معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را در بالای صفحه ببینید.

استاد ایرج افشار مؤلف کتاب عظیم و ماندگار فهرست مقالات فارسی، مقاله‌نویسی پرکار و نامدار بود. بخش بزرگی از کارنامۀ پربار وگهربار ایرج افشار مقالات کوتاه و بلندی است که نوشته است. نگاهی به «فهرست موضوعی از چاپ‌کرده‌ها و نوشته‌های ایرج افشار» نشان می‌دهد که این مرد ایران‌مدار تقریباً در تمام ساحات مرتبط با ایران و فرهنگ گرانسنگ آن قلم زده است.

افشار دانشمندی بود پخته‌نویس و سخته‌نویس. انشاءنویس نبود. مقالاتش عموماً پر از معلومات و اطلاعات تازه است و مستند به مآخذ و منابع معتبر و متقن. زمانی قلم برمی‌گرفت که سخن تازه‌ای داشته باشد... برخلاف اعتقاد برخی خامان راه نرفته، افشار مرد نکته‌یاب و مبتکر و تازه‌جویی بود. مقالاتی که دربارۀ مسائل کلان و کلی مرتبط با نسخه‌های خطی نوشته و مقاله‌ای که راجع به «جریان‌های ادبی در مجلات فاسی» نوشته و مقالات «انجمن‌های ادبی» و «گونه‌های رنگ در زبان فارسی» مشتی است از خروار.

«دشمن طاوس آمد پرّ او». حقیقت این است که ایرج افشار آنقدر کارکرد و آنقدر کار بزرگ کرد که مقالات او در سایۀ آثار دیگر او قرار گرفته است. این کتاب دربردارندۀ مجموعه‌ای است از تعدادی از مهم‌ترین مقالاتی که ایرج افشار در حوزه‌های مختلف و در دوره‌های گوناگون زندگی پربارش نوشته است.

فهرست مقالات کتاب:

ایران‌شناسی: تحقیقات ایران، به یاد سعید نفیسی

انجمن‌ها و کنگره‌ها: انجمن‌های ادبی، مشرق‌زمین و معنای تاریخ

کتاب‌شناسی: سفرنامه‌های فارسی تا روزگار استقرار مشروطیت، فهرست‌نامۀ اهم متون کشاوزی در زبان فارسی

معرفی کتاب: تاریخ نصرآبادی، ترجمۀ هفتصدسالۀ انجیل‌های چهارگانه، کهنه‌کتاب‌ها دربارۀ ایران

نسخه خطی (کلیات): آسیب‌های طبیعی و سنتی نسخه‌های خطی، امانت دادن کتاب، سرگذشت و سرنوشت نسخه‌های خطی، صحافی فرنگی‌ساز در ایران، کتاب و صندوق، «عرض» در نسخه‌های خطی

معرفی نسخه‌های خطی: ختم‌الغرائب = تحفة العراقین

چاپ و نشر کتاب: چاپ نسخه‌برگردان مخطوطات، قلمرو کتاب فارسی

کتابداری و کتابخانه: کتابداری در کتابخانه‌های قدیم ایران، موج نو در کتابداری و دریای سنت

انتقاد کتاب: نسخه‌برگردان «سفینه تبریز»، بخارای من ایل من، بامداد نیشابور و شامگاه تاریخ

نشریات: جریان‌های ادبی در مجلات فارسی، صور اسرافیل، سخن خوب ز گویندۀ خاموش

مباحث تاریخی: اشاراتی به تاریخ‌نگاری ایرانیان، سخنانی اجمالی دربارۀ مشروطیتی که پا نگرفت، پیوستگی منابع کتابی و کتابه‌ای، ارتباط وقف و تاریخ

مباحث اجتماعی: طبقه‌بندی نام‌ها در خاندان‌های یزد

مباحث تاریخ هنر: مقدماتی دربارۀ تاریخ معماری در ایران

جغرافیای تاریخی: نوشته‌های جغرافیایی در سفینۀ تبریز

آثار باستانی و کتیبه‌ها: ویرانه‌های باستانی سیستان، سنگ قبر برادر مؤلف کشف‌الاسرار

سفرنامه: گلگشت نو

اسناد تاریخی: اسناد تاریخی در ایران، دیوان اسناد، سندهایی چند برای کاربرد در تاریخ عکس‌های تاریخی و تاریخی شدنی ایران

زبان و ادبیات فارسی: گونه‌های رنگ در زبان فارسی، آغازۀ ترجمۀ کتاب‌های فرنگی به فارسی، سیف الدین باخرزی، شعر وثوق الدوله، اشعار تقی زاده

یاد و خاطره: چهل سال با حبیب یغمائی، یادی از پرویز خانلری، محمدعلی جمالزاده، به یاد مسکوب، ستودۀ بیابانی، با سایه در سایه‌سار خاطرات

رساله‌های پیشینیان: حظّیات

تازه‌ها و پاره‌ها: نظری بر نظر سنا، فهرست‌های رجال بامداد، به خجستگی و فرخندگی زبان فارسی، افسانه‌های ملال دروغ‌گویان، انواع چینی در عهد صفوی، فارسی‌های تاریخ المستبصر، نمونه‌هایی از سانسور، چرا مشروطیت پا نگرفت؟، آینده و سبب انتشار اسناد رجال سیاسی، از اینجا و از آنجا، از انتشارات پنهانی تا کتاب‌های جلد سفید، لزوم چاپ متون فارسی، دو کتاب نادیده در چین، راه آینده، آینده و گذشته، مسئلۀ دسترنج نخستین مصحح، کاغذ و پست، شادباش نوروز و آیندۀ ما.