معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را در بالای صفحه ببینید.

این کتاب یکی از بهترین منابع شناخت اصطلاحات داروشناسی و گیاه‌شناسی هندی ـ ایرانی است که در آن می‌توان به غالب نام‌های هندی گیاهان و داروهای دیگر دست یافت و معادل‌های فارسی بیشتر آنها نیز قید شده است.

این کتاب در کنار کتاب‌های فارسی در مفردات و مرکبات می‌تواند به عنوان یک منبع مهم و قابل ارجاع و مکمل در بررسی‌های تاریخ پزشکی در شبه قاره مورد توجه قرار گیرد. به ویژه زبان کتاب فارسی است و برای ما ایرانیان و فارسی‌زبانان به آسانی مورد استفاده است.

مؤلف کتاب حکیم رضاعلی‌خان حیدرآبادی فرزند حکیم محمود علی‌خان بود که در اواخر سدۀ دوازدهم در همان حیدرآباد به دنیا آمد. پدر و پسر هر دو از پزشکان نامدار حیدرآباد دکن در هند بودند. رضا علی‌خان نیز علم طب را نزد پدر فرا گرفت و کار طبابت را در همان مطب پدر و در محضر وی آغاز نمود و به درجۀ کمال شهرت و حذاقت رسید و دیری نگذشت که مورد توجه سلاطین دکن قرار گرفت و از طرف ایشان مورد توجه و حمایت قرار گرفت و خدمات ارزنده‌ای در تاریخ پزشکی شبه قاره انجام داد که مهم‌ترین آنها همین کتاب است. وفات این پزشک جلیل القدر در سال 1258 هجری قمری بود و مدفنش در بیرون فتح دروازۀ حیدرآباد دکن است.

این کتاب به صورت الفبایی و بر اساس حروف تهجی فارسی ترتیب یافته که جلد اول آن از حرف الف تا سین و جلد دوم آن از سین تا یا را دربر دارد. وی ابتدا اسامی داروها را به هندی اساس قرار داده و غالباً معادل اصطلاحات فارسی آن را با مشخصات فیزیکی و خاصیت هر یک در درمان بیماری‌های مختلف برمی‌شمارد.

در ضمیمۀ این کتاب فهرستی از اسامی 140 نفر از پزشکان هندی و شجرۀ اولاد و احفاد خود را آورده است.

در آخر کتاب برای سهولت استفادۀ محققین، اصطلاحات هندی خارج شده و ضمیمه شده است.