معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را در بالای صفحه ببینید.

سارمات‌ها از نژاد هندواروپایی و وابسته به شعبۀ شمالی گروه ایرانی‌زبان به شمار می‌رفتند که غالباً گروه سکایی نامیده می‌شوند و شامل ساکی‌های sacians‌ آسیای مرکزی بودند. آنها با مادهای باستانی و پارس‌ها و پارت‌ها قرابت نزدیک داشتند. زبان آنها وابسته به زبان اوستایی و لااقل وابسته به زبان سورومات‌های هرودوت، یعنی شعبۀ غربی آنها بود، احتمالاً گویشی از زبان سکایی به شمار می‌رود و زبان خود آنها از این دو زبان کهن‌تر است.

تاریخ سارماتی ـ آلانی بیش از هزار سال ادامه داشت و در صحنه‌ای عظیم تقریباً با طول سه هزار مایل از کوه‌های آلتایی در سیبریه به سوی غرب و به طرف کوه‌های کارپات گسترده بود و اگر تاریخ‌های کوچک‌تر را نیز به شمار آوریم، این مرحله را می‌توان تا فرانسه، اسپانیا و حتی جزایر بریتانیا و به طرف مشرق تا شرق دریای چین گسترش داد. سارمات‌ها هرگز موجودیت سیاسی نیافتند و فرهنگ طوایف و گروه‌های مختلف آنها همیشه تا حدی با یکدیگر فرق داشت. هرگونه بازسازی تاریخ آنها که این موضوع را دربر نگیرد، تصویری نادرست به دست خواهد داد.

تاریخ سارمات‌ها سرگذشت طوایف و گروه‌های بسیاری است که از شرق به غرب مهاجرت کردند و هر یک به پیش تاختند و به نوبۀ خود از پشت سر مورد فشار قرار گرفتند تا اینکه به مرز روم رسیدند و در آنجا به جریانات متضاد و پیچیده برخورد کردند. هر گروهی پس از رسیدن به محیط تازۀ خود سعی کرد فرهنگ و سنت‌ها و مراسم باستانی خود را حفظ کند، حتی اگر در سرزمینی که از آنجا رانده شده بود، تکامل تازه‌ای صورت می‌گرفت.

در تاریخ سارمات‌ها امکان دارد که پنج دورۀ عمده را تشخیص داد که در پایان آنها ویژگی این قوم دستخوش تغییرات اساسی شده بود. این تقسیم‌بندی به ادوار مختلف، متکی بر اوضاع و احوال متغیر و گرایش‌های تکاملی در حوزۀ اصلی و باستانی سارمات‌ها، یعنی سرزمین استپی ولگای سفلا است، تغییراتی که به نوبۀ خود تحت تأثیر توالی حوادث در سرزمین‌های استپی آسیا در شرق قرار گرفت. فرایندی که نیز تا حدی کمتر دربارۀ سرزمین‌های غرب ولگا قابل انطباق است.

این دوره‌ها که اصطلاح به کار برده شده از سوی باستان‌شناسان روسیه در مورد آنها به کار می‌رود، به طور مرتب در فصول این کتاب دنبال شده است. در مقدمه ویژگی کلی سارمات‌ها، نوع زندگی، شیوه و نظام امور آنها مورد بحث قرار گرفته است. فصل دوم مربوط به کهن‌ترین دورۀ تاریخ آنها و شامل سده‌های ششم و پنجم پیش از میلاد و مشهور به دورۀ سارماتی در غرب و در سرزمین‌های استپی ولگا و اورال و به عنوان دورۀ بیابان‌گردان نخستین در استپ‌های آسیایی است. سه فصل بعدی ادوار کهن، میانه و متأخر سارماتی را توصیف می‌کند و دربردارندۀ حدود هشتصد سال تا سدۀ چهارم میلادی است که تا آن زمان اروپای مرکزی وارد حوزۀ فعالیت آنها شده بود. سخن اخر به اختصار نشان می‌دهد سارمات‌ها چگونه در سراسر اروپا پخش و جذب اقوام دیگر شدند و سرانجام هویت خود را از دست دادند.

در بازسازی تاریخ بسیار پیچیدۀ گروه‌های مختلف سارماتی ـ آلانی به طور کلی کوشش شده همۀ روایت‌های وابسته به نویسندگان باستان و اوایل قرون وسطا به یکدیگر پیوند داده شود و مواد باستان‌شناختی بر اساس آن تعبیر شود.

نویسنده در نوشتن این کتاب از گزارش‌های بی‌شمار باستان‌شناختی دربارۀ محل‌های سارماتی ـ آلانی سود برده و از آثار مربوط به مراحل جداگانه در تاریخ این اقوام استفاده کرده است؛ مهم‌ترین آنها در کتاب‌شناسی پایان کتاب آورده شده است.

فهرست مطالب کتاب:

پیش‌گفتار

فصل اول: شناخت سارمات‌ها

فصل دوم: آغاز تاریخ سارمات‌ها: سده‌های ششم و پنجم پیش از میلاد

فصل سوم: دورۀ پیشین سارماتی: سده‌های چهارم و سوم پیش از میلاد

فصل چهارم: دورۀ میانۀ سارماتی: سدۀ دوم پیش از میلاد تا اواسط سدۀ اول میلادی

فصل پنجم: دورۀ متأخر سارماتی: اواسط سدۀ اول تا سدۀ چهارم میلادی

فصل ششم: سخن آخر