معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.

این اثر رسالۀ مختصری است در حساب از یکی از دانشوران و علمای ریاضی دورۀ صفویه که ظاهراًً زمانی به اکبرآباد هند رفته است. او این رساله را در پنج باب تنظیم نموده و در شعبان 1049 هجری قمری به پایان رسانده و بنا به گفتۀ استاد منزوی در فهرست نسخه‌های خطی فارسی (1/177) به نام شاه ابوالهادی اصالت خان پاک‌نویس کرده است. عناوین ابواب آن چنین است:

باب اوّل: در حساب صحاح.

باب دوم: در حساب کسور.

باب سوم: در استخراج مجهولات به اربعۀ متناسبه و خطائین.

باب چهارم: در بیان قواعدی که محاسب را در استخراج مجهولات بدان احتیاج می‌افتد.

باب پنجم: در بیان مسائل جزئیه که ذکر آن موجب تشحیذ اذهان است.

و در باب پنجم 25 مسئلۀ مشکل را مطرح می‌کند و خود به حل آنها می‌پردازد.

مرحوم آقا بزرگ تهرانی (الذریعه 12/24 ش 140)به این کتاب اشاره دارد.

البته در ایران چند نسخه از این اثر در کتابخانه‌های مختلف موجود است (نک: دنا 5/1216) که با توجه به این که نسخۀ حاضر از روی خط مؤلف در سال 1113هـ ق. کتابت شده، در احیای اثر حاضر بدان اکتفا شد. این نسخه در مجموعۀ مرحوم دکتر کارو میناسیان، از ارامنۀ مقیم اصفهان، به شمارۀ 1811 موجود است. مجموعۀ میناسیان هم اکنون در کتابخانۀ دانشگاه لوس‌آنجلس در ایالت کالیفرنیا نگهداری می‌شود. تا اینکه دانشگاه مزبور با نهادن متن دیجیتال حدود 300 نسخه از نسخ خطی کارو میناسیان (اصفهان) پیش‌قراول دیجیتال‌سازی منابع خطی در دنیا شد. این رساله یک نمونه از موارد احیا شده از آن نسخه‌ها است.