معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.

اولین همایش بین‌المللی میراث مشترک ایران و عراق، در حالی برگزار شد که سابقه‌ای بدین گستردگی در موضوعات و رویکردها نداشت. دبیرخانۀ همایش بیشترین همت خود را به انتشار و عرضۀ آثاری قابل توجه و ارزنده در حوزۀ مطالعات ایرانی ـ عراقی معطوف داشت و در کنار جمع‌آوری مقالات ـ که از مهم‌ترین ثمرات این همایش بود ـ به انتشار کتاب‌هایی با موضوعات گوناگون اقدام نمود. حاصل مقالات جمع‌آوری شده در حدود 40 جلد است که 28 جلد از آن منتشر شده و در این سایت مجموعه‌های مرتبط با حوزۀ زبان و ادبیات فارسی معرفی خواهند شد.

دفتر دهم از این مجموعه مقالات دربارۀ اسطوره و دربردارندۀ نه مقاله است.

در چکیدۀ مقالۀ «بررسی کاربرد نمادها و اسطوره‌های حیوانی در شعر عبدالوهاب البیاتی و فروغ فرخزاد» آمده است: اسطوره در شعر معاصر جایگاهی بس والا یافته است؛ چرا که از مهم‌ترین ابزارهایی است که شاعران و نویسندگان می‌توانند به وسیلۀ آن، اهداف و خواسته‌های خود را با زبانی غیرمستقیم بیان کنند و اثر خود را با نمادهای اسطوره‌ای هنرمندانه‌تر و جذاب‌تر عرضه کنند. شاعران معاصر عرب و ایرانی نیز اسطوره‌ها را در شعر خود به کار برده‌اند. از میان این شاعران عبدالوهاب البیاتی شاعر معاصر عراقی و فروغ فرخزاد در آثار خود اسطوره‌های متفاوتی را به کار برده‌اند. بررسی نمادها و اسطوره‌ها در آثار شاعر یا نویسنده‌ای که از این رموز استفاده می‌کنند، دریچه‌ای نو را به روی ذهن مخاطبان می‌گشاید. بیاتی و فرخزاد هر دو اسطوره‌های حیوانی را در شعر خود به کار گرفته‌اند. حیواناتی چون کبوتر، گنجسک، کلاغ، گرگ و ... با کارکردی متفاوت در شعر این شاعران به عنوان اسطوره به کار گرفته شده است. در این مقاله به روش تحلیلی ـ توصیفی به بررسی کاربرد اسطوره‌های حیوانی در شعر این دو شاعر معاصر پرداخته شده است.

در مقالۀ «اسطوره‌های زایش در شعر معاصر فارسی و عربی» ابتدا به تبیین اسطوره‌های زایش و پیوند آنها با همدیگر و همچنین به بررسی درون‌مایۀ این اسطوره‌ها پرداخته شده و سپس اسطورۀ تموز در ایران باستان و همچنین عنقاء (ققنوس، ادونیس) در میان سیاب و نیما مورد بررسی قرار گرفته است و به چگونگی ایجاد پیوند سیاب بین اسطوره و اوضاع نابسامان سیاسی و فرهنگی ـ اجتماعی جامعۀ عراق پرداخته شده است. سپس جهان‌بینی نیما در مورد آیندۀ قشر روشنفکر جامعه و احساس نیاز آنها نسبت به ارزش‌های فرهنگی و چگونگی الهام‌پذیری وی از اسطورۀ ققنوس طرح شده است.

فهرست مقالات:

بررسی کاربرد نمادها و اسطوره‌های حیوانی در شعر عبدالوهاب البیاتی و فروغ فرخزاد/ مینا پیرزادنیا، کلثوم باقری

اسطوره‌های زایش در شعر معاصر فارسی و عربی/ رضا ناظمیان، قاسم عزیزی مراد

بررسی تطبیقی اسطوره در ادبیات فارسی و عربی/ مریم آذریان، افسانه نوری

مطالعۀ تطبیقی اسطورۀ آفرینش در تمدن‌های ایران و بین‌النهرین/ زهرا کرمی، آمنه اسفندیاری، مریم جهانتیغ‌زاد

فرات و اسطوره/ فاطمه حاجی پور

بررسی تطبیقی اسطوره در شعر شاملو و بدر شاکر سیاب/ سعدیه اصلانی

مقایسۀ بازیابی اسطوره‌ها در شعر بدر شاکر سیاب و سیاوش کسرایی/ ماندانا هاشمی، منصوره شیرازی

بررسی اسطوره در شعر مهدی اخوان ثالث و عبدالوهاب البیاتی/ کلثوم صدیقی، محمد شیردل

اسطورۀ گیل گمش، نمادی از نگاه و تفکر جهان‌بینانۀ دینی مردمان بین‌النهرین/ حمید رهبر، علی احمد ناصح