معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را در بالای صفحه ببینید.

سابقۀ تاریخی و فرهنگی غنی شهر مراغه در تاریخ ایران، مراکز دیدنی و تاریخی بسیاری را به ارمغان گذاشته است. دربارۀ گذشتۀ مراغه به ویژه اوضاع پیش از اسلام آن اطلاعات روشنی در دست نیست. به اعتباری در عهد اشکانیان نام آن «فراعته» بوده، ولی جغرافی‌نویسان بعد از اسلام چون بلاذری، ابن فقیه و یاقوت حموی نام آن را «افرارود» و «فرارود» یاد کرده‌اند.

سده‌های پنجم تا هشتم دوران اوج تمدن و فرهنگ در مراغه شمرده می‌شود که نقطۀ اوج آن احداث رصدخانۀ عظیم مراغه بود. مراغه در این دوران جایگاه بسیاری از دانشمندان مهاجری بود که برای کسب علم یا شهرتی در این شهر مدتی اقامت داشتند. مراغه پس از ایلخانان مغول در زمان جلایریان نیز همچنان اعتبار خود را حفظ کرد و همواره جزء بزرگ‌ترین شهرهای ایران بود. یکی از محققین غربی می‌نویسد: «در قرن هشتم و نهم هجری هنوز هاله مراغه در افق می‌درخشید و پرتوافشانی می‌کرد».

مقبرۀ آقالار به عنوان بنای باقی مانده از دورۀ زندیه بیانگر نوع و سبک معماری این دوره بسیار مهم است. عرفا و شخصیت‌های سیاسی، مذهبی و هنرمند این شهر در این مکان آرمیده‌اند که از جمله شاخص‌ترین آنها می‌توان به عبدالفتاح موسوی مراغی متخلص به شیخ اشراق و شاهزاده رضاقلی میرزا متخلص به مجنون علی شاه اشاره کرد.

از مشاهیر مراغه می‌توان به اوحدی مراغی اشاره کرد. شیخ رکن الدین حسینی در سال 670 قمری در مراغه به دنیا آمد. بیشتر تذکره‌نویسان او را از مریدان اوحدالدین کرمانی می‌دانند و دلیل تخلص او به «اوحدی» را نیز بدین علت می‌دانند. از آثار وی می‌توان به مثنوی‌های جام جم و ده‌نامه، دیوان اشعار شامل قصاید و غزلیات عرفانی که به اسلوب حدیقۀ سنایی سروده شده اشاره کرد. وی در سال 738 قمری در مراغه بدرود حیات گفت.

عبدالقادر مراغی از دیگر شخصیت‌های بارز مراغه بوده است. وی ملقب به «حافظ، گوینده و نظام الدین» بوده و مشهور به ابن غیبی یا حافظ المراقی یا خواجه عبدالقادر بوده است. وی را عالم به علوم متداول زمان، حافظ و قاری قرآن، دارای طبع شعر، خوشنویسی استاد، تصویرگری ماهر، موسیقی‌دان و موسیقی‌پژوه، متخصص در علوم نظری و عملی در موسیقی و نوازندۀ عود و خواننده و در نهایت از مفاخر تاریخ هنر ایران در نیمۀ قرن هشت و نه قمری و آخرین نظریه‌پرداز موسیقی کلاسیک که تنها بعد از اوست که اطلاعات دقیق و موثق و قابل اطمینان دربارۀ مطالب موسیقیایی می‌توان یافت، دانسته‌اند. کنز الالحان، مقاصد الالحان، جامع الالحان و شرح الادوار از آثار مهم وی هستند.

صمدخان شجاع الدوله، اعتماد السلطنه، مجذوب علیشاه مجرم مراغی، مجیر السلطان، دخیل مراغی، حاج زین العابدین مراغی و .... از مشاهیر مراغه هستند.

