مذهب ابن عربی؟!: تأملی در اعتقادات محییالدین عربی
خلاصه
این کتاب ترجمه یکی از آثار ارزشمند علامۀ محقق «سیدجعفر مرتضی عاملی» به نام ابن عربی سنّی متعصب یا ابن عربی لیس بشیعی میباشد.معرفی کتاب
برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.
ابن عربی یا همان ابوبکر محیالدین الحاتمی الطائی الأندلسی، از متصوفۀ مشهور و پیروان مکتب وحدت وجود است. وی در سال 560 ه. در «مرسیه» زاده شد، در سال 568 ه. به «اشبیلیه» عزیمت کرد و 30 سال در آنجا اقامت نموده به تحصیل علوم دینی پرداخت. بعد از آن در بلاد مختلف از جمله تونس، مکه، بغداد، حلب و سپس آسیای صغیر سیر نمود.
از ابن عربی آثار فراوانی بر جای مانده که مشهورترین آنها الفتوحات المکیه و فصوص الحکم میباشد. او را بنیانگذار عرفان فلسفی یا فلسفۀ عرفانی دانسته و «شیخ اکبر» لقب دادهاند که بر عرفا و اندیشمندان بعد از خود تأثیر عظیمی نهاد.
علامه جعفر مرتضی عاملی در این کتاب با استناد به آثار ابن عربی و ارائه برخی آراء و دیدگاههای او، ثابت میکند که ابن عربی نه تنها از بزرگان و عرفای شیعه نیست بلکه بسیاری از اندیشههای او با مذهب تشیع همخوانی ندارد.
ممکن است خوانندۀ محترم در مواردی اندک، برخی سخنان و عبارات ابن عربی را مبهم ببیند، در این موارد باید گفت که این ابهام، به نوع سخنان و عبارات ابن عربی برمیگردد. چراکه بر اهل فن پوشیده نیست که سخن ابن عربی تنیده از رمز و ابهام است و گاه عبارات او را تنها به همین صورت میتوان معنا نمود.
او به مبهم گویی، توجیه و تأویل استادانۀ عبارات معروف است و این سبک در فصوص الحکم به اوج میرسد. شهید مطهری دربارۀ این کتاب میگوید:
دقیقترین و عمیقترین متن عرفانی است. شروح زیاد بر آن نوشته شده است. در هر عصری شاید دو سه نفر بیشتر پیدا نشده باشند که قادر به فهم این متن عمیق باشند.
ابن عربی یکی از ارکان صوفیه است که دربارۀ تصوف و متصوفه مطالب فراوان نوشته است. نوشتههای او گاه دربردارنۀ مضامین بلند و عالی و اعجابانگیز است؛ اما گاهی نیز این بارقهها به انحطاط و افول میگراید و به حد ابتذال میرسد تا به حدی که احساس میشود ابن عربی فردی بیسواد بوده که درسی نخوانده و بر چیزی از معارف آگاهی نداشته است. با وجود این اندکی از علمای صالح ما (رضوان الله علیهم) به این فرد گمان نیک بردهاند و آن بخش از مضامین بلند را معیاری بر تمام آثار او دانستهاند و با جدیت و صداقت سعی کردهاند افکار و سخنان کمارج وی را نیز بالا ببرند و برای آنها تأویلات گوناگون بیاورند.
برخی از اینان به سبب بلندنظری، علو، شرافت و اصالت خویش و در حالی که به بنیانهای مستحکم عقیدتی و پایبندی به مبانی استوار و مذهبی خویش اعتقاد راسخ دارند، از تمام خطاها و لغزشهای او چشم پوشیدهاند؛ اما عموم علما و فقهای ما توجهی به ابن عربی نکردهاند و به خاطر بسیاری از نوشتههای وی که گاه با اصول یا ضروریات اسلام و گاه با اصول و ضروریات تشیع در تضاد است بر او خرده گرفتهاند.
این ماجرا به این مطلب یعنی بیتوجهی عدهای و توجه عدهای دیگر ختم نشده است چراکه برخی از مردم که علم و آگاهی چندانی ندارند پنداشتهاند که هر چه ابن عربی گفته است، نمایانگر خط تشیع بوده و او در مسیر درست که وصول به خداست قرار دارد.
از آنجایی که این افراد قدرت تشخیص حق از باطل و درست از نادرست را ندارند، نیاز شدیدی احساس میشود تا مردم در این خصوص دلیل و برهان داشته باشند و هر کس به تباهی میرود از روی دلیل باشد و هر کس هم حیات مییابد ار روی دلیل باشد.
«محیالدین ابن عربی» مالکیمذهب بوده و گرایش صوفیانه داشته است. او کتابهای بسیاری تألیف کرده که مهمترین آنها فصوص الحکم است که در دمشق تألیف کرده و دیگری فتوحات مکیه است که آن را قبل از فصوص، در مکه نوشته است.
