمتر استادی دیده شده که بزرگان علم و ادب و فرهنگ و دین ایران را در صدسال گذشته چنین به دقت شناسایی کرده باشند. تاریخ رویدادهای زندگانی هریک از نامداران و دوستان ـ از ولادت و عروسی و مرگ و وصل و فصل ـ در اختیار ذهن اوست».

فهرست مطالب کتاب بدین ترتیب است:

بخش اول: تولد

بخش دوم: تعلیم و تربیت و تحصیلات مهدوی

بخش سوم: هم‌درسان و هم‌کلاسی‌های استاد مهدوی در حوزه و دانشگاه

بخش چهارم: سال‌نمای زندگی دکتر احمد مهدوی دامغانی

بخش پنجم: ویژگی‌های مردی خودساخته از خلال آثارش

بخش ششم: آثار دکتر احمد مهدوی دامغانی

بخش هفتم: فعالیت‌های آموزشی و پژوهشی استاد مهدوی در ایران و کشورهای دیگر

بخش هشتم: بزرگداشت مهدوی در آمریکا

بخش نهم: شعرهایی دربارۀ مهدوی

بخش دهم: در کنار یاران

بخش یازدهم: دکتر احمد مهدوی دامغانی سردفتر دفتر 25 تهران

بخش دوازدهم: فعالیت‌های سیاسی مهدوی دامغانی

بخش سیزدهم: چند مقاله از دکتر مهدوی دامغانی