فهرست مقالات این کتاب:

مراغه در یک نگاه/ احمد کتابچی           

ساختارشناسی فرهنگ و تمدن هزارۀ اول قبل از میلاد/ توحید همتی ارقون         

زیرساخت‌های فرهنگی، اجتماعی و عمرانی موردنیاز جهت توسعه اکوتوریسم/ عظیمه اشرف‌پور، موسی خدایاری

اکوتوریسم منطقه مراغه و خواجو/ عظیمه اشرف‌پور، مریم وثوقیان، مرضیه توفیق، افسانه خوش‌رفتار    

ردپایی از دینی کهن در فولکلور مردم سراجوی مراغه/ اشرف ستارنژاد، سعید ستارنژاد

نگاهی گذرا به قره‌بابا: راوی تاریخ خداجوی مراغه    

تجلی هنر و تزیین کاشی در معماری اسلامی مراغه/ توحید همتی ارقون

نقش آب‌های درمانی شهرستان مراغه در توسعه اقتصادی منطقه‌ای/ علیرضا پاشائی، علی آذر  

بررسی تأثیر عوامل طبیعی بر چگونگی استقرار شهر و نحوة گسترش آن/ سیدهادی موسوی   

تصوف و مراغه/ مصطفی حسین‌زاده       

شجره‌نامه طریقتی در سنگ نگاره ستون ایپلیک از سدة نهم هجری/ افسانه حصیری    

صدیق‌الحکماء و معرفی یک سند قرارداد پزشکی از دورۀ قاجار/ مسعود غلامیه، یوسف بیگ‌باباپور           

نگاهی به زندگی و آثار اوحدی مراغی/  یوسف بیگ‌باباپور     

نگاهی به سنگ مزار مقبرۀ اوحدی مراغی/ افسانه حصیری        

اوحدی مراغه‌ای و موسیقی/ طغرل طهماسبی   

معرفی اثری نویافته از میرسلام‌الله موسوی مجرم مراغی/ افسانه حصیری      

نگاهی به هنر معماری گچبری دورۀ سلجوقی و ایلخانی در چند بنای تاریخی آذربایجان/ نعمت‌الله عبادی، یوسف بیگ‌باباپور          

نگاهی به مقبرۀ میرمراغه و رجال مدفون در آن/ منصور پورمؤذن    

اسناد چوب نگاره‌ای/ افسانه حصیری     

زین‌العابدین مراغی، آزاداندیش غریب /طغرل طهماسبی

اسنادی از میرزاحسن شکوهی و مبارزات مشروطیت او/ یوسف‌ بیگ‌باباپور، مسعود غلامیه

زبان آذری و مراغه/ طغرل طهماسبی

نگاهی به مکتب علمی مراغه در دورۀ ایلخانی/ یوسف بیگ‌باباپور

خواجه نصیرالدین طوسی و رصدخانۀ مراغه/ اکبر وقاری‌فر

معبد مهر مراغه/ نوشین شکوری

چند روایت تاریخی در باب مقبرۀ المسترشد، بیست و نهمین خلیفه عباسی در مراغه/ یوسف‌ بیگ‌باباپور

وقایع اتفاقیه در آذربایجان و مراغه/ افسانه حصیری

نگاهی به برخی تلگرافات صمدخان شجاع‌الدوله/ محمد مشتری

دیباچه بیاض شاهزاده امامقلی میرزای قاجار/ مسعود غلامیه، یوسف بیگ‌باباپور

دیباچه‌ای بر یک نکاح‌نامه از دورۀ قاجار / مسعود غلامی

معرفی نسخه خطی بیان واقع وقایع مراغه/ یوسف بیگ‌باباپور، مسعود غلامیه

صورت سیاق خسارات وارده در واقعۀ خونین یورش شیخ عبیدالله کرد به مراغه / یوسف بیگ‌باباپور

نژاد و تبار مردم آذربایجان ایران: آتروپاتگان/ وحید رشیدوش

ضمیمه: آلبوم تصاویر تاریخی مراغه/ مسعود غلامیه، یوسف بیگ‌باباپور