معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را در بالای صفحه ببینید.

سیروس آتابای در پانزدهم شهریور 1308 در تهران دیده به جهان گشود. در سال 1937 همراه با برادر بزرگ‌ترش امیر برای تحصیل روانۀ برلین شد؛ جایی که پدرش پزشکی خوانده بود. دیری نپایید که شعله‌های جنگ جهانی دوم بیشتر کشورهای اروپایی را در بر گرفت و در نتیجه قرار بر آن شد که دو برادر برای ادامۀ تحصیل به سوئیس فرستاده شوند؛ اما به گفتۀ آتابای از آنجا که سرپرست آنها در انجام این امر قصور کرد، سیروس نوجوان به ناچار در سال‌های وحشتناک و خونبار جنگ در آلمان ماندگار شد. پس از پایان جنگ به ایران بازگشت؛ ولی چون خواندن و نوشتن زبان فارسی را نیاموخته بود، نتوانست در یکی از مدارس تهران و در کلاس متناسب با تحصیلات خودش ثبت‌نام کند. به پیشنهاد خود راهی سوئیس شد و دورۀ دبیرستان را در آنجا به پایان برد.

اولین سروده‌های آتابای به سال 1950 در روزنامۀ «کردار» چاپ زوریخ که ماکس رایشنر شاعر و نویسندۀ نامدار آلمانی‌زبان سوئیسی دبیری صفحۀ ادبی آن را بر عهده داشت، منتشر شدند.

آتابای در سال 1952 به قصد تحصیل در رشتۀ زبان و ادبیات آلمانی در دانشگاه مونیخ ثبت‌نام کرد؛ ولی به شهادت دوستانش به‌ندرت در کلاس‌های درس شرکت می‌کرد و باور داشت مطالعات شخصی او برایش بسیار پربارترند. سیروس از همان زمان چنان شیفته و مجذوب شعر و شاعری و مستحیل در جهان واژه‌ها بود که هیچ‌یک از دوستانش جامه‌ای جز ردای شاعری را برازندۀ تن او نمی‌یافتند.

از میان شاعران و نویسندگان آلمانی به کلمنس برنتانو، ادوارد موریکه، گوتفرید بن و برتولت برشت ارادتی خاص داشت و با اریش فرید شاعر اتریشی و الیاس کانتی شاعر و نویسندۀ بلغاری‌تبار دوستی نزدیک داشت. به رمانتیسیست‌ها به دلیل کلام معجزه‌آسایشان عشق می‌ورزید و مدرنیست‌ها را به سبب دوری‌جستن از خودفریبی می‌ستود.

او در میان شاعران زمانه‌اش کاملا شناخته شده بود، چنان‌که گرهاردباخ لایتر می‌نویسد: زبان ادبی آتابای در کتاب "سر برآوردن در جایی دیگر" و به خصوص اشعار تقدیمی‌اش، شوق مرا برانگیخت تا در 23 ژوئیه شعر "برای آ.س" را بنویسم.

ماکس رایشنر در کتاب "شعر زمانه ما" (مجموعه اشعار شاعران جوان آلمانی) می‌نویسد: به رغم ویژگی‌هایی که آتابای خواهی نخواهی از فرهنگ شرقی ـ ایرانی با خود به همراه آورده است، می‌توان او را در ردیف شاعران جوان آلمانی قرار داد.

ریشارد اکسنر می‌نویسد:"درباره‌اش گفته‌اند که زندگی‌اش را وقف حرفۀ شاعری کرد؛ تقدیر چنین بود. او انسانی صمیمی، نسبتا ساکت و دیرجوش بود. او استعداد این را داشت که اگر از شخص مورد علاقه‌اش دعوت می‌کرد که به ملاقاتش بیاید، در طول این دیدار دربست در خدمت او باشد. آن دوست یا میهمان می‌رفت و می‌دانست که این ساعاتی فراموش‌نشدنی از زندگی او بوده است؛ مهم نبود که این دیدار تکرار می‌شود یا نه. در هر حال گفتن به امید دیدار "از گفتن بدرود" بهتر است. چنین انسان‌هایی تا مدت‌ها پس از مرگ‌شان، هنوز در زندگی تو حضور دارند. از زمانی که او را شناختم (بیش از چهل سال) می‌دانستم که او همواره در زندگی من حضور خواهد داشت، حتی اگر مدت‌ها او را نبینم و با او صحبت نکنم. هر دو همواره دست‌کم می‌دانستیم که آن دیگری به چه کار مشغول است؛ اما ملاقات واقعی و برای مدتی در کنار هم نشستن، رخدادی بود که به هدیۀ عالم غیب می‌مانست و ارزش این را داشت که این روز را به خاطر بسپاری؛ حتی بدون دفتر خاطرات.

آتابای سال‌های دهۀ شصت میلادی (چهل شمسی) را به تناوب در تهران و لندن گذراند. اواخر همین دهه برای مدتی به انجمن شعر «طرفه» متشکل از گروهی از شاعران جوان آن زمان پیوست. حاصل این همکاری انتشار منتخبی از سروده‌هایش به زبان فارسی بود که برگردان آنها با نظارت خود او صورت پذیرفت. در سال‌های 1979 تا 1983 را در لندن به سر برد و پس از آن تا زمان مرگش (آخر ژانویۀ 1996) در مونیخ سکونت داشت.

این شاعر توانا و پرکار در طول چهار دهه فعالیت شعری، شانزده مجموعه شعر به دست چاپ سپرد که چند جایزۀ ادبی از جمله جایزۀ «هوگو یاکوبی» و جایزۀ «آدلبرت فون کامیسو» را برایش به ارمغان آوردند.

این کتاب با وجود اینکه بخش‌هایی‌اش به زندگی آتابای و نقل خاطرات دوستان و همکاران او اختصاص دارد؛ اما شامل شعرهای این شاعر نیز می‌شود. شعرهایی که بخشی از آن را بیژن الهی و بخش دیگر را مهرداد صمدی ترجمه کرده است. در این میان ترجمه صمدی پیش‌تر در سال 1344 با عنوان "وادی شاپرک‌ها" چاپ شده بود.

فهرست مطالب کتاب:

از: شب به شب

از: چند سایه

از: آمدن‌ها و رفتن‌ها

از: اندیشه در کارگاه بافندگی

از: برابر خورشید

از: حقیقت دوگانه

از: طرح یک سراب

فرستادۀ دوم

زندگی، آثار و جایگاه سیروس آتابای

از: ساده‌تر به دشوارتر

سیروس و دارکوب یا نمونه‌ای از تبدیل طبیعت به یک منظومه

خاطراتی از سیروس / سیمین آتابای ـ مانلی (خواهر آتابای)

در جستجوی یک پژواک پنهان

تقویم ملاقات‌ها

مکاتبات سیروس آتابای با ناشرانش

وادی شاپرک‌ها