۳۰۱۶
۷۰۲
حروفیه از ابتدا تاکنون با استناد به منابع دست اول

حروفیه از ابتدا تاکنون با استناد به منابع دست اول

پدیدآور: فاتح اُسلو اِر ناشر: مولیتاریخ چاپ: ۱۳۹۱مترجم: داود وفایی مکان چاپ: تهرانتیراژ: ۱۱۰۰شابک: 4ـ69ـ2671ـ964ـ978 تعداد صفحات: ۵۵۰+۲۶

خلاصه

در این کتاب به معرفی کامل حروفیه پرداخته شده و تأثیر حروفیه بر گروه‌های دیگر، ادبیات حروفی و نحوه نگاه حروفیان به مسائل مختلف شرح داده شده است.

معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را در بالای صفحه ببینید.

 

در این کتاب به معرفی کامل حروفیه پرداخته شده و تأثیر حروفیه بر گروه‌های دیگر، ادبیات حروفی و نحوه نگاه حروفیان به مسائل مختلف شرح داده شده است. ویژگی اصلی این کتاب استفاده از منابع دست اول حروفی در آن است، به طوری که ارجاعات در اغلب موارد به کتاب‌های اصلی حروفیان است. کتاب با معرفی حروفیان و آثارشان شروع شده و پیش‌زمینه‌های تاریخی حروفیه را تبیین و در نکات اساسی، آنها را با کسانی که به موضوع حروفیه پرداخته‌اند، مقایسه کرده است. به همین ترتیب، با استفاده از متون اصلی حروفیه، موقعیت دینی و مذهبی را مشخص کرده است. پس از مقدمه، درباره دیدگاه حروفیان، در اینکه «حرف»، تشکیل‌دهنده بنیان هستی است توضیحاتی داده است. در ادامه بحث، ارتباط حروف و خدا و نوع نگاه حروفیان به خداوند، اسماء الهی و وجود آنها بررسی شده است. در بخش‌های بعدی، برتری انسان نسبت به آفریده‌های دیگر بر اساس تفسیر حروفی توضیح داده شده و نتیجه‌گیری شده است. در بخشی که به تفاسیر حروفی در خصوص پیامبران آمده است، تأثیر تفاسیر حروفی و نظرات آنها درباره عبادات و جهان پس از مرگ بیان شده است. در این تحقیق هنگام بیان اندیشه‌های حروفیان، نظرات «فضل الله» یا حروفیان دیگر، به ترتیب توضیح داده شده است.

بعد از سرکوب نهضت سربداران و خاتمۀ استقلال سادات مرعشی به دست تیمور گورکانی، حروفیه از تشکل‌های سازمان‌یافته‌ای بود که توسط فضل الله استرآبادی به وجود آمد و پس از قتل او توسط میرانشاه پسر تیمور فعالیت‌هایش در ظاهر متوقف شد. فضل الله حروفی که دربارۀ معانی حروف و ارتباط آنها با ذات حق و همچنین در باب حلول و اتحاد مطالبی شبیه به اقوال باطنیه داشت، پاره‌ای از ادعاهای منسوب به حلاج را نیز تجدید کرد. او برای حروف ویژگی‌های اسرارآمیزی قائل بود و به همین دلیل به «فضل الله حروفی» مشهور شد و پیروانش به حروفیه شهرت یافتند.

حروفیه برای کلمه و حروف و اصوات با استفاده از حساب ابجد خواص عجیبی قائل‌اند و آیات و معارف دینی را از همین راه تأویل و تفسیر می‌کنند. نخستین اشاره به کاربرد علم حروف در مکاتب و مذاهب فکری عقیدتی دورۀ اسلامی احتمالاً متعلق به فرقۀ اسماعیلیه است. در نظر حروفیان کلمات وسیلۀ خلق عالم هستند. بنابراین واژه‌هایی که برای نامیدن اشیاء به کار می‌بریم، کلماتی اعتباری برای نامیدن اشیاء نیستند، بلکه کلام حق و ماهیت خود اشیاء هستند؛ پس اسماء غیرمسمی خواهند بود. از نظر آنان بعضی از 32 حرف الفبای قارسی در کتاب‌های آسمانی مذکورند؛ طبق این نظر در تورات 22 حرف، در انجیل 24 و در قرآن 28 حرف موجود است.

