معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را در بالای صفحه ببینید.

هر کس می‌تواند با دیوان حافظ مشورت کند. هم‌چنان که می‌تواند به دیوان حافظ تفأل کند. سراسر غزلیات حافظ رنگ مشاوره و راهنمایی دارد. در این کتاب سعی نویسنده بر آن است که با نگرشی جدید و مشاورگونه به کاربرد برخی از ابیات غزل‌های حافظ در جلسات مشاوره‌ای بپردازد.

در این کتاب ابتدا غزل‌هایی از دیوان خواجه حافظ که بیشتر مرتبط با مسائل اجتماعی هستند، انتخاب شده و سپس بر اساس موضوع‌هایی چون رابطۀ حسنه، رازداری، دل و اهل دل، باد صبا (مددکاری) و بیت‌های متفرقۀ مرتبط با مشاوره طبقه‌بندی شدند. آنگاه تفسیر کوتاهی از آن بیت با استفاده از منابع معتبر ارائه شده است. در این کتاب مؤلف با دید مشاوره‌ای، روش به‌کارگیری هر بیت را در جلسۀ مشاوره‌ای مشخص کرده است.  هدف اصلی مؤلف از نگارش این کتاب کاربردی‌کردن ابیات ناب غزل‌های حافظ در جلسات مشاوره‌ای است.

در بخش اول از ابیاتی استفاده شده که در آنها واژۀ بر معنای «ساقی» آمده است. ابتدا تفسیر هر بیت آورده شده و سپس با توجه به مفهوم بیت مورد نظر و مطابقت‌دادن آن با متون مشاوره‌ای، موارد کاربرد هر بیت در جلسۀ مصاحبۀ مشاوره‌ای مشخص شده است.

برای مثال هرگاه مراجع از مشاور بخواهد سریع‌تر او را به نتایجی برساند، می‌تواند از این بیت استفاده کند:

بر لب بحر فنا منتظریم ای ساقی                                          فرصتی دان که زلب تا به دهان این همه نیست

در بخش دوم کتاب به مصاحبه‌های مشاوره‌ای پرداخته شده است. در این بخش هر بیت به یک فرایند در جلسه مشاوره اختصاص یافته است. به طور مثال برای این بیت:

شب تاریک و بیم موج و گردابی چنین هایل                            کجا دانند حال ما سبک‌باران ساحل‌ها

مصاحبۀ زیر درنظر گرفته شده است:

مشاور: هم اکنون چه حالی داری؟

مراجع: حال خوشی ندارم. مانند کسی هستم که در یک شب تاریک در یک کشتی بر روی امواج قرار گرفته و هر لحظه احتمال سقوط برایش وجود دارد. کسانی که با مشکلات من آشنا نیستند، مرا درک نمی‌کنند. مشاور: تو را درک می‌کنم.

در بخش سوم از بیت‌هایی که به مناسبت‌های مختلف می‌تواند در جلسۀ مصاحبۀ مشاوره‌ای کاربرد داشته باشد، استفاده شده است. با توجه به تفسیر هر بیت، به مفهوم کاربردی آنها با استناد به متون مشاوره‌ای اشاره شده است. افسردگی، جایگاه نصیحت، مشاور اصیل، تغییر رفتار، مشاور ناجی، قدردانی، مشاورۀ منقطع، جابجایی و پیغام‌رسانی از جملۀ این موارد است.

در بخش چهارم از بیت‌هایی استفاده شده که حاکی از رابطۀ حسنۀ بین مادح و ممدوح یا عاشق و معشوق می‌باشد. سپس با توجه به تفسیر هر بیت، از آن نکتۀ کاربردی و مشاوره‌ای استخراج شده است. مهم‌ترین مطالب این بخش به ابیاتی اختصاص یافته که در آنها «رخ»، «کرشمه» و «خال» به عنوان عوامل ایجاد رابطۀ حسنه استفاده شده است. صحبت پاک، سوسن و گل، من و ساقی، رخ برافروختن، رخ ساقی، آب رخ، کرشمه، قانون جذب، قدردانی و دست‌آوردها از جمله عناوین و مفاهیم این بخش هستند.

در بخش پنجم با توجه به برخی از بیت‌هایی که در آنها از دل و اهل دل استفاده شده تنظیم شده است. به این نکته باید توجه داشت که برای هر مراجعی که گنجایش و ظرفیت داشته باشد، «دل خودش» می‌تواند مشاور خوبی باشد. بنابراین اهل دل نیز می‌تواند به عنوان مشاور کاربرد داشته باشد.

در بخش ششم ابتدا هفده بیت مرتبط با رازداری آورده شده و سپس تفسیر مختصری از مفهوم عارفانه، عاشقانه یا رندانۀ هر بیت آورده شده است. با توجه به مفهوم هر بیت و ارتباط دادن آن با کاربردهای مشاوره‌ای، موضع و موقعیت استفاده از آنها در مصاحبۀ مشاوره‌ای مشخص شده است. عناوین این مطالب عبارتند از: ترس از برملا شدن راز، محرم راز بودن دوست، عدم صلاحیت ارباب کینه در رازداری، یار آشنا و رازداری، سرنوشت افشاگران راز، شرط رازداری، گذشتگان رازدار، برداشت‌های گوناگون از راز، پناه‌بردن به عوامل طبیعی، جابجایی آرزوها و افشای راز، اصلاح معلومات، مقاومت مشاور در مقابل افشای راز، دل مخاطب رازدار، افشاشدن راز، ظرفیت در رازداری.

در بخش هفتم کتاب از باد صبا به عنوان مددکار در امر مشاوره استفاده شده است:

ای نسیم سحر آرامگه یار کجاست                            منزل آن مه عاشق‌کش عیار کجاست

در پایان که خود یک بخش مستقل را تشکیل داده، یک غزل ناب به نام "مجلس انس" انتخاب شده است. ابیات این غزل به هم مرتبط است و از آن به عنوان یک جلسۀ مطلوب مشاوره‌ای برداشت شده است.

عشقبازی و جوانی و شراب لعل فام                           مجلس انس و حریف همدم شرب مدام

ساقی شکر دهان و مطرب شیرین‌سخن                      هم‌نشینی نیک کردارو ندیمی نیک نام

شاهدی در لطف و پاکی رشک آب زندگی                   دلبری درحسن و خوبی غیرت ماه تمام

بزمگاهی دل نشان چون قصر فردوس برین                 گلشنی پیرامنش چون روضۀ دارالسلام

فهرست مطالب کتاب بدین قرار است:

مقدمه

دیدگاه‌ها و پیشینه

بخش اول: مشاور در نقش ساقی

بخش دوم: مصاحبۀ مشاوره‌ای

بخش سوم: کاربردها

بخش چهارم: رابطۀ حسنه

بخش پنجم: دل و اهل دل

بخش ششم: رازداری

بخش هفتم: مددکاری باد صبا

بخش هشتم: مجلس انس