معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را در بالای صفحه ببینید.

نزار قبانی یکی از محبوب‌ترین و مردمی‌ترین شاعران عرب معاصر عرب است. دکتر شفیعی کدکنی در وصف وی می‌گوید: چه بخواهیم و چه نخواهیم، چه از شعرش خوشمان بیاید یا نه، قبانی پرنفوذترین شاعر عرب است.

جمال الغیطانی نویسندۀ مصری نزار قبانی را اینگونه مورد ستایش قرار داده است: با هر معیاری که بسنجیم، او بزرگ‌ترین شاعر معاصر عرب است که توانسته شعر خود را نه تنها برای نخبگان، بلکه برای مردم عادی قابل فهم سازد.

خود نزار مردمی بودن شعر خود را اینگونه توصیف می‌کند: شعر باید لباس ملی باشد که همه به تن کنند و نان داغی باشد که همه بخورند و باغی آزاد برای استفادۀ شبانه‌روزی همۀ شهروندان باشد. این حرف یعنی من بورژوازی شعر و طبقاتی بودن آن و سالن‌های بسته‌ای که طبقۀ روشنفکر و احتکارهای فرهنگی در آن رفت و آمد می‌کنند را قبول ندارم.

نزار قبانی در 21 مارس 1923 در یکی از محله‌های قدیمی شهر دمشق به دنیا آمد. تحصیلات خود را در این شهر به پایان برد و در سال 1945 در رشتۀ حقوق از دانشگاه دمشق فارغ التحصیل شد و سپس به استخدام وزارت خارجۀ سوریه درآمد و به مدت 21 سال در سمت‌‌های دیپلماتیک در قاهره، آنکارا، لندن، مادرید، پکن و بیروت خدمت کرد. در سال 1966 از مشاغل دیپلماتیک استعفا کرد و به بیروت رفت و در آنجا مؤسسه انتشاراتی به نام خود دایر کرد. پس از درگرفتن جنگ‌های داخلی لبنان و کشته‌شدن همسر او در سال 1982 نخست به ژنو و سپس به لندن رفت و تا اواخر عمر در همان جا ماندگار شد. در سال 1998 درگذشت و بنا به وصیت خودش در آرامگاه خانوادگی در دمشق به خاک سپرده شد. این کتاب ترجمۀ کتاب سی و سوم نزار قبانی است که در جلد هشتم «الاعمال النثریة الکاملة» آمده است و دربردارندۀ سخنان آغازین وی در شب شعرهاست که خود آنها را جمع‌آوری کرده است. این سخنان تجربه‌های یک شاعر موفق و مردمی را با زبانی شیوا و جذاب به مخاطب منتقل می‌کند. سخنانی که در آغاز شب شعر ایراد می‌کند، سخنرانی نیست، بلکه نثری ادبی است که آنها را از پیش برای هر شب شعری با توجه به فضای همان کشوری که دعوت شده است، می‌نگارد و پیش از شعرخوانی قرائت می‌کند.

نزار قبانی در مقدمه می‌نویسد: این سخنانی که من در طول سفرهای شعری‌ام در جهان عرب به زبان آوردم، مقدمات ورودم به لحظۀ شعر است. سخنانی که به نظر من دروازه‌ای است که برای ورود به قصر شعر ناگزیریم از آن عبور کنیم. کوک ساز نوازنده‌اند پیش از کنار رفتن پرده.

نمی‌‌دانم چرا خیال می‌کردم بدون اجازه و پیش از درزدن و اطمینان از اینکه شعر آماده استقبال از ماست، نباید وارد اتاقی شد که شعر در آن خوابیده است. ایجاد آمادگی در مخاطب برای ورود به شعر خیلی اهمیت دارد. درست مثل آماده‌کردن کودکان برای اولین روز مدرسه یا آماده‌کردن زمین برای بذر یا آماده‌کردن بازیگر تئاتر پیش از رویارویی با نورها.

در ابتدای بخشی با عنوان «دمشق ـ مارس 1979» که به دعوت انجمن دانشجویان سوریه آورده شده، اینگونه می‌نویسد: شعرخوانی در دمشق، عطر و طعم دیگری دارد. شعرخواندن برای دانشجویان هم‌وطنم نواختنی منحصربه‌فرد بر تارهای قلب است. در دمشق نمی‌توانم بی‌طرف باشم.