ابن عربی در این دو کتاب و نیز دیگر کتابها به گونهای سخن گفته است که بسیاری از متصوفۀ اهل سنت را به شگفتی آورده و تعدادی از عرفا و متصوفۀ شیعۀ امامی را نیز به خود مجذوب ساخته است.
برخی از علمای عرفان شیعه، در کلام وی بارقههایی یافتهاند که هر چند بسیار اندک است ولی آنها را به تشیع ابن عربی معتقد ساخته است. اما در مقابل این بارقهها، موارد فراوانی وجود دارد که نشاندهندۀ مذهب تسنّن وی و بلکه تعمّق و تعصّب شدید او در آن است. البته همین بارقههای شیعی هم قابل تأویل است و بلکه به تأویل نیز نیاز ندارد؛ چراکه از قواعد و التزامات اهل سنت خارج نیست و حتی تعدادی از آنها از دلایل محکم بر سنیبودن وی میباشند.
آری، خوشگمانی و طهارت روح برخی از این خوبان آنها را بر آن داشته است تا برای تأویل گفتههای ابن عربی در پی عذر و بهانه باشند؛ محدث نیشابوری، ابن فهد حلی، قاضی نورالله نسنری، شیخ بهایی، فیض کاشانی و مجلسی اول به تشیع ابن عربی اعتقاد داشتهاند و برخی سیدصالح موسوی خلخالی را نیز افزودهاند.
در این کتاب در درستی انتساب این اندیشه به آن علما تحقیق نمیشود، گرچه این مطلب به نوبۀ خود جای بحث دارد، بلکه در موضوعی که به آنها منسوب است (یعنی شیعهبودن ابن عربی) وارد شده و آشکارا اعلام میشود با این اندیشه که به آنها منسوب است، موافق نیستیم و میگوییم: این شخص یک سنی متعصب است که در پی استوارساختن مبانی مذهب خویش و برانگیختن شبهه در درستی تشیع میباشد و سعی دارد که مبانی تشیع را بلرزاند و عناصرش را زشت جلوه دهد. این ادعا در این تحقیق و در در این کتاب روشن میشود.
فهرست مطالب کتاب:
سخن مترجم
علامه سیدجعفر مرتضی عاملی
ابن عربی
درباره کتاب حاضر
سخن آغازین
مقدمه پیشدرآمد
در حال و هوای ابن عربی
بخش اول: اهل بیت (ع) و تشیع، دفاعیهها و استدلالها
فصل اول: دلایل تشیع ابن عربی و نقد آنها
فصل دوم: اهل بیت (ع) چه کسانیاند و حقیقت عصمت آنها چیست؟
فصل سوم: مذمت شیعه
فصل چهارم: دفاع از ابن عربی
بخش دوم: جنون عظمت
فصل اول: ستایشگر خویش
فصل دوم: اولیاء و اقطاب
بخش سوم: ابن عربی شیعه نیست
فصل اول: نشانهها و شیوهها
فصل دوم: بخشی از عقاید ابن عربی
فصل سوم: پیشوایان ابن عربی و مقامات آنها
فصل چهارم: مقامات ابوبکر
فصل پنجم: عمر بن خطاب ولیّ معصوم!
فصل ششم: شخصیتهایی که ابن عربی آنها را تا حد تقدیس بزرگ میدارد
فصل هفتم: نکوهش یا ستایش؟!
خاتمه
سخن پایانی
پربازدید ها بیشتر ...
گزارشهایی دربارۀ مختصر عملیاتی در جنوب ایران: رویارویی نظامی بریتانیا و ایل قشقایی در بهار و تابستان 1918 م/ 1336 هـ.ق
سر پرسی سایکس، کلنل ای.اف. اورتون و دیگرانآنچه در این کتاب آمده، مجموعهای از گزارشهای فرماندهان بریتانیایی رشتهعملیاتی است که در بهار و تاب
ایل بختیاری در دورۀ قاجار
آرش خازنیموضوع این کتاب تأثیر متقابل حکومت و ایل در حاشیۀ ایران در دورۀ قاجار است. بررسی تاریخ اتحادیۀ ایلی ب
منابع مشابه بیشتر ...
صدای سکوت: پژوهشهایی در زمینۀ عارفان ایرانی و مسلمان
گروهی از نویسندگان به کوشش و ترجمۀ جمشید جلالی شیجانیاین کتاب دربرگیرندۀ بیست مقاله با موضوع عرفان و عارفان مسلمان و طریقتهای عرفانی است. بخشی از آنها ت
آینۀ جانان: شرح احوال و آثار و اندیشههای شمسالدین دیلمی
سعید کریمیاین کتاب مقدمهای کوتاه بر زندگی و تصنیفات و آرای شمسالدین دیلمی و نیز بر تاریخ تصوف همدان است. آگا
نظری یافت نشد.