از عقاید دیگر آنها این است که هیچ حقیقتی بی‌صورت نیست و نخواهد بود. دلیل قطعی آنان بر اثبات این امر آن است که حق در قیامت به صورتی مرئی خواهد شد و اهل بینش به لقای او مشرف خواهند شد. حق در این عالم به صورت‌های گوناگون متجلی می‌شود، اما با وجود تجلی حق در کثرات اسماء، وحدت ذات حق باقی است. بنابراین مانند طرفداران وحدت وجود، به نظر حروفیه خداوند در همۀ اشیاء ظهور دارد؛ اما کامل‌ترین ظهور حق در انسان است.

برخی از کتاب‌های اساسی حروفیه عبارتند از: آثار فضل الله یعنی جاویدان‌نامه، نوم‌نامه، محبت‌نامه و عرش‌نامه، توحیدنامه؛ قیامت‌نامۀ علی الاعلی، حج‌نامه، محشرناه، اسم المسمی، بیان الواقع یا رساله معادی میرشریف از خلفای فضل، خواب‌نامه، اشارت‌نامه، زبدة النجاة و .... .

تأثیرات تشیع در حروفیه را در نقل احادیث شیعه، قبول برخی معتقدات شیعه و ستایش امامان شیعی می‌توان یافت. با این همه مخالفت‌هایی با اسلام و پاره‌ای از معتقدات خاص شیعه را نیز به آنان نسبت داده‌اند، از جمله اینکه آنان فضل الله حروفی را مهدی می‌دانستند.

حروفیان حروف را اساس وجود می‌دانند. آنان هم مانند بسیاری از فلاسفۀ مسلمان، آیۀ 82 سورۀ یاسین را مبنای نظرات خود قرار می‌دهند که می‌فرماید: «هر گاه خداوند چیزی را اراده کند، دستور "باش" می‌دهدد و آن چیز بی‌درنگ به وجود می‌آید».

بنا بر این آیه خلقت بر اساس فرمان «کن» که متشکل از حروف است، تحقق می‌یابد. در این‌باره به دو سخن حضرت علی (ع) استناد می‌کنند. سخن اول آن است که سلسله اسرار الهی را تا نقطه می‌رساند و دیگر سحن اینکه می‌فرماید علم نقطه‌ای بود و نادانان آن را افزایش دادند. نقطه در اینجا نماد وحدت ات و حرف کنایه از کثرت می‌باشد. هر قدر وجود نقطه نسبت به وجود حرف اولویت داشته باشد و حرف وابستۀ بدان باشد، حرف در اظهار کمالات و تفسیر حقایق و معانی برتر از نقطه است و این منظر نقطه به حرف وابستگی دارد. این است که خداوند پیامبر (ص) را با حروفی مانند طه خطاب کرده و علی (ع) نیز خود را نقطه نامیده است.

هر یک از حروف الفبا دارای ارزش عددی مشخصی است که به واسطۀ همین مطلب می‌توان ارزش عددی کلمه یا کلمات را محاسبه کرد. با اعداد به دست آمده نیز امکان دست‌یابی به نتایج معین وجود دارد که یهودیان و یونانیان بر این علم واقف بوده‌اند.

حروفیان فلسفۀ خود را بر اولویت جنبۀ هستی‌شناسانه حروف بنا نهاده‌اند. آفرینش با صوتی متشکل از حروف «کن» آغاز شده است. همۀ موجودات در جهان هستی بالقوه یا بالفعل دارای صدا هستند و تعداد این صداها 32 عدد در برابر 32 حرف است و اساس هستی بر این 32 حرف استوار است. در میان مخلوقات تنها انسان است که می‌تواند تمام حروف را تلفظ کند.

این کتاب حاصل هفت سال نلاش و پژوهش فاتح اسلو ار نویسنده و محقق جوان ترک است که تمام منابع حروفی به زبان‌های فارسی و عثمانی را مطالعه کرده و در اثر خود به بررسی فلسفۀ حروفیه و تأثیرات این جریان بر ادبیات فارسی و ترکی پرداخته است.

فهرست مطالب کتاب بدین قرار است:

بخش اول: تاریخ حروفیان

بخش دوم: عقاید حروفیه

بخش سوم: حروف

بخش چهارم: الله

بخش پنجم: انسان

بخش ششم: پیامبران

بخش هفتم: عبادات

بخش هشتم: قیامت و زمان بعد از مرگ

نتیجه

کتاب‌شناسی

نظر شما ۰ نظر

نظری یافت نشد.