معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.

 زندگی هدفمند در اجتماع انسانی با قوانین، بایدها و نبایدها و الزامات و امکاناتی همراه است که بیانِ زبانی آنها در گرو کاربرد واژه‌هایی چون باید، شاید، توانستن الزامی و ... است. به عبارت دیگر این عبارات زبانی بیان هنجارهای اجتماعی را ممکن می‌سازند. افزون بر این واژه‌های مذکور که "وجه‌نما" نامیده می‌شوند، به گوینده امکان بیان رویکرد ذهنی، باورها، تردیدها و برداشت‌های شخصی را می‌دهند. موضوع این پژوهش نگرشی معنایی ـ نحوی به صفات وجهی مثبت فارسی مانند ممکن، احتمالی و قابل اعتماد است که با توصیف اسامی در گروه تعریف می‌توانند القاگر مفاهیم وجهی در سازه‌های کوچک‌تر از جمله باشند.

در این کتاب هر فصل با مقدمه‌ای آغاز می‌شود که زمینه را برای مباحث آن مهیا می‌کند و با خلاصه‌ای خاتمه می یابد که مطالب آن فصل را در سطوری جمع‌بندی می‌کند. در فصل اول به تعریف و توضیح وجهیت به عنوان پدیده‌ای زبانی پرداخته شده است. سپس نگاهی اجمالی به معنی‌شناسی جهان‌های ممکن انداخته شده و نظریۀ وجهیت کراترز که از نظریه‌های غالب در مطالعۀ زبان‌شناختی وجهیت است معرفی می‌شود. در پایان هم مباحثی نحوی دربارۀ ساخت موضوعی افعال وجهی و جایگاه‌های نحوی افعال و قود وجهی معرفتی و غیر معرفتی مطرح می‌شود.

در فصل دوم پس از مرور پژوهش‌های یاری‌رساننده در طبقه‌بندی عناصر وجهی فارسی، با دو استدلال ساختار درونی افعال مرکب و وجهیت در سازه‌های غیرفعلی، اسامی و صفات وجهی به طبقه‌بندی صرفی ـ نحوی عناصر وجهی فارسی افزوده می‌شود و بدین‌ترتیب نظام وجهیت زبان فارسی گسترش داده می‌شود.

فصل سوم به مطالعۀ بازنمایی وجهیت در صفات فارسی اختصاص داده شده است. در این فصل ابتدا نگاهی مختصر به پژوهش‌هایی انداخته شده که به مطالعۀ صفات وجهی در سایر زبان‌ها پرداخته‌اند. پس از آن مروری بر تعریف و تحدید مسئلۀ صفات وجهی در زبان فارسی شده است. سپس به طبقه‌بندی ساخت‌واژی صفات وجهی فارسی پرداخته شده که ما را در تشخیص واژگانی‌شدگی ابعاد معنایی وجهیت در صفات وجهی فارسی یاری می‌دهد. فرضیه‌ای پژوهش در همین فصل و تحت عناوین ایعاد معنایی وجهیت در صفات وجهی فارسی و نگرشی نحوی به صفات وجهی فارسی محک زده شده است.

در فصل چهارم پس از نگارش خلاصه‌ای از مطالب این پژوهش و بازنگری فرضیه‌ها، به کاربرد دست‌آوردهای آن در ترجمه‌شناسی و زبان‌شناسی رایانشی اشاره‌ای شده و در پایان موضوعاتی برای تحقیقات آتی پیشنهاد شده است.

فهرست مطالب کتاب:

پیش‌گفتار

فصل اول: وجهیت

فصل دوم: عناصر وجهی در زبان فارسی

فصل سوم: صفات وجهی: نگرشی معنایی ـ نحوی

فصل چهارم: صفات وجهی: از نظریه تا کاربرد